Resume
Samenvatting - Aardwetenschappen
- Cours
- Aardwetenschappen
- Établissement
- Universiteit Antwerpen (UA)
Samenvatting van de volledige cursus Aardwetenschappen van het eerste jaar bachelor Biologie aan de UA
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
AardwetenschappenInleiding
● Aardwetenschappen = alle wetenschappelijke disciplines waarin de Aarde wordt
bestudeerd (ontstaan, evolutie, functioneren, toekomst)
- fundamentele wetenschappelijke disciplines: wetenschappelijke
nieuwsgierigheid
- toegepaste wetenschappelijke disciplines
● opdeling Aardse milieu:
- lithosfeer → Geologie
- hydrosfeer
- atmosfeer → Meteorologie & Klimatologie
- biosfeer
● Geologie = studie van processen die hun oorsprong vinden in de diepe ondergrond
(Vulkanologie, Seismologie, Petrografie, Mineralogie, etc.)
● Fysische Geografie = studie van fysische processen aan het aardoppervlak
(Bodemkunde,Geomorfologie, Meteorologie, Klimatologie, Hydrologie, etc.)
● Sociaal-Economische Geografie = maatschappelijke en economische processen in
ruimtelijk context (Stedelijke ontwikkeling, industriële ontwikkeling, etc.)
Hoofdstuk 1: Ontstaan & inwendige structuur van de Aarde
STRUCTUUR V/H HEELAL
● Planetenstelsel (Zonnestelsel) < Sterrenstelsel/ galaxie (Melkwegstelsel) < Galaxie
cluster (Lokale Groep) < Galaxie supercluster (Grote muur)
ONTSTAAN V/H HEELAL/ DE BIG BANG
● lichtjaar = afstand afgelegd door licht, in vacuüm, in jaar = 9,46.1012 km
● Big Bang theory = Oerknal theorie → verklaring voor volgende fenomenen:
Roodverschuiving:
- alle sterren zenden elektromagnetische golven uit met bepaalde golflengtes
= stralingsspectrum
→ hoe verder, hoe groter de golflengte
, - Doppler-effect: golven uitgezonden door een object dat zich weg van ons
beweegt, lijken uitgerokken & golven uitgezonden door een object dat naar
ons toekomt, lijken verkort
- hoe groter de afstand , hoe sneller ze zich van ons verwijderen
radiale snelheid: vr = H.R (R = afstand, H = constante van Hubble)
=> heelal zou uit 1 punt zijn ontstaan zo’n 15-18 miljard jaar geleden
Kosmische achtergrondstraling
- stralingen vanuit het heelal
- isotoop = even sterk uit alle richtingen
- golflengte: microgolf
- indicatie van temperatuur: kort na oerknal: 7000K
=> kosmische achtergrondstraling = nagloeien van zeer hete oerknal
Kosmische abundantie
= de chemische samenstelling v/h heelal
- op basis van stralingsspectrum, kwantitatieve verhouding chemische
elementen bepalen
- meest voorkomend = lichte elementen: H & He
~ hoe zwaarder het element hoe minder het voorkomt
- na 10-43 seconde: synthese van elementaire deeltjes (quarks, protonen, etc.)
→ ontstaan chemische elementen
ONTSTAAN ZONNESTELSEL & AARDE
Nebula theorie:
● roterende stofnevel → contractie door gravitatie → snellere rotatie: toename van
middelpuntvliedende kracht → platte schijf → verdere contractie (centrum: zon, schijf
= planeten)
→ vorming zonnestelsel: 4.7 miljard jaar geleden
nebula theorie verklaart volgende kenmerken:
● 99% massa zonnestelsel zit in de zon → contractie van materie door gravitatie
● roteren van de planeten → roterende stofnevel
● roteren planeten rond zon → ellipsvormig + allemaal in hetzelfde vlak: platte schijf
● patroon chemische samenstelling & omvang hemellichamen:
- zon: vooral lichte elementen: H & He → door chemische abundatie
- binnenplaneten/ Aardse planeten (Mercurius, Venus, Aarde & Mars):
zware elementen
→ ondervonden grootste gravitatie v/d zon: lichtste elementen naar de zon &
zwaarste elementen geconcentreerd in planten → relatief weinig materie
concentreren = relatief kleine planeten
, - buitenplaneten/Jupiter planeten (Jupiter, Saturnus, Uranus & Neptunus):
lichte elementen
→ ondervonden minder gravitatie v/d zon: konden zekere hoeveelheid lichte
elementen vasthouden en meer materie concentreren → grote planeten
Ontstaan Binnenplaneten
● opbouw binnenplaneten:
- kern: zware elementen (Fe, Ni)
- dikke schil: iets lichtere maar relatief zware elementen (silicaatmineralen)
- korst
● ontstaan aarde: 4,6 miljard jaar geleden
- eerste fase: accretie → materie naar zich vormende Aarde getrokken
→ vrij grote brokstukken = planetesimalen
→ potentiële energie omgezet in warmte → volledig smelten
- tweede fase: differentiatie → zwaarste elementen migreren naar de kern
→ afkoelen: buitenste gesmolten massa stollen = primaire korst/lithosfeer
(andere binnenplaneten: afkoeling heel snel & geen platentektoniek)
- lichtste bestanddelen kwamen gasvormig vrij bij opsmelting
→ primaire atmosfeer (maar werd aangetrokken door de zon)
- secundaire atmosfeer: zwaardere gassen die ontsnapten uit silikaatschil
+ vulkaanuitbarsting gassen
! inslagkraters zeer zeldzaam: meteorieten meestal opgebrand door atmosfeer
Ontstaan Buitenplaneten
● opbouw:
- grotendeels lichte elementen
- relatief kleine, zware kern: metalen en silicaten
- dikke mantel: vloeibaar H & He
- buitenzijde: gasvormig H & He
- atmosfeer: wolken van methaan, ammoniak, ammoniumhydrosulfide
INWENDIGE STRUCTUUR AARDE
Informatie uit boringen & omsluitingen
● omsluitingen = plaatsen waar we lokale, verticale doorsnede kunnen bekijken v/d
aardkorst
→ veroorzaakt door rivierinsnijdingen,of antropogeen
● boringen: diepere observaties
- diepste boring: 12 km diep
, Informatie uit Seismische golven
= trillingen of kleine verplaatsingen van gesteentemateriaal opgewekt door aardbevingen
● focus = plaats waar seismische golven ontstaan
● registratie via seismograaf
3 types seismische golven:
● P golven: (compressie golven)
- snelste golven: gemiddelde snelheid = 5 km/s
- afwisseling van compressie & decompressie
● S golven: (schuif golven)
- gemiddelde snelheid = 2,5 km/s
● Oppervlaktegolven:
- traagste golven: gemiddelde snelheid = 2 km/s
- zowel verticale als horizontale verplaatsing
- verantwoordelijk voor meeste schade
● voortplantingssnelheid = afhankelijk v/d dichtheid v/h materiaal waarin golven zich
voortplanten
● reflectie: in een grensvlak tussen 2 verschillende materialen, zal een gedeelte v/d
golf weerkaatst worden
● refractie: in een grensvlak tussen 2 verschillende materialen, zal een gedeelte v/d
golf doordringen in het tweede materiaal onder een bepaalde invalshoek
Gelaagde opbouw
● adhv. voortplanting van seismische golven → (dichtheid) gelaagdheid aarde bepalen
● schaduwzones = zones waarin bij een bepaalde aardbeving de seismografen geen P
& S golven waarnemen
● kern v/d Aarde = vloeibaar → geen voortplanting van S golven
● discontinuïteiten = zeer drastische veranderingen in voortplantingssnelheden op
verschillende diepten → vrij plotse verandering in samenstelling van inwendige aarde
- Mohorovic discontinuïteit (5-65 km): boven = korts & onder = mantel
- Gutenberg discontinuïteit (2950 km): onder = kern
De kern
● voornamelijkste bestanddeel: ijzer
● dichtheid berekenen: mg = c.mM/r² (g = valversnelling, c = gravitatieconstante, r =
gemiddelde straal, M= gemiddelde massa, m= massa van willekeurig lichaam)
● 2 zones:
- buitenkern: vloeibaar
- binnenkern: vast
● geothermische gradiënt = toename v/d temperatuur in functie v/d diepte onder
aardoppervlak → veroorzaakt door gravitatie
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur marenbergen. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
67096 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans