Hed ag p in ne
hi r h e s t e
1. A-vragen....................................................................................................................... 2
2. B-vragen..................................................................................................................... 48
3. C-vragen..................................................................................................................... 67
4. D-vragen..................................................................................................................... 80
Bronnenlijst................................................................................................................. 115
1
,1. A-vragen
11 september 2001
● Op 11 september 2001 (ook wel ‘nine-eleven’ genoemd) werden er een viertal terroristische
aanslagen gepleegd door middel van gekaapte passagiersvliegtuigen. 2 van de vliegtuigen
werden gecrasht op de Twin Towers in New York, VS. Er vloog ook een vliegtuig in op het
Pentagon en één in de buurt van Shanksville in Pennsylvania. Osama Bin Laden en Al Qaida
worden verantwoordelijk gehouden voor de aanslag.
De abortuswet
● Een wetgeving die bedoeld is op het regelen van de voorwaarden waaronder abortus toegestaan
is.
Albert I
● Volgt zijn oom, Leopold 2, op als koning van België en blijft op de troon tot zijn val bij een
bergbeklimming in Marche-les-Dames in 1934.
De Amerikaanse Burgeroorlog
● Oorlog in de VS tussen 1861 en 1865, het verbreekt de opgang van de tuinbouw door de
‘verfraaiing van tuinen en versiering van terreinen’ te verbieden.
Anuna De Wever
● Een Belgische klimaatactiviste die samen met Kyra Gantois scholieren opriep via sociale media
om in Brussel te demonstreren voor het klimaat.
De bril
● Een optisch instrument dat voor de ogen gedragen wordt en bestaat uit het montuur en de
glazen die van glas of kunststof kunnen zijn gemaakt. Eén van de eerste brillen is te zien op een
schilderij van Jan van Eyck, de Madonna met kanunnik Joris van der Paele.
De Bottinekes
● Het Bijzondere Bijstandsteam. Een interventiegroep van de Antwerpse politie die ingrijpt bij
crisissituaties. Het BBT wordt voornamelijk ingezet binnen de politiezone Antwerpen.
2
,Boudewijn
● De eerste graaf van Vlaanderen (862) Bijgenaamd: Boudewijn met de Ijzeren Arm of Boudewijn
de Goede.
De burgerwacht
● Een Belgische militie die bestond van 1830 tot 1914.
Charles Darwin
● Een Engelse autodidact op het gebied van natuurlijk historie, biologie en geologie. Darwin
ontleent zijn roem aan zijn theorie dat evolutie van soorten wordt gedreven door natuurlijke
selectie.
Charlotte Corday
● Marie Anne Charlotte Corday vermoordde op 13 juli 1793 revolutionair, links-extreme politicus
en journalist Jean-Paul Marat in zijn bad. Marat wordt medeverantwoordelijk geacht voor de
vervolging van en moord op duizenden vermeende tegenstanders van de Franse Revolutie.
Collaboratie
● Het samenwerken of heulen met de vijand. In de Tweede Wereldoorlog werd het gebruikt om
personen die met de Duitse bezetter samenwerkten te benoemen. Collaboratie kon politieke,
militaire of economische vormen aannemen, maar ook verklikking en verraad behoren ertoe.
Delphine Boël
● Een Belgische kunstenares. Ze is een buitenechtelijke dochter van koning Albert II van België en
was een jonkvrouw.
Gabrielle Petit
● Een Belgisch verzetsstrijdster uit de Eerste Wereldoorlog. Rond haar dood voor het vuurpeloton
werd een nationale cultus gecreëerd.
Jean-Paul Marat
● Een in Zwitserland geboren arts, natuurkundige, sociaal filosoof, journalist en politicus ten tijde
van de Franse Revolutie. Hij was een pleitbezorger van een democratische republiek die de
zwakkeren bescherming zou verlenen.
Jonathan Jacob
● Een jongeman van 26 jaar die vermoord werd door leden van het Bijzondere Bijstandsteam op 6
januari 2010.
3
,Jozef Stalin
● Een Sovjet-Russisch politicus die in de jaren 1920 dictatoriale macht verwierf over de Sovjet-Unie
en deze tot zijn dood in 1953 bleef behouden. Hij was lid van de communistische partij van de
Sovjet-Unie.
De klimaatmars
● Een actie die regeringen oproept om maatregelen te nemen tegen de opwarming van de aarde.
In België startte de eerste klimaatactie van Youth for Climate op 10 januari 2019 op initiatief van
Anuna De Wever en Kyra Gantois.
Koning Filip
● Filip Leopold Lodewijk Maria is sinds 21 juli 2013 de 7e koning der Belgen. Hij is de oudste zoon
van koning Albert II en koningin Paola.
De Koude Oorlog
● Een periode van gewapende vrede tussen de communistische en kapitalistische wereld in de
tweede helft van de 20e eeuw. Het kapitalistische westerse blok werd geleid door de VS. De
communisten stonden voornamelijk onder leiding van de USSR of waren verbonden met
communistisch China.
Leopold I
● Prins van Saksen-Coburg Saalfeld, hertog van Saksen, was van 21 juli 1831 tot aan zijn dood de
eerste koning der Belgen. Leopold I van België.
Leopold II
● De tweede koning der Belgen. Hij was de tweede maar oudst overlevende zoon van Leopold I en
Louise Marie van Orléans. Hij volgde op 17 december 1865 zijn vader op en bleef koning tot zijn
dood. Hij was ook de stichter, eigenaar en soeverein van de Onafhankelijke Congostaat, zijn
privé-project.
Leopold III
● Regeerde als koning der Belgen van 1934 tot 1951, toen hij na de koningskwestie troonsafstand
deed ten gunste van de kroonprins, zijn oudste zoon Boudewijn.
Machinegeweer
● Een automatisch vuurwapen dat geweermunitie verschiet en in staat is om aanhoudend vuur te
geven.
4
,Marilyn Monroe
● Pseudoniem van Norma Jeane Mortenson. Marilyn Monroe was een Amerikaans fotomodel,
actrice en zangeres. Ze werd als sekssymbool een icoon in de jaren 50. Haar bijnamen waren
MM en The Blonde Bombshell.
De musket
● Een handvuurwapen uit de 16e en 17e eeuw. Het is een gladloops voorlader, meestal voorzien
van een lontslot. Het wapen is een voorloper van het geweer. Het werd in Europa omstreeks
1530 tot eind 17e eeuw gebruikt als oorlogswapen.
Een paradigma
● Het stelsel van modellen en theorieën dat, binnen een gegeven wetenschappelijke discipline, het
denkkader vormt van waaruit de werkelijkheid geanalyseerd en beschreven wordt.
Pijl en boog
● De jacht wordt veiliger, later wordt dit een gevechtswapen. In de prehistorie zijn er sporen van
pijl en boog op elk continent, behalve Australië. De Egyptenaren, Grieken en Romeinen
beklemtonen het belang van de schutters bij grote menigten. Griekse goden en helden, Apollo
en Odysseus zijn vaak afgebeeld met hun boog, een symbool van aanzien.
Een primaire bron
● Een bron en dus informatie die direct afkomstig is van personen die te maken hebben met een
bepaalde gebeurtenis, persoon of tijdspanne. De informatie komt dus zelf uit de periode
waarover wordt gesproken.
Prins Karel
● De tweede zoon van koning Albert I der Belgen. Hij kreeg de titel van prins van België en graaf
van Vlaanderen. Op 20 september 1944 werd Karel Regent van België omdat zijn broer
gedeporteerd werd naar Duitsland.
Rob de Nijs
● Een Nederlandse zanger en acteur.
Sam Cooke
● Een Amerikaanse gospel -en rythm-and-blueszanger en burgeractivist die overleed in 1964 in
hotel Haciënda in Los Angeles nadat Bertha Franklin, de hotelmanager, hem neerschoot.
Wonderful World (1958) was zijn bekendste liedje.
5
,Het schrift
● Een systeem om taal grafisch weer te geven. De mens geeft kennis door aan het nageslacht en
hoeft zich niet langer te betrouwen op zijn geheugen om kennis door te geven. Met het schrift
doet de geschiedenis haar intrede.
Een satelliet
● Een object dat in een baan om een ander object beweegt. Uitgevonden in 1957, in de jaren 70
konden satellieten al inzoomen wat tijdens de Koude Oorlog een belangrijk gegeven was.
Een secundaire bron
● Een historische bron die voortbouwt op informatie die eerder is opgeslagen in een primaire
bron. Door combinatie en interpretatie kan nieuwe informatie ontstaan die in oudere bronnen
ontbrak.
Sherlock Holmes
● Fictieve detective, gecreëerd door Arthur Conan Doyle op het einde van de 19e eeuw
Het wiel
● Het wiel laat toe om voorwerpen en mensen te verplaatsen en is net als pijl en boog een
uitvinding.
Apollo (god)
● Griekse God die vaak afgebeeld wordt met een boog, een symbool van aanzien.
Nietzsche
● Een Duits filosoof, cultuurcriticus, componist, dichter en filoloog die wordt beschouwd als een
van de invloedrijkste moderne denkers.
Herbert George Wells
● Een Brits schrijver, bekend van zijn sci-fi verhalen en romans, in het bijzonder The War of the
World, The Invisible Man en The Time Machine.
Howard Koch
● Een Amerikaanse filmschrijver die op de zwarte lijst gezet werd door filmstudio’s in Hollywood in
de jaren 50
6
,Orson Welles
● Een Amerikaans acteur, film -en toneelregisseur, scenarioschrijver en filmmaker. Hij werd
wereldberoemd in 1938 door de radio-uitzending van The War of the Worlds.
Kunstmaan
● De eerste satelliet die door de mens gemaakt werd en al dan niet bemand was.
The War of the Worlds
● Een sci-fi roman uit 1898 van H.G. Wells die gaat over een invasie van buitenaardse wezens in
Engeland. Het is een van de oudste en bekendste werken over een buitenaardse invasie.
Milan Kundera
● Een Tsjechische schrijver die in 1975 verhuisde naar Frankrijk. Hij was daar docent vergelijkende
literatuurwetenschap aan de Universiteit van Rennes.
De ondraaglijke lichtheid van het bestaan
● Een filosofische roman geschreven door Milan Kundera die zich afspeelt in de hoofden van 4
hoofdrollen met verschillende achtergronden en denkbeelden, die hun bestaan op hun eigen
manier inrichten.
Louis-Ferdinand Céline
● Een Franse schrijver, arts en antisemitisch polemist. De roman Voyage au bout de la nuit is zijn
bekendste werk.
Reis naar het einde van de nacht/Voyage au bout de la nuit
● Het romandebuut van Louis-Ferdinand Céline uit 1932, verschenen in Parijs. Het beschrijft de
wederwaardigheden van hoofdpersoon Ferdinand Bardamu, een alter-ego van Céline.
Anne Morelli
● Belgische historica met specialisatie in de hedendaagse geschiedenis van religies en
minderheden, ze is auteur van het boek ‘De Grote Mythen uit de Geschiedenis van België,
Vlaanderen en Wallonië’.
7
,De grote mythen uit de geschiedenis van België, Vlaanderen en Wallonië
● Boek van Anne Morelli waarin ze schrijft dat ‘al zolang ze bestaat, heeft de geschiedschrijving
een ingewikkelde band met de politieke macht’. In enkele weken tijd werden er 10.000
exemplaren verkocht en lokte het historische en politieke reacties uit. Het magazine Front
National de Belgique beschuldigde het boek de fierheid van de Natie aan te tasten en de goede
naam van de Belgen te besmeuren.
Guido Gezelle
● Vlaamse rooms-katholieke priester en dichter
Hendrik Conscience
● Belgisch schrijver van ‘De Leeuw van Vlaenderen’ (1838), hij werd beschreven als ‘de man die
zich volk leerde lezen’
Kortrijk 1302
● Veldslag op 11 juli 1302 waarin een leger van Vlaamse ambachtslui het Franse ridderleger op de
Groeningekouter verslaan, vanaf het midden van de 19e eeuw komt de benaming
Guldensporenslag in zwang.
De Leeuw van Vlaenderen (1838)
● Boek van Hendrik Conscience over de Guldensporenslag (1302)
Aufklärung
● Een cultureel-filosofische en intellectuele stroming in Europa die ruwweg samenviel met de 18e
eeuw. Het was een reactie op het dogmatische autoriteitsgeloof. In deze periode ontstond een
culturele stroming of beweging van intellectuelen met als doel het gebruik van de rede en het
filosoferen te bevorderen.
Immanuel Kant
● Een Duits filosoof, ten tijde van de Verlichting, wiens ideeën een grote invloed hebben
uitgeoefend op de westerse wijsbegeerte. Kant wordt gezien als de eerste Duitse idealist.
Diderot
● Een Frans schrijver en filosoof, kunstcriticus en prominente persoonlijkheid in de radicale
Verlichting. Hij was samen met Jean le Rond d’Alembert redacteur van de Encyclopédie.
8
,D’Alembert
● Een Franse wiskundige, natuurkundige en filosoof. Hij studeerde o.a. theologie bij de
Jansenisten, was jurist en studeerde kort geneeskunde. Hij was samen met Denis Diderot
redacteur van de Encyclopédie, een van de belangrijkste vroege encyclopedieën in Europa.
Voltaire
● Een Frans schrijver, filosoof en vrijdenker. Hij kan worden beschouwd als de prominente
voortrekker van de Franse Verlichting.
John Locke
● Een Engels filosoof, econoom en arts in de periode van de vroege Verlichting.
1776
● Adam Smiths ‘The Wealth of Nations’ verschijnt
● 4 juli: de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring, geschreven door Thomas Jefferson en John
Adams, Benjamin Franklin, Robert Livingston en Roger Sherman.
Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring
● De op 4 juli gepubliceerde Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring, geschreven door Thomas
Jefferson en John Adams, Benjamin Franklin, Robert Livingston en Roger Sherman steunt op de
principes van de Verlichting. In hun verklaring noemen de initiatiefnemers dertien kolonies
'staten', installeren ze een revolutionaire regering en verklaren ze Engeland de oorlog. De
stichting van Amerika is gelieerd aan landschappen, botanica en tuinen, natuurbescherming en
landbouw.
Montesquieu
● Een Franse filosoof en magistraat. Hij wordt beschouwd als een van de grondleggers van de
sociologie en als een van de belangrijkste filosofen van de Verlichting.
Newton
● Sir Isaac Newton, Engels wiskundige en natuurkundige die onder meer de wetten van de
mechanica opstelde.
Jean Jacques Rousseau
● Filosoof en schrijver. Hij heeft invloed uitgeoefend op de literatuur, pedagogiek en politiek. Hij
was ook componist, hij componeerde 7 opera’s en andere muziekstukken.
9
, Franse Revolutie
● Invloedrijke politieke omwenteling van 1789 tot 1799 waarbij de absolute monarchie die
Frankrijk ongeveer twee eeuwen had geregeerd werd afgeschaft en de Eerste Franse Republiek
werd opgericht.
Glorious Revolution
● De machtsovername door de Nederlandse stadhouder Willem III van Oranje-Nassau en zijn
echtgenote Maria Stuart als koning en koningin van Engeland, Schotland en Ierland in 1688 -
1689
1688
● De Glorious Revolution maakt Engeland tot de allereerste democratie ter wereld. Voor Engeland
betekent het 1) de scheiding tussen wetgevende en uitvoerende macht, 2) de koning heft niet
langer zonder goedkeuring van het parlement belastingen, noch kan hij in vredestijd een leger
op de been brengen, 3) de parlementsleden komen regelmatig bijeen en nadat ze verkozen zijn,
4) de koning benoemt de rechters niet langer, 5) de ondernemende burgerlijk-aristocratische
elite verwerft staatsmacht en 6) de eerste enclosures.
Robespierre
● Franse advocaat, staatsman en lid van de Nationale Conventie en van het Comité de Salut Public
tijdens de Franse Revolutie. Hij trad op de voorgrond tijdens het Schrikbewind en was
verantwoordelijk voor een groot aantal arrestaties en slachtoffers door de guillotine.
René Descartes
● Een uit Frankrijk afkomstig filosoof en wiskundige die een groot deel van zijn leven in de
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden woonde.
Opération Lune
● Een Franse mockumentary van regisseur William Karel, ook bekend als Dark Side of the Moon.
Het werd voor het eerst uitgezonden in 2002. De film gaat over de eerste maanlanding door
Apollo 11.
J.F. Kennedy
● Een Amerikaanse politicus van de Democratische partij. Op 20 januari 1961 was hij de 35e en
jongst verkozen president van de VS tot hij op 22 november 1963 werd vermoord in een open
limousine in Dallas.
10
