Samenvatting studietekst 3 – Fundamentele pragmatiek 3
De functionaliteit van taal
Taaluitingen hebben een functie: ze worden niet zomaar gedaan, maar hebben een (communicatieve)
bedoeling. Austin – Illocutionaire strekking: deze functie is onlosmakelijk verbonden met het
handelingskarakter van taalgebruik. Iets zeggen of schrijven staat in de meeste gevallen gelijk aan het
uitvoeren van een communicatieve handeling.
Karl Bühler onderscheid drie componenten van taalgebruikssituaties:
Darstellung: uiting heeft in hoofdzaak de functie om een toestand in de wereld te beschrijven.
Appell: uiting is vooral bedoeld om te gelden als een beroep op de hoorder.
Ausdruck: de spreker gebruikt de taal om iets over zichzelf uit te drukken.
Deze functies sluiten elkaar niet uit, vaak zijn meerdere functies toe te kennen aan een uiting, maar heeft een
functie de overhand.
Roman Jakobsen voegt een aantal andere componenten toe aan het model van Bühler:
Metalinguïstische functie: de gebruikte taal (of code) als zodanig. Vb. ‘Kunt u mij horen?’
Fatische (of relationele) functie: contact tussen spreker en hoorder te leggen of te onderhouden.
Poëtische/stilistische functie: vormkenmerken van de talige boodschap op enigerlei wijze ‘naar
zichzelf’ verwijzen.
Jakobsen geeft andere namen aan de door Bühler onderscheiden functies: referentieel – darstellung, expressief
– ausdruck, conatief/directief – appell.
Sequentie: opeenvolging van taaluitingen.
Bezwaar tegen de functieclassificaties: betreft voornamelijk de praktische toepassingsmogelijkheden. Je hebt
interpretatieregels die specificeren wanneer een gegeven uiting een bepaalde functie vervult. De aanzet tot
het soort regels dat de betrekking regelt tussen wat er wordt gezegd (taaluiting) en wat er wordt gedaan
(taalhandeling) is te vinden in het werk van Austin (FP 2).
Taalhandelingen
Austin ging aanvankelijk uit van functie aanduidende termen in taal over het taalgebruik: voornamelijk te
vinden in werkwoorden en werkwoordelijke uitdrukkingen. Vb. beschuldigen is een vorm van talig handelen,
net als verzoeken, meedelen, bevelen, waarschuwen, uitnodigen, bezweren en beloven (performatieve
werkwoorden). Illocutie staat voor in/door (de act van) het spreken. Illocutieve functiebenamingen betreffen
de bedoeling die de spreker met zijn uiting heeft, de communicatieve strekking van wat hij zegt.
Taalhandelingscondities
Performatief/constatief. Constatieve uitingen: waarheidsfunctioneel in traditioneel-filosofische zin. De
propositionele inhoud verhoudt zich ten opzichte van de werkelijkheid waar of onwaar. Dat geld niet voor
performatieve uitingen, deze zijn geslaagd (happy) of mislukt (misfired). Dit hangt af van de
geslaagdheidscondities. Vb. beloven: degene die de belofte doet, moet de belofte kunnen waarmaken en de
belofte serieus menen.
Realisatieopties
Austin kwam later tot het inzicht dat er geen onderscheid is tussen constatieve en performatieve uitingen.
Alle uitingen zijn performatief. We kunnen onderscheid maken tussen de bewering-als-zodanig (taalhandeling)
en datgene wat beweerd wordt (de inhoud van de bewering). Mensen kunnen constatieve uitingen ombuigen
naar performatieve uitingen door te zeggen: ‘Ik beweer dat p…’.
Semantische en pragmatische betekenissen
Twee betekenisniveaus:
1. Semantische betekenis: dat wat letterlijk wordt gezegd.
2. Pragmatische betekenis: de achterliggende illocutionaire strekking.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Joyceeeee876. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €2,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.