Publiek recht
A. Inleiding
1. Wat is recht?
Recht is het geheel der regels die op een bepaald tijdstip, in een bepaalde gemeenschap
gelden en op haar gezag zijn vastgesteld.
- Geheel der regels: tussen de mensen en het apparaat dat deze regels maakt
- Op een bepaald tijdstip
- In een bepaalde gemeenschap
- Op haar gezag vastgesteld
Kenmerken van het recht
A. Het recht is een geheel van regels, regelingen en instellingen
1. Gebodsbepalingen: "je moet"
• Opkomstplicht
• Leerplicht
• Aangifteplicht van geboorte
• Dienstplicht
• Belastingplicht
2. Verbodsbepalingen: dingen die je niet mag doen
• Verbod op bigamie
• Oneerlijke handelspraktijken
• Strafrecht
3. Verlofbepalingen: je mag kiezen of je het gebruikt
• Indexering van woninghuur
• Huwelijksrecht
• Technisch regels: leggen plichten op met het oog op uniformiteit
• Dagvaarding, identiteitskaart, akten van de burgerlijke stand
• Individuele beslissingen: geen algemene draagwijdte
• Vonnissen of arresten, bouwvergunningen, benoemingen
B. C. Variëren in tijd en plaats
Recht en regels zijn een instrument in handen van machthebbers om ons in een bepaalde
richting te sturen om de samenleving op een bepaalde manier te ordenen, volgens hun
inzichten.
1789 - Franse Revolutie – afrekening met de middelleeuwen
"Liberté, égalité et fraternité!"
Vrijheid, gelijkheid en broederschap
Liberté
Liberalisme: streven naar zoveel mogelijk vrijheid van het individu
Partijen: Open VLD, Spirit, LDD, MR, Vlott
Federale regering: Alexander De Croo (eerste minister), Vincent van Quickenborne (minister
van justitie) en Hadja Lahbib (minister van buitenlandse zaken)
1
,Vlaamse regering: Bart Somers (vice-minister president + Vlaams minister van binnenlands
bestuur, inburgering en gelijke kansen) en Lydia Peeters (minister van mobiliteit en
openbare werken)
• 1831: Hoofdstuk 'Rechten en vrijheden' in de Grondwet
• Stokpaardje doorheen de jaren: belastingverlaging
Fraternité
Christen Democratie: christelijke opvattingen, oog voor gemeenschapszin en naastenliefde
Partijen: CD&V, cdH
Federale regering: Vincent van Peteghem (minister van financiën), Annelies Verlinden
(minister van binnenlandse zaken) en Nicole De Moor (staatssecretaris voor asiel en
migratie)
Vlaamse regering: Hilde Crevits (Vlaams minister van welzijn, volksgezondheid en gezin), Jo
Brouns (Vlaams minister van economie, innovatie, werk, sociale economie en landbouw) en
Benjamin Dalle (Vlaams minister van Brussel, jeugd, media en armoedebestrijding)
• Onze samenleving is doordrongen van het christendemocraten gedachtengoed
• Kantelpunt – 1990 – abortuskwestie
• Kindergeld
Egalité
Socialisme: ieder moet dezelfde mogelijkheden krijgen
≠ Communisme: iedereen moet helemaal gelijk behandeld worden
Partijen: Vooruit, PS, Spirit, PVDA, PTB
Federale regering: Frank Vandenbroucke (minister van sociale zaken en volksgezondheid),
Meryame Kitir (minister van ontwikkelingssamenwerking en grootstedenbeleid), Pierre-Yves
Dermagne (minister van economie en werk), Karine Lalieux (minister van pensioenen en
maatschappelijke integratie), Ludivine Dedonder (minister van defensie) en Thomas Dermine
(staatssecretaris voor relance en strategische investeringen)
Maken geen deel uit van de Vlaamse regering!!
Eind 19de eeuw
• Invloed van Karl Marx - tijd van Daens
• Arbeiders verenigen zich: oprichting van de Spaarkas en het Syndicaat
• 1893: algemeen meervoudig stemrecht voor mannen
Begin 20ste eeuw
• Tijdens WOI groot ongenoegen over de denegrerende verhoudingen in het leger
tussen de Franstalige elite en de Vlaamse soldaten
• 1917: Russische revolutie - Bolsjewieken (communisten) komen aan de macht
• Belgische overheid gaat samenzitten met de socialisten om een Russische scenario
uit vrees voor een Russisch scenario -> invoering algemeen enkelvoudig stemrecht
voor mannen -> eerstkomende verkiezingen meer socialisten in het parlement ->
ontwikkeling van arbeidsrecht en sociaal recht
Andere politieke stromingen
Nationalisme: het volk moet zichzelf kunnen besturen
Partijen: Vlaams Belang, NV-A
2
, Vlaamse regering: Jan Jambon (minister-president + Vlaams minister van buitenlandse
zakne, cultuur, digitalisering en facilitair management), Zuhal Demir (Vlaams minister van
justitie en handhaving, omgeving, energie en toerisme), Ben Weyts (Vlaams minister van
onderwijs, sport, dierenwelzijn en Vlaamse rand) en Mathias Diependaele (Vlaams minister
van financiën en begroting, wonen en onroerend erfgoed)
Vlaams Belang heeft nog nooit uitgemaakt van een regering
Cordon sanitaire
• Wat? De traditionele partijen willen het Vlaams Blok uitsluiten en isoleren
• Wanneer? Sedert ‘zwarte zondag’ (1991), doch al door Agalev gestart in 1989
• Waarom? Vlaams Blok wordt als extreem rechts en racistisch beschouwd
• Nu: discussies pro en contra
• Toekomst: cordon nog houdbaar?
Nationalisme – periode tussen WO1 en WO2:
• Duitsland: Verdrag van Versailles -> armoede en frustraties -> Hitler komt aan de
macht -> wil Duitsland terug trots en machtig maken
• België:
o Problemen tussen Franstalige legerleiding en Vlaamse soldaten
o Rechtszaken tegen Vlamingen die volledig in het Frans verliepen
-> grote onvrede bij de Vlamingen -> voedingsbodem voor Vlaams Nationalisme
Nationalisme – WO2:
• Vlamingen krijgen van de Duitse bezetter de kans om samen te werken onder de
belofte van zelfbestuur
• Nederlaag voor Duitsers én Vlamingen -> 20 jaar lang nog nauwelijks van invloed
Nationalisme – vanaf 1960:
• Universiteit Leuven – lessen in het Frans – studentenprotest -> ondanks grote rellen
halen de studenten hun slag thuis -> opflakkering Vlaams nationalisme -> opleving
van de Volksunie
• Diverse staatshervormingen: meer bevoegdheden voor de gemeenschappen
• Maar Volksunie niet radicaal genoeg volgens sommigen -> oprichting Vlaams Blok
(nu: Vlaams Belang)
• Volksunie raakt verscheurd:
o Links – Socialistische Vlaams Nationalisten: Spirit
o Rechts – Liberale Vlaams Nationalisten: NV-A (Geert Bourgeois, later Bart
De Wever)
• NU: ongeveer de helft van de Vlamingen stemmen Vlaams nationalistisch
• Toekomst: confederalisme?
Na WO2: ‘Wie de baas is over de brandstof wint de oorlog’:
1) Petroleum
2) Atoomenergie
1968 – oprichting ‘De Club van Rome’
3
