1
leerstof examen?
Politieke verslaggeving van De Standaard
Politiek Nieuws | VRT NWS
Ivan De Vadder | VRT NWS: nieuws
open vragen
meerkeuze
algemene kennis
les 1; hoofdstuk 1 wat is politiek?
➢ actua partijen
➢ waarom is politiek moeilijk te definiëren
➢ omschrijving politiek (reikwijdte overheid)
➢ ontstaan en geschiedenis (evolutie van begrip politiek)
➢ wezenlijk betwist begrip
➢ Schmitt
➢ Mouffe
➢ Lijphart
➢ Easton en zijn systeemtheorie
actua?
radicale partijen verkiezingen 2019 deden het goed
nva grootste in vlaanderen en ps in wallonië
thema’s in 2019 was toen belangrijkste migratie (vlaams belang veel stemmen want
bepaalde thema’s gelinkt aan pol partijen) bv pensioenen? zal het Vooruit zijn bv
staatshervorming centraal? NVA, …
partijfragmentering dus enorm veel partijen! moeilijk coalities
traditionele partijen (liberalen katholieken socialisten) gaan achteruit, zij willen regeren en
zijn bereid om compromissen te sluiten en deel programma op te geven om toch te kunnen
besturen ifv algemeen belang
traditionele doen nieuwe na om stemmen te winnen (profilering) vechten om te overleven
bv CD&V deed in stikstof dossier
nieuwe partijen willen echt dat hun programma wordt gerealiseerd (policy seeker)
wat is politiek? (omschrijving)
afhankelijk hoe je kijkt naar de overheid impact hoe je politiek gaat definiëren (daarom
moeilijk om definitie te geven) = definitie die je geeft aan politiek heeft impact op reikwijdte
van de politiek
- minimal state; overheid enkel basic voorzien bv veiligheid, zo weinig mogelijk doen
zo veel mogelijk vrijheid (ook niet met cultuur, onderwijs, economie,..) politiek dus
heel erg beperkt! je kan bv niet eisen dat je u moet vaccineren
- nanny state; overheid moet levenslang zorg dragen voor mensen (zo veel mogelijk
bemoeien)
Nanny state index = hoe minder vrijheid hoe meer bovenaan, Noorwegen hoogste (veel
overheidsoptreden bv gezond eten) & Duitsland wil niet te veel bemoeienis van overheid
, 2
ontstaan < antieke griekenland
politiek = datgene wat betrekking heeft op de polis (polis = gemeenschap van vrije burgers)
organiseren van collectieve zaken bv aanleggen wegen, organiseren leger
zeer hoogstand
zoon politikon; politiek dier, je wordt pas mens door samen te werken met andere mensen
(samen vorm geven aan gemeenschap) < Aristoteles, hoogste wat je kan doen is politiek
doen ideale burger (idiotes is degene die zich terugtrekt in private leven, die zich niets
aantrekt van de organisatie van de samenleving)
…maar politiek was enkel voor vrije mannelijke burgers (dus wel exclusief clubje)
traditionele klassieke definitie; gebonden aan territorium, politiek is het organiseren van
een groep van mensen (bevolking) op stuk grondgebied
-> vandaag minder belangrijk bv economie als land amper invloed op multinationals door
globalisering bv klimaat bv migratie
dus definitie ook afhankelijk van de tijd (evolueert enorm) zie geschiedenis
geschiedenis van politiek
3 hoogtepunten er van
1) antieke griekenland (hoogstaande visie)
2) Machiavelli < minder positief
gewetenloos en onbeschaamd
Il principe = handleiding over macht, hoe macht verwerven en behouden? soms
sluw te werk gaan (doel heiligt de middelen) hoe maakt dus niet uit je moet gewoon
macht hebben (politiek is streven naar macht, het is conflict en strijd)
3) ontstaan aan FR bij de geboorte van ideologieën
geboorte democratie, gewone volk moet ook mening hebben, parlementen ontstaan
(discussie, in debat) over inrichting van de staat en samenleving
vroeger over praktische zaken in Griekenland nu over fundamentele zaken bv
gelijkheid
wezenlijk betwist begrip
alle concepten en begrippen die je gebruikt om politiek te definiëren zijn zelf omstreden
(normatief en subjectief) bv wat is gelijkheid? gelijke kansen aan de start of gelijke kansen
aan eindmeet?
hoe moeten we dat dan oplossen? je moet aantonen hoe je iets ziet en aangeven dat je ook
op een andere manier naar kunt kijken dus politiek = containerbegrip
★ waarom is het dus moeilijk te definiëren? afhankelijk van de tijd want evolueert, afhankelijk hoe je
kijkt naar de overheid en begrippen zijn zelf omstreden
Schmitt
lid NSDAP (nazi)
< Der Begriff des Politischen
essentiële/laatste onderscheid nodig (alle domeinen hebben laatste onderscheid dus de
uiterste bv bij esthetische is lelijk en mooi) om politiek te definiëren ; vriend en vijand
, 3
elke handeling die te herleiden is tot die dynamiek (vijand en vriend) dat is politiek volgens
hem
politiek is conflict (essentieel) en tegenstelling (strijd) dus polarisering
we moeten van mening kunnen verschillen
in democratie is dit nodig bv stel u voor alle partijen zeggen hetzelfde dan heb je als kiezer
weinig te zeggen (terwijl macht zou moeten uitgaan van het volk)
Mouffe
denkt zelfde als Schmitt
radicale democratie (conflict staat centraal, conflict is dus positief)
politiek moet tegenstelling van ideeën tegen elkaar opzetten
partijen moeten dus gaan polariseren en tegenstelling gaan opzoeken
wij zijn te veel gefocust op consensus (bedreiging democratie)
agonisme! = je moet u politieke tegenstander verheerlijken omdat hij andere ideeën heeft
dan jezelf
als er te weinig tegenstellingen zijn dan leidt dit tot populisme
★ Lijphart, Mouffe en Schmitt zeggen gelijkaardige zaken! (examen)
Lijphart < karteldemocratie, je moet vermijden dat je in democratie belandt waar alle partijen
hetzelfde zeggen, dan heb je geen optie om op de oppositie te stemmen als je ontevreden ben
over de regering dus dan kan je u enkel nog afkeren van de politiek in het geheel (ongezond)
Easton
politiek heeft te maken met oplossen van problemen van schaarste bv er is te weinig
geld, te weinig schone lucht, te weinig ruimte,...
politiek moet dit oplossen, zodat samenleving op vredevolle manier kan overleven
keuzes maken, bindende allocatie van waarden
< systeemtheorie (model) vereenvoudigde voorstelling realiteit
kringloopgedachte; input output model
input (eisen die aan politiek worden gesteld bv eisen goed pensioen)
withinput (van binnen het systeem bv ambtenaren, politici, adviesorganen)
output de beslissingen en beleid
conversie (omzetting input naar output) hierin voorstellen gedaan door partijen,
middenveldorganisaties (= gatekeepers, actoren die bepalen welke belangen op
agenda komen bv media partijen en belangenorganisatie)
stress? als input niet kan worden omgezet in output als er teveel eisen worden
gesteld of tegengestelde eisen (volume en content overload)
feedbackmechanisme bij beslissing die genomen is, want de ene output leidt tot
input enzovoort zo houdt het systeem een evenwicht
★ pas bv dit systeem toe op kerncentrales (examen)
, 4
les 2; hoofdstuk 3 ideologieën
➢ wat is een ideologie
➢ Heywood definitie
➢ links-rechts instrument
➢ liberalisme
➢ conservatisme
➢ christendemocratie
➢ socialisme
➢ nationalisme
➢ ecologisme
➢ doet ideologie er nog toe?
➢ populisme
morfologie
wat is een ideologie?
binnen elke ideologie zelf nog verschillende schakeringen
actiegericht gedachtesysteem (echt iets doen, niet louter op papier)
via doelen en middelen, dus waar we naartoe moeten wat gerealiseerd moet worden en op
welke manier (hoe we het ideaalbeeld kunnen bereiken; kan door bevestiging, omverwerpen
of langzaam aanpassen)
ideologie = brillen om te kijken naar de samenleving!! socialist door bril van gelijkheid en
liberaal door bril van vrijheid bv
definitie van ideologie volgens Heywood
3 bestanddelen
1. descriptief (bestaande maatschappelijke toestand hoe ze is bv liberaal zal zeggen
dat in samenleving veel onvrijheden zijn en dat er meer vrijheden moeten komen dus
afhankelijk door welke bril je kijkt)
2. prescriptief (voorschrijven wat het doel is waar me naartoe moeten dus ideaalbeeld,
ideale samenleving bv nationalist dat natie haar eigen lot kan bepalen)
3. operationeel; hoe je van de bestaande huidige situatie naar de ideale samenleving,
hoe ga je dit realiseren?
bv communisten via revolutie bv socialisten via parlement dus ze zijn het eens over 1
en 2 maar over middel om ertoe te komen niet
bv nva en vlaams belang over 1 en 2 eens over vlaamse onafhankelijkheid maar
over 3 want vlaams belang wil vlaamse onafhankelijkheid gaan uitroepen in
parlement (soevereiniteitsverklaring dus niet te veel onderhandelen) terwijl nva wel
zou onderhandelen met walen in federale parlement (geen revolutie maar evolutie)
link-rechts
= instinctief democratisch (omdat iedereen het kan) instrument
door dit buikgevoel mist er wat nauwkeurigheid (eerder richtingaanwijzer) mist wat
scherpte want je kan er verschillende invullingen aan geven
ontstaan? FR 1789
links zaten degene die macht van koning wilden inperken (progressief)
rechts zaten degene die voor de koning waren (conservatief)
