Samenvatting van het 2e jaarsvak 'inleiding in de school -en pedagogische psychologie' uit de opleiding toegepaste psychologie van de Vives hogeschool.
Inleiding in de school -en
pedagogische psychologie
Semester 1 | 2022 - 2023
Het contextueel referentiekader 1
Grondlegger van de contextuele referentiekader 1
Uitgangspunten en basisbegrippen van het contextuele referentiekader 2
4 dimensies 2
Casus Sean (zie toledo) 4
Loyaliteit 5
Primaire/existentiële loyaliteit 6
Belang van existentiële loyaliteit 7
Verworven loyaliteit 8
Horizontale loyaliteit 8
Verticale loyaliteit 8
Gespleten loyaliteit 9
Loyaliteitsconflict 10
Onzichtbare loyaliteit 11
Over-loyaal zijn 11
Roulerende rekeningen en destructief recht 11
Meerzijdige partijdigheid 13
Vertrekpunt ‘meerzijdige partijdigheid’ 13
Meerzijdige partijdigheid & POS 13
Meerzijdige partijdigheid en loyaliteit 14
Erkenning geven 14
Gerichtheid op ontschuldigen 14
Gerichtheid op hulpbronnen 14
Aanzetten tot actie 15
De factor ‘Tijd’ en ‘het Moratorium’ 15
Uitdaging: ingewikkelde gezinssystemen 15
Het genogram 16
Dynamisch genogram 16
Een onmisbaar instrument 17
Pleidooi 17
Plaats in het hulpverleningsproces 17
1
, Doelstellingen genogram 17
Communicatiemiddel tussen cliënt en hulpverlener 17
Instrument voor verslaggeving 19
Instrument voor meerzijdige partijdigheid 19
Genogram als beeldverhaal 19
Ecogram 19
Actuele uitdaging binnen het werkveld: niet-begeleide minderjarigen 20
Zorgzame scholen 20
Situering: hervormingen binnen het onderwijslandschap 20
Van segregatie naar inclusie 20
April 2021: inclusie grondwettelijk verankerd 20
GOK-Beleid (Gelijke Onderwijskansen) 20
Inschrijvingsrecht 20
Rechtsbescherming 20
Ondersteuning van scholen 20
M-decreet 21
Het zorgcontinuüm 21
Fase 0: brede basiszorg 22
Fase 1: verhoogde zorg 22
Fase 2: uitbreiding van zorg 24
Fase 3: individueel aangepast curriculum 26
Types buitengewoon lager onderwijs 28
Types buitengewoon secundair onderwijs 29
Opleidingsvormen buitengewoon secundair onderwijs 29
Zorgcontinuüm en handelingsgericht werken 30
Handelingsgericht werken: 7 uitgangspunten 30
Decreet ‘Leersteun’ 31
Doelstelling decreet ‘Leersteun’ 31
Inclusieve leeromgevingen 31
5 assen van diversiteit 32
Kenmerken 32
De mindset van het inclusief onderwijs: fixed mindset 33
De mindset van het inclusief onderwijs: growth mindset 33
Universal Design for Learning (UDL): een kader voor inclusie 34
3 basisprincipes van UDL 34
Waarom UDL toepassen in onderwijs? 34
UDL en het zorgcontinuüm 35
Podcast ‘’Inclusie in het secundair onderwijs’’ 35
3 ‘inclusie-kwaliteiten’ 35
Valkuilen 35
Capaciteiten secundair onderwijs 36
2
, Aandachtspunten 36
Leerlingenbegeleiding 36
Decreet leerlingenbegeleiding 36
Coördinatie van zorg in het basisonderwijs 36
Niveau 1: school of scholengemeenschap 37
Niveau 2: ondersteuning handelen van de leerkracht 37
Niveau 3: begeleiding (individuele) leerlingen 37
Zorgcoördinator 38
Het handelingsgericht multidisciplinair overleg 38
Fases van het MDO 38
Model MDO 39
Afstemming CLB en interne zorg 40
Afspraken tussen CLB en ZoCO 40
Coördinatie van zorg in het secundair onderwijs 41
Cel leerlingenbegeleiding 41
Interne leerlingbegeleider 42
Begeleidingsklassenraad 42
Leerlingenbegeleiding: enkele kaders 42
Consultatieve leerlingenbegeleiding 42
Specifieke uitdagingen voor de leerlingbegeleiding 44
Contextuele leerlingbegeleiding 45
Hulpbronnen bij ernstig probleemgedrag 48
Teamwerk en totaalopvatting van de school 48
Grenzen aan de begeleiding op school 49
Psychodiagnostiek in de SPP 49
Juist of fout? 49
SPP specifiek 50
Wat was de SPP sector? 50
Wat is de SPP sector nu? 50
Wie doet aan psychodiagnostiek binnen de SPP sector? 50
Handelingsgerichte diagnostiek 50
Noëlle Pameijer 50
Wat kan er allemaal fout lopen bij psychodiagnostiek? 51
Ontwikkelingen in diagnostiek 55
Uitgangspunten 57
Voordelen 58
Hulpgerichte diagnostiek van naderbij: de intakefase 58
Aanmelding 58
Intakefase 58
Strategiefase 61
Doel? 61
3
, Stap 1: wat weten we al? 63
Stap 2: wat moeten we nog weten? 65
Stap 3: afronding 66
Onderzoeksfase 67
Stap 1: expliciteren van begrippen 67
Stap 2: kiezen van onderzoeksmiddelen 67
Stap 3: formuleren van toetsingscriteria 67
Stap 4: informeren van betrokkenen 67
Stap 5: verzamelen van onderzoeksgegevens 67
Stap 6: interpreteren van onderzoeksgegevens en beantwoorden van de
onderzoeksvragen 67
Integratie -en aanbevelingsfase 67
Inleidend 67
Stap 1: vormen van integratief beeld 67
Stap 2: formuleren van doelen 68
Stap 3: van doelen naar behoeften en aanbevelingen 68
Adviesfase 69
Inleidend 69
Stap 1: voorbereiden van het adviesgesprek 69
Stap 2: inleiden van adviesgesprek en bespreken van het integratief beeld 70
Stap 3: bespreken van doelen en aanbevelingen 71
Stap 4: kiezen van aanbevelingen 71
Stap 5: afronding 71
Casus Hanna: psychodiagnostiek in de SPP 71
Attributies 71
Genomen maatregelen 73
Hulpvragen 73
Domeinen 74
Hypotheses 74
Gastcollege: OKAN Drie Hofsteden 74
OKAN bekijken in theorie 74
Doelstellingen 74
OKAN bekijken in de praktijk 75
Doelstellingen 75
Specifiek: Athena Drie Hofsteden 75
De niveaus 76
De discrepantie tussen theorie en praktijk 76
Conclusie 76
Decreet rechten van de minderjarige in de jeugdhulp 76
Kenmerken DRM 76
Toepassingsgebied DRM 77
DRM: de rechten 78
4
,Decreet integrale jeugdhulp 78
Situering 78
Uitgangspunten 79
Welke rechten heb je als jongere in de integrale jeugdhulp? 79
Hulp krijgen 79
Duidelijke informatie 80
Zelf beslissen of je hulp krijgt of niet? 80
Respect voor je gezin 81
Meepraten 82
Je dossier 83
Een bijstandspersoon 85
Privacy 85
Zakgeld 86
Een goede behandeling 86
Klachten? 86
Doelstellingen ‘decreet integrale jeugdhulp’ 86
Doelstelling 1: vermaatschappelijking van de zorg 86
Doelstelling 2: tijdig toegang krijgen tot jeugdhulp 87
Doelstelling 3: waarborgen van continuïteit in de jeugdhulp 88
Doelstelling 4: gepast omgaan met verontrusting 89
Doelstelling 5: crisisjeugdhulp aanbieden 90
Doelstelling 6: participatie aan de jeugdhulp 91
Agentschap OPGROEIEN 92
Partners binnen de Jeugdhulp 92
Cliënt- en resultaatgerichte doelstellingen 92
Zoveel mogelijk op eigen kracht 92
Wie hulp zoekt moet die snel kunnen vinden 92
Waarborgen van continuïteit 93
Gepast omgaan met verontrusting 94
Jeugdhulp in crisissituaties 97
Maximale participatie van minderjarigen en context 98
Landschap Integrale Jeugdhulp 98
Buiten het toepassingsgebied van de IJH 98
Andere jeugdhulp 98
Afkortingen in IJH 98
Nieuwe autoriteit en geweldloos verzet 99
Evolutie autoriteit 99
Geweldloos verzet 100
Basishouding 100
3-manden-techniek 101
Verschillende interventiegebieden 102
5
, Escalatie van conflicten 102
Escalatie is een wisselwerking 103
Escalatie 103
De-escalatie 103
Herstelacties 104
Doelen 104
Oude vs nieuwe autoriteit 104
Vormen van éénzijdige acties 105
Herstelgericht werken 108
…op school 108
Bronnenlijst 110
6
,Het contextueel referentiekader
Grondlegger van de contextuele referentiekader
Ivan Böszörményi-Nagy [Nodzj]
● Hongaarse psychiater
● Juristenfamilie
● Sinds 1950 in VS
Hij stelde de begeleiding van een individu voorop. Niet alleen het gezin, maar ook het
bredere familiesysteem en vorige generaties worden betrokken.
Hij had een intergenerationele benadering (= individuele problemen worden begrepen
uit zaken die in de lijn van generaties worden doorgegeven) Hij legde sterk het accent op:
● De geschiedenis van een gezin
● De manier waarop patronen zich door de generaties heen herhalen
Hij bekeek alles contextueel, daarmee wordt bedoeld dat problemen in de context van
familiegeschiedenis worden geplaatst.
Nagy combineert psychoanalytische ideeën (niet alle gedrag die we stellen is gebaseerd
op bewuste zaken, er zijn ook onbewuste drijfveren die ons gedrag sturen en waar we
niet bij stilstaan) en systeemtheoretische invalshoek (de studie van hoe systemen elkaar
beïnvloeden. Alles is georganiseerd in bepaalde structuren die elkaar beïnvloeden)
Dit alles in een existentialistische filosofie (wat houdt het in om mens te zijn?) met
ethische dimensie (balans tussen geven en ontvangen, goed en kwaad), het overstijgt de
psychologische toetsbare theorievorming.
7
,Uitgangspunten en basisbegrippen van het contextuele
referentiekader
4 dimensies
Eerste dimensie: de feiten
● Om gedrag in relaties te begrijpen zijn er belangrijke feiten die iemands leven
beïnvloeden.
● Feiten zijn soms een belangrijke verklaring voor het gedrag en worden
geïnterpreteerd vanuit ieders eigen context.
● Feiten zijn soms schadelijk
○ Verdelend onrecht, feiten die gebeuren in ons leven waar niemand
schuldig aan is
○ Vergeldend onrecht, feiten die gebeuren in ons leven waar iemand
schuldig aan is
Tweede dimensie: de psychologie
● Kennis van de ontwikkelingspsychologie is een noodzakelijke hulpbron hierbij
● Persoonlijkheidseigenschappen, afweermechanismen, egosterkte,..
○ Hoe heeft iemand de feiten beleefd?
○ Wat hebben deze met iemand gedaan?
○ Hoe heeft iemand belangrijke gebeurtenissen verwerkt?
○ Op welke wijze hebben feiten iemands psychische ontwikkeling beïnvloed?
○ Hoe denkt iemand over zichzelf, anderen en de wereld?
○ Wat speelt zich in het individu af? (behoeften, gevoelens, gedachten,
fantasieën, motivaties)
8
,Derde dimensie: de interacties
● Interacties zijn patronen van waarneembaar gedrag en communicatie tussen
personen. Voorbeelden:
○ Gezinsstructuren
○ Systeemregels
○ Feedbackmechanismen
○ Zondebokmechanismen
○ Coalitievorming
○ Machtsstructuren
● Belangrijke vragen
○ Hoe gaat dit gezin met bepaalde feiten om?
○ Hoe communiceren de betrokkenen met elkaar?
○ Zijn emoties bespreekbaar?
○ Wie bepaalt de regels en op welke manier?
○ Zijn relaties gelijkwaardig of juist ongelijkwaardig?
○ Welke rol nemen gezinsleden in?
○ Is er een zondebok of iemand die voor de andere zorgt?
○ Hoe is de relatie van een kind met de papa/mama?
○ Hoe zijn de onderlinge relaties tussen kinderen/ouders?
9
, Vierde dimensie: de relationele ethiek
● Dimensie overstijgt die van de gewone psychologie en psychotherapie
○ Existentieel gegeven ethiek
● Hoort bij ons ‘mens-zijn’: op loyale, betrouwbare manier met elkaar omgaan
● Kinderen en ouders
○ Onverbrekelijk horend bij elkaar
○ Loyaal
○ Kinderen hebben ‘recht’ op zorg: existentieel recht
○ Ouders zijn verantwoordelijk voor hun kinderen
● Nagy: teveel therapieën hebben een te sterke focus op persoonlijke
groei/zelfrealisatie en te weinig oog voor de winst van het zorgen voor een ander.
○ Zorgen voor een ander geeft een gevoel van eigenwaarde en welzijn stijgt
● Contextuele interventies zijn geënt op
○ De rechtvaardigheid van de relatie
○ Het relationele evenwicht tussen het geven en ontvangen van gepaste zorg
(loyaliteit, vertrouwen en betrouwbaarheid, verdienste en schuld,
invloeden van vorige generaties gebruik voor eigen levensproject dat
invloed heeft op komende generaties (=legaat))
● Kern van elke relatie
○ <<het zoeken en instandhouden van het evenwicht tussen geven en
ontvangen>>
○ 4e dimensie: belangrijkste leidraad voor contextuele hulpverlener
○ 4 dimensies zijn met elkaar verbonden
10
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur everg20. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €9,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
