Psychopathologie en psychiatrie
Les 1: Inleiding
Multilevel – multifactoriële etiopathogenese
Sommige mensen zijn meer gevoelig om mentale problemen te
ontwikkelen, anderen zijn hier net minder gevoelig aan.
Er is een deeltje ingebakken vanaf het eerste moment van onze
wording maar geen determinisme! Andere factoren spelen ook
mee. We maken dingen mee, dit boetseert mee wat we kunnen, wat
we zijn…
Wat betreft de omgeving is dit dichtbij ons wanneer we jong zijn. Hoe
ouder we worden, hoe groter de kring wordt. De cultuur en beelden
van wat normaal en abnormaal is, spelen meer en meer een rol.
Pijl = het lichaam dat een mix is van genetica, de hersenen en dingen
die we meemaken (gedrag).
(mal)adaptatie van gedragsproblemen – het voelen van het nadeel geestelijke gezondheidsproblemen
- Wat is op dit moment in de tijd een mix van al die dingen die meespelen?
- Kunnen we er iets aan doen?
Ontwikkeling: transactionaliteit
Ontwikkeling vindt plaats in de loop van de tijd
meer dan gewoon een interactie = transactie
Een individu met genetische opmaak, in interactie
met de omgeving en hoe die in wederzijdse
interactie met elkaar over de tijd heen alsmaar
andere vormen krijgen.
Problemen gemakkelijk van kwaad naar erger
complexe problemen
- Op vroegere leeftijd problemen willen aanpakken; dichter bij het moment waar de problemen
ontstaan
- Transactionele voor zijn minder complexe problemen
OF omgekeerd: succes brengt verder succes te weeg
Ontwikkeling
Fysieke ontwikkeling Functionele ontwikkeling
Lichamelijke ontwikkeling Motoriek
- Bewegingsstelsel Cognitie en communicatie
- Voortplantingsstelsel Emotieregulatie
Hersenontwikkeling Sociale relatievorming
- Baby kan weinig gedachten vasthouden, kan Seksualiteit
niets in letterlijk geheugen steken. Cognitieve Persoonlijkheid / identiteit
systeem wordt opgebouwd, kan je Moraliteit
manipuleren, je kan ermee studeren.
Gebeurt niet zonder dat je dingen meemaakt Het is niet omdat het fysiek in orde is dat het zijn
1
, – mogelijkheden kunnen enkel volbracht functie op de juiste manier kan doen.
worden door input (wat kind meemaakt) Systemen die goede of maladaptieve vaardigheden
Stressverwerkingssysteem (wordt belangrijker met teweeg kunnen brengen
het ouder worden)
Autonoom zenuwstelsel
- Hart klopt vanzelf, ja kan ademen zonder
erover na te denken
Kinder- en jeugdpsychiatrische beelden
= “Dis”functionele ontwikkeling: functionele ontwikkeling in disbalans met verwachtingen, waardoor
problemen optreden
Dis-order VS stoornis De orde is verstoord.
Veel minder negatief dan de Nederlandse vertaling.
Terug op zoek naar balans
DSM-V ordenen; manier van kennis verwerving, om onderzoek te kunnen doen. Hoe problemen in de
toekomst voorkomen? Bestuderen van systemen – ligt het probleem bij de anatomie, het
stressverwerkingssysteem, is het hormonaal,..?
MULTILEVEL – MULTIFACTORIEEL
- Genetische varianten
- Gen-omgevingsinteracties en –correlaties
- Neuro-anatomische / neurofysiologische / neuro-endocrinologische / neurotransmissie – varianten
- Stressverwerkingsproblemen
- Biologische omgevingsimpact (voeding, verontreiniging, ACEs (Adverse Childhood Experiences), stress
(studie, sociaal, familiaal) en bedreiging, …)
- Negatieve leereffecten (opvoeding, leeftijdsgenoten, sociale media, …)
Over “stoornissen”
Patiëntenbeweging
- Taal vinden : we ontkennen niet dat we een probleem hebben, maar willen niet in een hokje gestoken
worden
- Stoornissen anders over spreken
- Syndroom = groepje symptomen die altijd samen voorkomen en waarmee je in problemen geraakt
intussen ook al aangetast geraakt
- Blijft zoeken: Hoe respectvol over spreken en toch ergens blijven duiden op alle inspanningen om het
te kunnen onderzoeken, zodat we het op termijn uit de wereld kunnen helpen.
Disorder = a disturbance of normal functioning of the mind or body
= a set of problems, which result in causing significant difficulty, distress, impairment and/or
suffering in a person's daily life
= may be caused by genetic factors, disease, or ‘trauma’
Geen lineaire processen (>< Tic-stoornis (eerder neurologisch))
Complex door interactie omgeving en tijd
Problemtaiek gaat veranderen, niet te voorspellen hoe het verder met deze persoon zal
verlopen
We kunnen niet exact zeggen waar in de hersenen het misloopt, het blijft een vaag,
onontgonnen terrein
≠ Disease
2
, Disease = a particular distinctive process in the body with a specific cause, symptoms and course
Exact proberen te weten te komen van:
- Begin
- Verloop
- Mechanisme
- Hoe te verhelpen
Is een lineair proces!
! Ziekte kan leiden tot stoornissen, stoornissen kunnen leiden tot ziekte, maar ze vallen niet samen
Kinder- en jeugdpsychiatrische beelden
Kunnen categoriaal of uiterste van een continuüm (dimensioneel) zijn
Dimensionele distributie kan nog steeds een “taxon” herbergen
Het is niet zo zwart-wit (je hebt het of niet) bijna alle beelden zijn in werkelijkheid dimensioneel verdeeld
over de gehele bevolking.
- Sommigen hebben veel kenmerken wat zal leiden tot disfunctioneel functioneren
- Er is ook een grote groep die er last van heeft, maar niet genoeg om niet te kunnen functioneren
- Er is ook een groep die er helemaal geen last van heeft
Het is een kwestie van meer of minder
- Normale verdeling van disfunctionele factoren
- Hierbij is er sprake van ethiologische heterogeniteit
Les 1: Gedragsstoornissen- (Neuro)biologische aspecten
Fenomenologie
Reactief Negatief gedrag als reactie op iemand anders.
Wanneer hen iets frustreert negatief gaan reageren.
- Uiting van onmacht
- Reactie op bedreiging
- Woede en controleverlies
- Onderliggend angstig
Proactief Ze voelen zich niet aangevallen, maar denken zelf “wat kan ik die persoon aandoen”
- Uiting van macht
- Wens tot dominantie / bedreiging van andere of toe- eigenen van bezittingen
- Meer berekend / in controle
- Weinig angst
Oppositioneel – Kids die heel de tijd ongehoorzaam zijn, tegendraads zijn, nors zijn, geboren
opstandig ‘neezeggers’
DSM-V:
Boze / gespannen stemming
1. Heeft regelmatig driftbuien.
2. Is vaak prikkelbaar, gespannen, lichtgeraakt of gemakkelijk geïrriteerd.
3. Is vaak boos en wrokkig.
Argumentatief / opstandig gedrag
4. Heeft vaak ruzie met gezagsdragers.
5. Weigert te voldoen aan 'verzoeken' (opdrachten of regels) van
gezagsdragers.
6. Ergert anderen opzettelijk.
3
, 7. Geeft anderen de schuld voor zijn of haar wangedrag en fouten.
Wraakzuchtig
8. Is ten minste tweemaal wraakzuchtig geweest
(meeste van het reactieve type)
Normoverschrijdend Zelf kiezen om zz buiten de systemen te plaatsen, kijken neer op de wereld, regels
= conduct disorder slaan op niets en zetten zich opzettelijk buiten de systemen
1. Agressie jegens mensen en/of dieren
2. Vernieling van eigendommen
3. Bedrog en/of diefstal
4. Weglopen en/of spijbelen
(meest proactief)
Periodiek explosief oh wee als hen iets in de weg gelegd wordt
Categoriale diagnose
Lijken twee aparte sporen te zijn:
- Reactieve spoor
- Geniepig spoor
- Overlap in het midden – beide gericht tegen de
regels
Soms zie je op 3 à 4 jaar kleuters die heel moeilijk te sturen
zijn in het proces van geven en nemen
- Groepje (lifecourse persistence) gaan later ook
de moeilijksten zijn
- Hoogst agressieven op kleuterleeftijd – gaat op het latere leven vaak ook moeilijker
- Preventiegericht te werk gaan!!!
Er komen kids bij in de loop van de ontwikkeling Ontwikkelingstypologie van Moffitt
Maar vooral de jongere kids blijven later moeilijk
Belangrijkste specificatie: Callous-unemotional traits = koud en ongevoelig + gebrek aan prosociale emoties
Pas bij het benoemen, kan je het bestuderen – onder ogen zien Kijken of we er iets aan kunnen doen
Processen die fout lijken te gaan bij kids met agressie.
Relatie tot
Cognitieve biases Denken anders – vertekening van de situatie bias : fouten in hoe ze naar de
(Dodge) wereld kijken. Te maken met wat ze meegemaakt hebben. In hun ervaring een
opbouw: jij gedraagt je agressief, je krijgt veel negativiteit terug van de wereld.
GEN-OMG CORRELATIE : kind met agressieve genetische opmaak zou extra lief
behandeld moeten worden, extra warmte krijgen maar omgeving gaat
automatisch kouder reageren en hierdoor bevestigt worden in zijn wereldbeeld.
Gaan in elke situatie meer en meer zo beginnen reageren self-fulfilling prophecy
Onveilige hechting
Mediatie emotie- Hoe je denkt het probleem op te lossen. Als je je kwaad voelt, je kan met die
regulatieprobleem gekwetstheid anders beginnen nadenken, zij kunnen dat niet. Aanval als beste
verdediging zien.
Gewetensontwikkelin Ze blijven vastzitten in de lage fases: ze verwachten straf en negativiteit. Ze willen
g (Kohlberg) dit dan ook vermijden.
4
