SAMENVATTING ORGANISATIE IN
DE GEZONDHEIDSZORG- EN
WELZIJNSZORG
WELZIJNS- EN GEZONDHEIDSZORG
ECONOMISCHE SITUERING
VERSCHUIVING VAN NON-PROFIT NAAR SOCIAL-PROFIT
BBP = Bruto Binnenlands Product
Gebruikte indicator voor het productieniveau van een land & de optelsom
van alle in het land geproduceerde en vermarkte goederen en diensten
(algemeen meetinstrument voor levensstandaard en koopkracht)
YBLI = You Better Life Initiative
Meten van het welzijn van burgers (dieper inzicht dan BBP) + het leven en
de graad van welzijn van alle Oeso-landen (34 – Organisatie voor
Economische Samenwerking en Ontwikkeling) met elkaar te vergelijken
BEGRIPSVERKLARING
Organisatie een samenwerkingsverband tussen twee of meerdere personen, instanties,
diensten of instellingen + het samenbrengen van krachten, kennis en
vaardigheden
Welzijn een toestand van voldoening en tevredenheid die ontstaat wanneer iemand
tot ontplooiing van zijn bestaan komt
Welzijnsbeleid het beleid dat gericht is op die toestand van welzijn te realiseren
Ultieme doel: elke mens zich goed kan voelen in zijn vel, gebaseerd op
menselijke waardigheid en uit respect voor de diversiteit van mensen in
onze samenleving (alle initiatieven zijn toegankelijk en voldoen aan noden
en vragen)
Welzijnszorg de zorg aan individuen/groepen bedoeld die een verhoogde kwetsbaarheid
vertonen m.b.t. hun sociaal welzijn, die een tekort hebben aan
ontplooiingsmogelijkheden (maatschappelijke sector)
Overheid, particulieren, vrijwilligers, professionals, organisaties, projecten,
enzovoort bieden zorg en ondersteuning.
Gezondheid WHO (World Health Organisation): een toestand van volledig lichamelijk,
geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slecht de afwezigheid van
ziekte of andere lichamelijke gebreken
1
,Poly (2009) model rond zelfmanagement; meer en meer neemt de pt de zorgregie in
eigen handen (eindverantwoordelijkheid, medebeslissingsrecht)
Machteld Huber concept rond positieve gezondheid; betekenisvol leven staat centraal.
Bevat 6 domeinen: lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, zingeving,
kwaliteit van leven, meedoen en dagelijks functioneren
2
,Gezondheidszorg handelingen die helpen om ziekte, lichamelijke of psychische beperkingen te
voorkomen of te genezen, en de verzorging van mensen met langdurige of
ongeneeslijke gezondheidsproblemen
Zowel curatieve- en langdurige zorg maar ook preventie en monitoring
Preventie: screeningprogramma’s, sensibiliseringscampagnes,
vaccinatieprogramma’s, normen en reglementering
Monitoring: kwaliteitsbewaking en efficiëntieverbetering
Gezondheidsbeleid het beleid dat streeft om gezondheid te realiseren (herwinnen-bevorderen-
in stand houden)
ORDENINGSSYSTEMEN VAN DE WELZIJN-S EN GEZONDHEIDSZORG
DOELGERICHTE INDELING
Curatieve sector = herstellen
Het genezen en/of verzorgen van ziek(t)en, aandoeningen of onwelzijn
centraal. Het gehele proces van onderzoeken tot diagnose, behandeling en
vervolgonderzoeken (acuut én chronisch)
Preventieve gezondheidszorg initiatieven die doelbewust en systematisch een probleem voorkomen (op
verschillende niveau’s)
- Primaire preventie: nog geen actueel probleem, maar wel potentieel
probleem. Gericht om omstandigheden te voorkomen die
ziekteontwikkeling in hand kunnen werken
- Secundaire preventie: alle activiteiten gericht op het vroegtijdig
opsporen en behandelen van ziekten, voor manifestatie (bv. Screening
borstkanker)
- Tertiaire preventie: duidelijk probleem aanwezig. Het voorkomen dat
dit probleem zich verder ontwikkelt of nogmaals stelt (bv. Rugschool bij
intense rugproblemen)
- Quaternaire preventie: alle maatregelen om kwaliteit van leven te
behouden of verbeteren, wanneer probleem niet meer verholpen of
ongedaan gemaakt kan worden (bv. Mondverzorging bij palliatieve pt)
- Quintaire preventie: de begeleiding en ondersteuning van een persoon
die mee instaat voor ondersteuning van persoon met onomkeerbare
aandoening (bv. Begeleiding van ouders met kind met Down-syndroom)
Revalidatiezorg multidisciplinaire niet-acute of post-acute zorg, gericht op interactie tussen
ouders-kinderen + mentale, sensoriële, verslavings-, stem- en
spraakstoornissen + pt’en met hersenverlamming, kinderen met respiratoire
en neurologische aandoeningen (in revalidatieziekenhuizen)
Palliatieve gezondheidszorg tot doel het welzijn en comfort van mensen (en hun dierbaren) die door
curatieve zorg niet langer kunnen geholpen worden, te bevorderen en te
vrijwaren
Één van de onderdelen van de Belgische wet op patiënten rechten
3
,Sociale gezondheidszorg richt zich op het voorkomen van of het omgaan met de gevolgen van
gezondheid veranderende gebeurtenissen. Focus op de invloed van die
gebeurtenissen op de persoon, omgeving en maatschappij (aanvulling op
reguliere, individuele gezondheidszorg)
VERTICALE INDELING
Echelons/lijnen de zorg zo georganiseerd wordt dat de laagdrempelige eerstelijnszorg de
ingangspoort vormt tot het gezondheidszorgsysteem en dat de pt
vandaaruit doorverwezen wordt naar een hoger niveau
Nulde lijn omvat zelfzorg, mantelzorg, zelfhulpgroepen en vrijwilligerswerk (dichtst bij
hulpvrager & gekenmerkt door niet-professionele hulpverlening)
Eerste lijn rechtsreeks toegankelijke hulp en zorg (HA, (thuis)verpleegkundigen,
vroedvrouwen, ergo- en kinesisten, diëtisten, apothekers en tandartsen)
Tweede lijn gevormd door zorg- en hulpverleners die na verwijzing kunnen worden
geconsulteerd (algemene ZH’en, psycholoog, psychiater, psychotherapeut)
Derde lijn omvat de gespecialiseerde en intramurale zorg zoals de psychiatrische ZH’en
en psychiatrische verzorgingstehuizen (opname vanuit verwijzing eerste of
tweede lijn of spoed)
Vierde lijn een sterk afgebakende groep, opnamedrempels zéér hoog en pt’en kunnen
er enkel terecht na verwijzing of intakegesprek (met lange wachtlijsten- en
tijden). Opname is residentieel of langdurig (bv. Beschut wonen)
HORIZONTALE INDELING
Intramuraal omvat zorg voor gezondheid verleend binnen een instelling en met een
opname gepaard gaan (acuut als chronisch)
Bv. Ziekenhuizen, woon- en zorgcentra, verblijf in vluchthuis
Extramuraal omvat zorg buiten de muren van een instelling en gaat niet gepaard met
opname.
Bv. Consultatie HA, gesprek OCMW, mutualiteit, gezinszorg,…
Semimuraal de zorgvrager zich deels binnen en deels buiten de muren van een instelling.
De zorgontvanger is aangewezen op de zorg die instellingen verleend wordt,
maar verblijft er niet langer dan 24u of enkel overdag of ’s nachts (bv.
Nierdialysepatiënten of personen met beperking)
Transmuraal specialistische zorg uit de instellingen gaat over de muren van de instelling.
Wordt bij zorgvrager thuis gegeven (bv. Peritoneale dialyse, palliatieve zorg,
chemotherapie thuis)
Brugzorg aangepaste tijdelijke zorg voor mensen die op punt staan ontslagen te
worden uit instelling, maar geen passend zorgarrangement thuis hebben
4
, CATEGORIALE INDELING NAAR SOORT HULPVERLENING
Zelfzorg de activiteiten die nodig zijn om te voldoen aan de dagelijkse behoeften.
(lichaamsverzorging, voeding, zich kleden, toiletgang, huishouden,…)
Maakt pt onafhankelijk en geeft vrijheid
Mantelzorg gaat om niet-professionele zorg en hulp, die soms regelmatig wordt gegeven
aan een zorgbehoevende persoon uit omgeving.
Mantelzorger: de natuurlijke persoon die vanuit een sociale en emotionele
van een of meer personen met verminderd zelfzorgvermogen, niet
beroepshalve maar meer dan occasioneel helpt en ondersteunt in het
dagelijks leven
Vrijwilligerswerk bevat 4 componenten
- Geheel van activiteiten dat op vrijwillige basis wordt uitgevoerd
- Zonder financiële vergoeding
- Georganiseerd verband
- Met een maatschappelijk doel en voor anderen
Zelfhulpgroepen verenigen mensen met een maatschappelijk probleem om samen “beter” te
worden. Verschillende categorieën:
- Fysieke ziektes
- Operatieve ingrepen
- Psychosociale problemen
- Handicap
- Bijzondere situaties
- Verslaving
- Geïnduceerde problemen
Vlaams patiëntenplatform de onafhankelijke koepelorganisatie van patiëntenverenigingen uit
Vlaanderen, die streeft naar een toegankelijke zorg op maat van de pt en
zijn omgeving
CATEGORIALE INDELING NAAR STATUS VAN INIATIEFNEMER
Openbare/publieke sector openbare instelling onder toezicht (niet beheerd) van overheid (federaal,
gemeenschappen, gewesten, provincies en lokale besturen)
Private sector privépersonen die voorzieningen en diensten oprichten én beheren
(kloosterorden en vzw’s); worden gesubsidieerd mits ze voldoen aan de
normen
CONVENTIONEEL & NIET-CONVENTIONEEL
KCE = Federaal Kenniscentrum Gezondheidszorg; nalezen van
beoordelingsrapporten rond de effectiviteit van homeopathie en
acupunctuur
CAM-indeling = Complementary and Alternative Medicine (=
niet-conventioneel/complementaire of alternatieve geneeswijzen)
5
