Resume
Samenvatting rechtssociologie
- Établissement
- Universiteit Antwerpen (UA)
samenvatting van het boek en de hoorcolleges van rechtssociologie
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
Sociologie en rechtssociologieDialogen tussen recht en samenleving
HOOFDSTUK 1: Wat is rechtssociologie
1.1 Inleiding
Waarover gaat rechtssociologie?
Rechtswetenschap: richt zich op law in the books
Doctrinaire methode: hanteren een intern en normatief gezichtspunt op het recht
>Intern: juristen gaan impliciet en expliciet uit van het bewaken van de coherentie van het recht, ze werken aan een
samenhangende rechtsleer (doctrine)
Inconsistenties leiden altijd tot reacties en spanningen bv: activistische rechters
>Normatief: karakter van de doctrine, juristen schrijven voor hoe normadressanten zich moeten gedragen
Geldigheid vloeit voort uit de interne systematiek van het positieve recht = elk verbindend voorschrift valt te
herleiden naar de wil van het volk
Subsumptie: feiten onder regel brengen (feiten>regel)
Technieken
- (beperkt) empirisch
- Heuristiek
- Interpreteren volgens juridische technieken
- Beoordelen volgens de interne systematiek, formeel-juridische criteria
- Afwegen
- Voorschrijven hoe het zou moeten (sollon/ought to be) en verbeteren van de regel (normatief)
- Argumentatie
Voorbeeld: genitale verminking in Senegal
1. Vaststelling van het probleem
2. Juridisch doctrinair onderzoek: welke juridische instrumenten zijn relevant?
Zoeken en analyseren van bronnen: wetgeving, rechtsspraak, rechtsleer
Analyse van juridische bronnen wijst op een sterk mensrechtelijk kader. Probleem opgelost? Nee, niet
vanzelfsprekend dat het fenomeen ophoudt. Er is een groot verschil tussen het recht in de boeken en het recht in
actie
Kloof tussen mensenrechten die beloofd worden en mensenrechten die in de praktijk worden gerealiseerd. In
voorbeeld: vrouwenbesnijdenis kan wettelijk niet, maar er is een kloof met de realiteit.
3. Zoeken en analyseren van juridische bronnen: effectiviteit
Rechtssociologie: richt zich op law in action
Empirische methode: belang van wetenschappelijke gegevensverzameling. Kennis vloeit voort uit empirisch
onderzoek van het recht (niet louter uit de doctrine)
De autonome ontplooiing van de rechtssociologie is te danken aan de unieke benadering van juridische
onderwerpen door middel van empirisch sociaal wetenschappelijk onderzoek
Het is belangrijk dat de sociologie zich blijft onderscheiden als zelfstandige discipline door in te zetten op de finesse
en het unieke erfgoed van rechtssociologische concepten en theorieën
>Extern: opvatting van wat recht is kan breder zijn dan in het positieve recht. Sociale normen die niet onder het
positief recht vallen, worden onderwerp van de rechtssociologische studie
Bv: feitelijke ongelijkheid van procespartijen wordt geconfronteerd met het juridische gelijkheidsbeginsel
,Bv: waarom wordt het rookverbod in de VS beter nageleefd dan in België? (kan je niet beantwoorden vanuit intern
of doctrinair perspectief)
- dubbele institutionalisering: enerzijds norm bevestigd algemeen aanvaarde norm, anderzijds de wet
- wat is de invloed van juridisering op bepaalde domeinen in de samenleving bv: onderwijs
Intern perspectief Extern perspectief
Deelnemersperspectief Toeschouwersperspectief
Interne, autonome logica Relatie tot maatschappelijke context
Rechtszekerheid en rechtseenheid Onzekerheid en variatie
Gericht op rechtspraktijk Gericht op beleid/wetenschap
Structureel gericht op bewaken en versterken Constructief subversief
van de coherentie van het recht
Rolmodel van de rechter centraal Interdisciplinair door aanvullende disciplines:
Vooronderstelling dat recht praktisch een empirisch of normatief
verschil uitmaakt
Vooral ‘casus-methode’ en belang Verschillende methoden
argumentatie. Juridisch normatief
Is = ought Is niet gelijk ought
Opmerkingen bij empirische methode en extern perspectief
- Extern perspectief vervangt het intern perspectief niet
- Doctrinaire methoden blijven noodzakelijk als jurist: ze definiëren de identiteit van een jurist
- De professionele toepassing van doctrinaire kennis gaat gepaard met een inzicht in de voordelen en
tekortkomingen van het interne perspectief: verschillende vragen vanuit beide perspectieven
Waarom rechtssociologie?
1)Sociaalwetenschappelijk disciplines (rechtssociologie) zijn ‘academische’ studies: Niet direct op een beroep gericht.
Componenten
- Empirische sociaalwetenschappelijke methode.
- Theorievorming.
- Belang van wetenschappelijke benadering van samenlevingsproblemen.
2)Maatschappelijk ontwikkelingen en recht
- Toenemende complexiteit van de te reguleren maatschappelijke domeinen.
- Mondige burger wil meer verantwoording (en inspraak).
- Schaarse overheidsmiddelen dwingen tot effectiviteit en efficiëntie van wetgeving en geschilbeslechting.
- ‘Better regulation’ en gestage groei van evaluatiecultuur: wat werkt best?
- Digitalisering veroorzaakt nieuwe juridische problemen.
- Meer aandacht voor performante handhaving, uitvoering en naleving van regels.
3)Professionele ontwikkelingen
- Rechters moeten niet-juridische complexe problemen begrijpen.
- Advocatenkantoren willen ‘problem solvers’ en ‘T-shaped professionals’ (diepe juridische kennis, breed
algemeen inzicht).
- Communicatie met experten uit andere disciplines (biotech, technologie, sociologie, criminologie,
economie…).
- Alternative Dispute resolution (ADR): alternatieve geschilbeslechting introduceert inzichten uit de
psychologie.
4)Rechtspraktijk
Hoe concreet sociologisch onderzoek de rechtspraktijk versterkt en een meerwaarde biedt
>Geschilbeslechting door advocaat
- bemiddelingen = meer constructieve manier met oog op de goede relatie te behouden tussen de partijen.
Dit proces gebeurt vaak sneller
- arbitrage = *
- klassieke rechtszaak = *
Voor en nadelen *
,>Sociale advocatuur
= eerste lijn bijstand, de justitiehuizen en commissies houden zich hiermee bezig
Onderzoek Steven Gibens (JAM project): Hoe maakt men best de transitie naar de moderne gerechtelijke wereld. Het
is het beste om de eerste lijn bijstand vorm te geven met juristen advocaten en sociale werkers samen = meer
efficiënt.
Advocaten moeten worden geïnformeerd over waarom het best is om samen te werken. Het belang van dit
onderzoek is het meer toegankelijk maken van het recht.
>Rechter
Invulling van open normen vereist goed inzicht in de samenleving: Belang van het kind in een andere cultuur
Mannenbesnijdenis: een van de twee ouders is tegen de besnijdenis: wie heeft gelijk? We maken geen
rechtspositieve analyse van het recht:
Stel de rechter is volgens religieuze redenen niet bekend met het onderwerp, is het nuttig dat de rechter kennis
opdoet voor de zaak begint
Culturele interpretaties kunnen rechtelijk oordeel sluipend beïnvloeden
Eerwraak: argument dat door sommige wordt ingeroepen om een bepaalde handeling te stellen als de eer van een
bepaalde groep is geraakt. Dit krijgt veel media-aandacht indien het gaat om eermoord, hoe gaat de rechter hier
mee op
In de rechtspraak zijn hier verschillende opvattingen over: verzachtende omstandigheid vs. verzwarende
omstandigheid (doelbewustheid, voorbedachte raden,…)
>Ambtenaar justitieel beleid
Rechtssociologie kan nuttig zijn om na te denken over een hervorming van justitie, alternatieve manier om justitie te
benaderen en behandelen
- Kennis over het recht verbeteren bij de bevolking, informeren over rechten en plichten, hoe en wanneer kan
men terecht bij het recht
- De taal van informatie en procedure: is dit toegankelijk? Heerlijk helden: beweging om documenten van
administratie van rechtbanken begrijpelijker maken
- Het belang van een actieve houding van de administratie, niet wachten met handelen tot ze een bepaalde
situatie tegenkomen
*
>Bedrijfsjurist
Contracten: wat kan er in een contract gepland worden?
Met juridische kennis: Juridische kennis is vereist maar kan ook nuttig zijn
- Omschrijven van prestaties, gevolg van onzekere gebeurtenissen, gevolgen van gebrekkige prestaties,
juridische afdwingbaarheid door opname van sancties
- Gedetailleerd contract is aangewezen bij: onzekerheid, veel partijen, grote belangen
Met sociologische kennis
- In Japan is een uitvoering contract een teken van wantrouwen, hoe gaan we daarmee om?
>Wetgever
Dubbele institutionalisering = maatschappelijke norm wordt bevestigd door de rechter, dit zorgt voor betere
naleving. Van sociale norm tot wet
- Adhv suveys en onderzoeken kan men de doeltreffendheid van een wet inschatten
Timing is cruciaal
, - De maatschappelijke steun voor een wet(svoorstel) kan gemeten worden via rechtssociologisch onderzoek.
- Rechtssociologie onderzoekt ook de factoren die bijdragen tot naleving en effectiviteit.
Samenvatting: rechtssociologie versterkt het recht als opleiding en als maatschappelijke praktijk
Kritische ontwikkeling creëren bij het recht: wat doen de regels in de praktijk, wat zijn de sancties, hoe handhaven?
Onderzoekende houding van de studeten dat u kan meenemen naar verdere jobs
Versterking van opleiding:
- Wetenschappelijk karakter van de opleiding;
- Kritische reflectie over het vakgebied / het recht;
- Onderzoekende houding;
- Samenwerking stimuleren met andere disciplines.
Versterking van het recht:
- Groei van evidence-based beleid en wetgeving (zeker in tijden van fake news van belang).
- Het recht met haar professionals in de samenleving plaatsen.
- Afbraak van ‘ivoren torens’= professoren zijn niet genoeg bezig met de praktijk van het recht
1.2 Belang van de sociologie voor de beoefening van het recht
1)De pleinvrees voor juristen: waar ligt de grens tussen loyaliteit en medeplichtigheid aan corruptie
Luc Huyse en Hilde Sabbe – De mensen van het recht
Juristen nemen niet vaak deel aan het publieke debat en zwijgen vaak in crisissituaties.
Dit is tegenstrijdig met de waakhondfunctie die ze zouden moeten hebben volgens de auteurs om te verhinderen dat
er rechtsbeginselen worden geschonden.
1996: Dutroux –crisis. De woede was eerst gericht op Dutroux zelf en later ook op de politie en rijkswacht die
bepaalde zaken hebben laten verloren gaan. De magistraten en politici zijn incompetent en verwaarlozen de
rechtstaat
Witte mars: woede werd nog meer aangewakkerd >Juristen waren niet te vinden in dit debat
Spaghetti arrest: de vraag rees of de Dutroux zaak wel onpartijdig was *
Covid-19: Er kwam zeer veel kritiek op de juristen die zich buiten de crisis lieten en niets zeiden over de illegaliteit
van de totstandkoming van de wetten
Juristen houden zich niet bezig met de belangrijkste waarde van het recht. Juristen zouden dit wel moeten doen. Ze
gebruiken dit als instrument en niet als doel op zich, met gebruikt de beginselen van de rechtstaat niet. Men staat te
weinig stil bij de intrinsieke waarden van het recht
Veronderstelling: Juristen met diploma in de rechten zouden zich met bepaalde missie moeten vereenzelvigen en
verantwoordelijkheid moeten opnemen.
MAAR gediplomeerden dragen niet dezelfde titel en verantwoordelijkheid als juristen zelf
Obstakel: juristen bekijken het recht als instrument
Recht is louter een middel, en geen doel op zich: het recht is niet meer dan een verzameling regels die met succes
kunnen worden ingezet om concrete belangen vooruit te helpen
Recht als vaardigheid om het middel te kunnen gebruiken: wanneer juristen op tv komen, gebruiken ze het recht
opnieuw als een bepaald nut dat weinig te maken heeft met het algemeen belang en de intrinsieke waarden van het
recht, maar meer in het belang van de partijen.
Professoren zijn meer bezig met lesgeven en onderwijskrediet halen
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur manonjans. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,69. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
53920 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans