Mens en gezondheid
1 – Introductie
Bio – psycho – sociaal model
➜ wisselwerking tss biologische, psychologische en sociale aspecten.
Voorbeeld: sporten
B: gezonder zijn
P: intrinsieke motivatie
S: er mooi uit zien op sociale media
Classificatiesystemen
1. ICF: international classification of functioning, disability and health
Omvat 3 componenten:
1. Functies en anatomische eigenschappen v.h lichaam (bv. ademhaling, zien, gehoor)
2. Activiteiten en participatie (bv. lopen, werken, communiceren)
3. Contextuele factoren (persoonlijke, sociale en omgevingsfactoren die de gezondheidstoestand beïnvloeden)
2. DSM-5: Diagnostic and Statistic Manual of Mental Disorders
Is een classificatiesysteem dat gebruikt w om psychiatrische stoornissen te diagnostiseren en
te classificeren.
➜ Bevat een lijst met criteria waar je aan moet voldoen om een bep. stoornis te hebben.
,Diagnostische cyclus
Hulpvraag
➜ De concrete vraag die cliënten nu hebben.
Er zijn 3 soorten:
1. Onderkennend: wat is er aan de hand?
2. Verklarend: waarom is dit aan de hand?
3. Indicerend: hoe kan dit w. opgelost?
Belangrijke concepten
Psychosociale problemen
› Psychische problemen: gevoelens en gedachten
› Sociale problemen: anderen, instanties…
➜ Combinatie v. beiden
Voorbeelden: stress, slaapproblemen, verslaving, rouw, relationele problemen
Gezondheidsproblemen
➜ Kunnen ontstaan door leefstijl, gedrag, omgevingsfactoren, aangeboren…
Voorbeelden: roken, drinken, druggebruik, te weinig bewegen, virale infecties, ongezonde voeding…
Chronische ziekten
Langdurige ziekte die niet spontaan verdwijnt en zelden volledig geneest. ➜ Heeft een repetitieve behandeling nodig
Voorbeelden: hart-en vaatziekten, kanker, diabetes, psychologische aandoeningen, leverziekten…
Psycho – educatie
Samenvoeging v. psychotherapie en educatie
➜ Methode met als doel personen competenties te laten verwerven die bijdragen tot hun geestelijke gezondheid
- Overdragen v. kennis of informatie
- Aanleren van vaardigheden
- Uitwerken en inzetten v. strategieën en hulpmiddelen
Voorbeeld in verslavingszorg:
9 Voorlichting: info over de ziekte, de verschijnselen en de effecten v.d medicijnen
9 Het ondersteunen bij het verwerken v. verlies v. functies
9 Training v. copinggedrag
Doel = de cliënt en andere betrokkenen meer inzicht geven zodat ze beter met de ziekte en de gevolgen ervan kunnen
omgaan.
,2 – Wat is gezondheid?
Definitie volgens WHO (world health organisation)
Een toestand v. volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid v. ziekte of
andere lichamelijke gebreken.
Nieuw concept v. gezondheid
Gezondheid als het vermogen je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht v.d sociale, fysieke en emotionele
uitdagingen v.h leven.
9 Je hebt dus een actieve rol in je eigen gezondheid
9 Gezondheid w. niet meer als een doel op zich beschouwd, maar eerder als een proces.
Nieuw, breed, dynamisch concept: “positieve gezondheid”
6 dimensies v. gezondheid – Huber:
1. Lichaamsfuncties
2. Dagelijks functioneren
3. Mentaal welbevinden
4. Zingeving
5. Meedoen
6. Kwaliteit v. leven
3 – Psycho – educatie
De definitie en kenmerken: (zie introductie)
- Vergroten zelfinzicht
- Zijn verhelderend, normaliserend en accepterend
- Bieden erkenning en perspectief
- Geven motivatie voor een behandeltraject aan te gaan
- ≠ Psychotherapie: de focus ligt daar op behandeling v.e stoornis, probleem of ziekte.
Preventiemethode
Er zijn 3 vormen v. preventie:
1. Primaire preventie: nieuwe gevallen vermijden
2. Secundaire preventie: risico’s opsporen om erger te voorkomen ➜ mensen die risico lopen bewust maken v.h
probleem en informeren
3. Tertiare preventie: herval vermijden ➜ doen we door mensen die de ziekte al hebben te informeren
Psycho-educatie werkt het best op tertiair en secundair niveau ➜ weinig effect op primair
Bv. psycho-educatie over kanker zal meer effect hebben op mensen die dat al hebben of er risico op lopen.
Voor wie?
1. Geïndiceerde interventies: voor personen die tekenen of symptomen v.e psychische stoornis vertonen, maar
nog niet aan de diagnostische criteria beantwoorden
2. Selectieve interventies: voor groepen die een risico lopen op de ontwikkeling v.e psychische stoornis
3. Universele interventies: voor (groepen v.) de algemene populatie
Effectiviteit
We weten nog niet wat psycho-educatie op langer termijn doet, dat moet nog beter onderzocht w.
Het kan wel een krachtige preventiemethode zijn om beperkte klachten en symptomen te verminderen.
, Positieve impact op 2 manieren:
1. Sociale verbetering door het hernemen v. activiteiten ➜ via stress management
2. Ondersteunt secundaire preventie door therapietrouw te verhogen (en risicogedrag te verminderen)
➜ via gedragsverandering
Criteria v. psycho- educatie
9 Wat houdt het aanbod in?
➜ Kennis of informatie aanleveren
➜ Aanleren v. vaardigheden
➜ Uitwerken en inzetten v. strategieën, hulpmiddelen of handvaten
9 Voor wie is dit aanbod bedoeld? Toegepast op een voorbeeldje: DCD-doeboek
➜ Individuen of groepen Voor wie? Voor kinderen waarbij de motorische
➜ Klas, vereniging.. coördinatie minder goed verloopt
➜ Specifieke doelgroep Wat? Ze leveren informatie aan, maken emoties
9 Hoe wordt het aanbod gegeven? bespreekbaar en brengen vaardigheden die moeilijk
➜ Lessen in groepsverband verlopen in kaart
➜ Eventueel online werk of zelfhulpboeken Hoe? Het is een zelfhulpboek
Stappen die gezet w. bij het geven v. psycho-educatie
Stap 1: Interesse wekken en toelichten wat de problematiek doet
Stap 2: Zelfreflectie door de deelnemer
Stap 3: Uitwerken v.d strategieën en hulpmiddelen
Stap 4: Evalueren en bijstellen v.d strategieën en hulpmiddelen
4 – Psycho-sociale problemen
1. Burn -out
Burn out ≠ depressie: bij een depressie halen mensen niet meer dezelfde voldoening uit activiteiten die ze vroeger wel
graag deden, bij een burn out is het moeilijk om de activiteit te doen, maar eenmaal je die doet, haal je er voldoening uit.
Definitie volgens KUL
In de nieuwe definitie heeft burn out 4 kernsymptomen:
1. Uitputting
2. Mentale distantie ➜ sterke weerstand tegen het werk
3. Cognitieve ontregeling: zoals geheugenproblemen, aandachts- en concentratiestoornissen
4. Emotionele ontregeling: ongecontroleerbare heftige emotionele reacties
En 3 bijkomende dimensies:
1. Psychische spanningsklachten bv. slaapproblemen, piekeren
2. Psychosomatische spanningsklachten: lichamelijke klachten v. psychische oorsprong
3. Depressieve stemming
“Burn out is een werkgerlateerde aandoening die voorkomt bij werknemers die gedurende een langere periode
productief en zonder problemen hebben gewerkt tot tevredenheid v. zichzelf en anderen.”
➜ W. hoofdzakelijk veroorzaakt door een disbalans tss hoge werkeisen en onvoldoende hulpbronnen op het werk.
➜ Uiteindelijk leidt burn-out tot gevoelens v. incompetentie en slechtere prestaties op het werk.
