AP hogeschool
Samenvatting
Ergotherapie in de
fysieke revalidatie 2
Laura Schellekens
Schooljaar 2022-2023
,INHOUDSOPGAVE
Praktisch .......................................................................................................................................................... 6
HANDREVALIDATIE
1. Werken in en met de context ....................................................................................................................... 6
2. Diagnosticeren ............................................................................................................................................. 7
2.1 Verzamelen van gegevens ....................................................................................................................... 7
2.2 Observeren ............................................................................................................................................. 7
2.3 Assessment ............................................................................................................................................. 7
2.3.1 Assessments op functieniveau .......................................................................................................... 7
2.3.2 Assessments op activiteitenniveau .................................................................................................... 8
2.3.3 Assessments op participatieniveau ................................................................................................... 8
3. Adviseren ..................................................................................................................................................... 8
3.1 Oedeem controle .................................................................................................................................... 8
3.2 Littekenweefselvermindering .................................................................................................................. 9
3.3 ADL advies............................................................................................................................................... 9
4. Behandelen .................................................................................................................................................. 9
4.1 Outcome ................................................................................................................................................. 9
4.2 Lange termijn doelen............................................................................................................................... 9
4.3 Korte termijn doelen ............................................................................................................................... 9
4.4 Plan van aanpak .................................................................................................................................... 10
4.5 Behandelingsmethoden......................................................................................................................... 10
4.5.1 Spalken........................................................................................................................................... 10
4.5.2 Oefenen ......................................................................................................................................... 10
4.5.3 Sensibiliteitstraining ....................................................................................................................... 10
4.5.4 Spiegeltherapie............................................................................................................................... 10
4.5.5 Graded Motor Imagery (GMI).......................................................................................................... 11
4.5.6 Hulpmiddelen en methodeverandering ........................................................................................... 11
4.5.7 Advisering....................................................................................................................................... 11
4.6 Peesletsels ............................................................................................................................................ 11
4.6.1 Introductie...................................................................................................................................... 11
4.6.2 Ergotherapeutische doelstellingen .................................................................................................. 12
4.6.3 Ergotherapeutische taken ............................................................................................................... 12
4.6.4 Flexorpeesletsels ............................................................................................................................ 12
4.6.5 Extensorpeesletsels ........................................................................................................................ 13
4.6.5.1 Zone I en II letsels ........................................................................................................................ 14
4.6.5.2 Zone III en IV letsels ..................................................................................................................... 14
1
, 4.6.5.3 Extensorpeesletsel in zone V, VI en VII ......................................................................................... 14
4.7 Tenolyse................................................................................................................................................ 14
4.8 Peestransplantatie en peestranspositie ................................................................................................. 14
4.9 Perifere zenuwletsels ............................................................................................................................ 15
4.9.1 Nervus radialis letsel ....................................................................................................................... 16
4.9.2 Nervus ulnaris letsel........................................................................................................................ 18
4.9.3 Nervus medianus letsel ................................................................................................................... 19
4.9.4 Gecombineerd letsel van N. ulnaris en n. medianus ........................................................................ 20
4.9.5 Samenvatting ................................................................................................................................. 21
4.9.6 Compartimentsyndroom na trauma ................................................................................................ 21
4.10 CRPS of complex regionaal pijnsyndroom ............................................................................................ 22
4.10.1 Omschrijving ................................................................................................................................. 22
4.10.2 Symptomen .................................................................................................................................. 22
4.10.3 Ergotherapeutische Behandeling................................................................................................... 23
4.11 Carpaal tunnelsyndroom (CTS)............................................................................................................. 24
4.11.1 Omschrijving ................................................................................................................................. 24
4.11.2 Symptomen .................................................................................................................................. 24
4.11.3 Oorzaken ...................................................................................................................................... 24
4.11.3 Behandeling.................................................................................................................................. 25
4.12 Triggervinger of springvinger ............................................................................................................... 25
4.12.1 Omschrijving ................................................................................................................................. 25
4.12.2 Symptomen .................................................................................................................................. 26
4.12.3 Behandeling.................................................................................................................................. 26
4.13 Ziekte van dupuytren........................................................................................................................... 26
4.13.1 Omschrijving ................................................................................................................................. 26
4.13.2 Oorzaken.……………………………………………………………………………………………………………………………………...26
4.13.3 Behandeling.................................................................................................................................. 27
4.14 De quervain tendinitis ......................................................................................................................... 27
4.14.1 Omschrijving ................................................................................................................................. 27
4.14.2 Symptomen .................................................................................................................................. 27
4.14.3 Behandeling.................................................................................................................................. 28
ADVISERING
1. Referentiekaders & modellen..................................................................................................................... 28
1.1 Referentiekaders ................................................................................................................................... 28
1.1.1 Biomechanische referentiekader..................................................................................................... 28
1.1.2 Compensatoire referentiekader ...................................................................................................... 29
2
, 1.1.3 Referentiekader gericht op leren..................................................................................................... 30
1.2 Modellen............................................................................................................................................... 30
1.2.1 Model van gedragsverandering ....................................................................................................... 30
1.2.2 Motiverende gespreksvoering......................................................................................................... 32
1.2.3 PEO ................................................................................................................................................ 32
2. Vermoeidheid – chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) ........................................................................ 32
2.1 Wat is CVS? ........................................................................................................................................... 33
2.1.1 Omschrijving................................................................................................................................... 33
2.1.2 Etiologie ......................................................................................................................................... 33
2.1.3 Epidemiologie ................................................................................................................................. 33
2.2 Diagnose ............................................................................................................................................... 33
2.2.1 Omschrijving................................................................................................................................... 33
2.2.2 Klachten ......................................................................................................................................... 33
2.2.3 Fysieke activiteit en CVS.................................................................................................................. 34
2.3 Behandeling .......................................................................................................................................... 34
2.3.1 Graded excercise of graduele oefentherapie ................................................................................... 34
3. Amyotrofische laterale sclerose (ALS) ........................................................................................................ 35
3.1 Inleiding ................................................................................................................................................ 35
3.2 Symptomen........................................................................................................................................... 35
3.3 Behandeling .......................................................................................................................................... 36
3.3.1 Algemeen ....................................................................................................................................... 36
3.3.2 Ergotherapeutisch behandelplan .................................................................................................... 36
3.3.3 Richtlijnen ergotherapie ................................................................................................................. 36
3.3.4 Ergotherapeutische fasen ............................................................................................................... 37
3.3.5 Hulpmiddelen ................................................................................................................................. 37
4. Guillain Barre Syndroom (GBS) ................................................................................................................... 38
4.1 Inleiding ................................................................................................................................................ 38
4.2 Klinisch beeld en verloop ....................................................................................................................... 38
4.3 Prognose ............................................................................................................................................... 38
4.4 Symptomen........................................................................................................................................... 39
4.5 Behandeling .......................................................................................................................................... 39
4.5.1 Algemeen ....................................................................................................................................... 39
4.5.2 Ergotherapeutische interventie....................................................................................................... 39
5. Coma .......................................................................................................................................................... 40
5.1 Inleiding ................................................................................................................................................ 40
5.2 Oorzaken............................................................................................................................................... 41
5.3 Stadia van bewustzijn ............................................................................................................................ 41
3
, 5.3.1 Hersendood.................................................................................................................................... 41
5.3.2 Locked-in syndroom (LIS) ................................................................................................................ 41
5.3.3 Vegetatieve toestand...................................................................................................................... 42
5.4 Assessments.......................................................................................................................................... 43
5.4.1 Glasgow coma scale ........................................................................................................................ 43
5.4.2 Coma recovery scale revised (CRS-R) ............................................................................................... 43
5.4.3 DNR-code ....................................................................................................................................... 43
5.5 Ergotherapeutische interventie ............................................................................................................. 43
5.5.1 Multidisciplinaire revalidatie ........................................................................................................... 43
5.5.2 Ergotherapeutische interventie....................................................................................................... 43
6. Multiple sclerose (MS)................................................................................................................................ 45
6.1 Omschrijving ......................................................................................................................................... 45
6.1.1 Symptomen .................................................................................................................................... 45
6.1.2 Definitie.......................................................................................................................................... 45
6.1.3 Risicofactoren ................................................................................................................................. 45
6.1.4 Epidemiologie ................................................................................................................................. 45
6.1.5 Diagnose......................................................................................................................................... 46
6.1.6 Verloop .......................................................................................................................................... 46
6.1.7 Types.............................................................................................................................................. 46
6.2 Behandeling .......................................................................................................................................... 46
6.2.1 Hoe?............................................................................................................................................... 46
6.2.2 Impact op het handelen .................................................................................................................. 47
6.2.3 Teken van… .................................................................................................................................... 47
6.3 Ergotherapeutische interventie ............................................................................................................. 47
6.3.1 Wie? ............................................................................................................................................... 47
6.3.2 Assessments ................................................................................................................................... 47
6.3.3 Revalidatie...................................................................................................................................... 48
AMPUTATIE
1. Inleiding ..................................................................................................................................................... 50
1.1 Etiologie ................................................................................................................................................ 50
1.2 Amputatieniveau................................................................................................................................... 50
2. Prothesiologie per niveau........................................................................................................................... 50
2.1 Indeling armprotheses........................................................................................................................... 50
2.2 Soorten amputaties ............................................................................................................................... 51
2.2.1 Cosmetisch ..................................................................................................................................... 51
2.2.2 Functioneel..................................................................................................................................... 51
4
,3. Kinderprothese........................................................................................................................................... 53
4. Activiteiten met armprothese .................................................................................................................... 54
4.1 Fase 1: éénhandigheidstraining ............................................................................................................. 54
4.2 Fase 2: training: oriëntatie en educatie .................................................................................................. 54
4.3 Fase 3: controle training ........................................................................................................................ 54
4.4 Fase 4: training: gebruik van de prothese............................................................................................... 54
4.5 Fase 5: training: functioneel gebruik ...................................................................................................... 55
5. Nieuwe ontwikkelingen .............................................................................................................................. 55
5.1 Targeted muscle reinnvervation (TMR) .................................................................................................. 55
5.2 Osseoïntegratie ..................................................................................................................................... 55
5.2.1 Introductie...................................................................................................................................... 55
5.2.2 Voordelen & nadelen ...................................................................................................................... 56
5.2.3 Patroonherkenning ......................................................................................................................... 56
6. Nomenclatuur ............................................................................................................................................ 57
6.1 Aanvraagprocedure: medisch adviseur mutualiteit............................................................................ 57
6.2 Hernieuwing.......................................................................................................................................... 57
5
,ERGOTHERAPIE IN FYSIEKE REVALIDATIE 2
PRAKTISCH
Evaluatie
o Mondeling examen (80%)
Casus: behandeling adviseren
o Taak (20%)
Groepswerk met max 4 studenten
Inhoud
o Handrevalidatie (examen)
o Advisering (examen)
o Amputatie (examen)
o Ergonomie (taak)
HANDREVALIDATIE
1. WERKEN IN EN MET DE CONTEXT
In ziekenhuis, revalidatiecentrum, praktijken
Handenteam:
o Chirurgen, verpleegkundigen, kinesitherapeuten, ergotherapeuten, psychologen,
maatschappelijke werkers, orthopedische techniekers
Handenteam zet in op:
o Wondheling, voorkomen van secundair letsel, pijn- en oedeembestrijding, littekenweefsel
vermindering, splinting, passieve en actieve oefeningen, functionele vaardigheden en
psychische verwerking
Outcome: zo optimaal mogelijk herstel en/of zich leren aanpassen en leren leven met restletsels
o Functie- en stoornisniveau
o Activiteiten- en participatieniveau
Ergotherapeutische behandeling
o Acute fase:
Stoornisgericht en zo snel mogelijk biomechanisch referentiekader
Bottom-up: verminderen van een stoornis in arm/handfunctie zal het
handelingsprobleem automatisch doen afnemen
Eerste zorgen: spalken, wondverzorging, oedeembestrijding, opstarten oefeningen
Problemen op activiteitenniveau evalueren met COPM
Eerst herstel van functionele mogelijkheden, nadien compensatie:
Aangedane hand zo vlug mogelijk inzetten bij ADL
Eventuele hulpmiddelen of methode-aanpassingen bij één bruikbare hand
Voorkomen van secundair letsel door spalken, oedeembestrijding,
littekenweefselvermindering en beweging
Oefenen op functie-, activiteiten- of participatieniveau in betekenisvolle
activiteit
Aandacht voor werk en vrije tijdsniveau
6
, o Niet-acute fase of chronisch handprobleem
Top-down of occupation based benadering = persoonsgericht
Starten vanuit breed perspectief en kijken wat belangrijk is voor de cliënt
In kaart brengen: ADL, participatie, functies
Verbeteren functies, leren inzetten aangedane hand, belasting - belastbaarheid,
compensatiestrategieën
Bv. spalk, hulpmiddelen, oefentherapie, aanpassen omgeving
acute ziekenhuisopname of ambulante revalidatie
2. DIAGNOSTICEREN
Ergotherapeut: werken aan het uitvoeren van betekenisvolle activiteiten voor de cliënt
COPM: vaste waarde om te weten te komen welke beperkingen de cliënt ervaart en hoe belangrijk die
zijn voor hem + hulpvraag
Zicht krijgen op mogelijkheden en beperkingen van de cliënt
o Afname van testen
o Observatie
o Vragenlijsten
2.1 VERZAMELEN VAN G EGEVENS
Handletselformulier (zie practicum)
2.2 OBSERVEREN
Start al in de wachtkamer
o Bv. aangedane hand wordt afgeschermd, ingeschakeld bij jas uitdoen,…
Observeren van uiterlijke kenmerken geeft al informatie
o Bv. plaats en grootte van het letsel, doorbloeding, uitzicht van de huid, oedeem, abnormale
haargroei
Palpatie: info over temperatuur, litteken, hypergevoeligheid, zweten, droge huid, pijn
Observeren van grepen
Observeren van het uitvoeren van handelingen en activiteiten
2.3 ASSESSMENT
Nooit een doel op zich, je richt je op wat je wil meten
In verschillende fasen:
o Gegevensverzameling = intake = nulmeting
o Tussentijdse evaluatie
o Opmaken van een eindstatus met eventuele restletsels
Soorten assessments:
o Assessments die ‘bevragen’: oa interviews (COPM), checklists of vragenlijsten (DASH)
o Assessments van uiterlijke kenmerken: oa inspecteren, palperen, observeren
o Assessments die meten of testen: al dan niet gestandaardiseerd
2.3.1 ASSESSMENTS OP FUNCTIENIVEAU
Visueel: wat zie je?
o Bv. kleur, zwelling, wonden, littekens, spieratrofie, abnormale haargroei, misvormingen
7
, Palpatie: wat voel je?
Functiemetingen:
o Mobiliteit bv. ROM met goniometer
o Kracht bv. Jamar dynamometer, Pinch gauge
o Sensibiliteit
Tastzin bv. Semmes-Weinstein monofilamenten, twee-puntsdiscriminatie
Bewegingsgevoel bv. dynamische twee-puntsdiscriminatie
Stereognosis: voorwerpen kunnen herkennen op tast
Temperatuurzin
Pijnzin (VAS)
Proprioceptie: houdingsgevoel
Vibratiezin
o Tonus
o Oedeem
o Zenuwstelsel bv. Tinel, Phalen’s test
o Tendinopathie bv. Finkelstein test
Assessment op functieniveau kan nodig zijn om te evalueren MAAR geeft niet altijd een indicatie
naar vaardigheden op activiteiten- en participatieniveau want oa compensatoire bewegingen
2.3.2 ASSESSMENTS OP ACTIVITEITENNIVEAU
Heel veel testen
Afhankelijk wat je wil meten maak je zelf een keuze
Assessments voor:
o Grepen
o Basisvaardigheden (Box and block test, Moberg Pick Up Test, Nine Hole Peg test)
Bv. reiken, pakken, loslaten
o Deelhandelingen
Bv. groenten snijden, boodschappenlijstje schrijven, knoopjes sluiten
o Activiteiten (DASH, COPM)
Bv. soep maken, boodschappen doen, zichzelf aankleden,
2.3.3 ASSESSMENTS OP PARTICIPATIENIVEAU
= iemands deelname aan het maatschappelijke leven bv. hobbyclub, baan hebben, huishouden
hebben
Bv. COPM, DASH
3. ADVISEREN
Zowel bij acute als chronische letsels
o Acuut:
Voorkomen van secundaire letsels en ADL advies
o Chronisch:
Advies over methodeverandering binnen het handelen
Inzet van hulpmiddelen
3.1 OEDEEM CONTROLE
Verhoogd risico op verklevingen/adhesie
Beperkt bewegingen van de hand
8
, Hoogstand!
o Hand boven elleboog, elleboog boven schouder en voldoende ondersteund
o Positionering bekijken met cliënt in bv. thuisomgeving
Oedeem kan verminderen door toegelaten actieve bewegingen te stimuleren in de aangedane
hand (binnen de pijngrens)
o Ook drukverband of drukhandschoen kan oedeem verminderen
3.2 LITTEKENWEEFSELVERMINDERING
Normaal proces en nodig voor herstel: ontstaat na elk letsel
Verminderde mobiliteit bij verklevingen, als gewrichten betrokken zijn
Adviseren van siliconen gel sheets of silicoondrukpads: aanbrengen in spalk of verband
Siliconen combineren met compressie verminderd vorming van littekenweefsel
Ook littekenmassage en early active exercises
3.3 ADL ADVIES
Aangedane hand mag niet ingeschakeld worden:
o Eenhandig uitvoeren van ADL activiteiten
o Advies naar methodevervangingen en tijdelijke hulpmiddelen zijn nodig
Aangedane hand met wél ingeschakeld worden:
o ADL advies
o Mogelijke ADL activiteiten bekijken waarbij cliënt functioneel actief bewegen kan toepassen
o Soms enkel lichte activiteiten toegelaten en geen activiteiten met kracht of weerstand
4. BEHANDELEN
4.1 OUTCOME
Afhankelijk van letsel
Meestal: zo optimaal mogelijk herstel en/of zich leren aanpassen en leren leven met restletsels
o Participatie en activiteiten binnen rollen terug mogelijk maken
4.2 LANGE TERMIJN DO ELEN
Op woon-, werk- en vrijetijdsniveau of op zelfzorg, productiviteit en ontspanningsniveau
o Bv. haren wassen, tuinieren, schilderclub, maaltijd maken
Acute letsels: volledig herstel is mogelijk
o LTD over 2 tot 3 maanden
Andere letsels bv. zenuwletsels
o LTD over maanden tot 2 jaar
telkens goed vermelden over welke periode je de LTD ziet
4.3 KORTE TERMIJN DOELEN
Geven weer wat nog verworven moet worden om LTD te behalen
Bv. voldoende knijpkracht om snoeischaar te gebruiken, voldoende flexie van vingers om
tandenborstel vast te houden,…
9
