Onderzoeksmethodologie
Hoofdstuk 1 - kenmerken van het wetenschappelijk onderzoek in de bedrijfseconomie
Wat levert wetenschappelijk onderzoek op?
1. Pragmatische invalshoek
Belang van wetenschap voor manager: oplossen problemen, goed en slecht onderzoek onderscheiden, meedenken met
onderzoekers en bijsturen, bewust van alternatieve verklaringen, bewust van complexiteit (interacties onderzoeken)
Belang van wetenschap voor bedrijf: kostenbesparend, probleemdetectie, opportuniteit detectie
Belang voor economie en wetenschap: technologische en wetenschappelijke vooruitgang (gedragswetenschappen relevant)
2. Wetenschappelijke invalshoek
Logisch empirisme = gegevens verzamelen om theorieën en hypotheses te ondersteunen, iets wordt wetenschappelijk als
het wordt gesteund door empirische bevindingen
Probabilistische confirmatie = evidentie is niet conclusief, maar de evidentie biedt wel informatie (Bayes)
𝑃(𝐸) 𝑃(𝐸)
𝐻
= 1 > 𝐻
= 0 → evidentie maakt hypothese meer plausibel
Problemen: probabiliteiten van theorieën niet bekend, heel veel evidentie nodig om juiste theorie te bewijzen indien
foute theorie subjectief de voorkeur heeft
→ belang van evidentie mag dus niet gevoelig zijn voor subjectieve bias
Eliminatie = tegenvoorbeelden zoeken is belangrijker dan bewijzen vinden
Falsificatie = hoe moeilijker de falsificatie, hoe meer vertrouwen in evidentie, stappenplan:
- rivaliserende hypotheses ontwikkelen
- hypotheses tegen elkaar aftoetsen
- elimineer de hypotheses zonder evidentie
- hypothese die overblijft = ware hypothese (maar deze is voorlopig en niet definitief)
Belangrijk inzicht: goede wetenschappelijke theorieën moeten verwerpbaar zijn door evidentie
- logisch → wat als de ware theorie niet bij rivaliserende hypotheses zit
- praktisch → overblijvende theorieën krijgen veel krediet, hierop wordt verder gebouwd
- filosofisch → tegenevidentie door bv foute metingen etc, falsificatie evenmin conclusief (veel buffer tegen verwerping)
Descriptieve wetenschapsfilosofie
- standpunt 1: in de praktijk zijn kritieken niet zo problematisch, theorieën worden wel degelijk verworpen, we krijgen
confirmerende evidentie → bieden vooruitgang en reële ontdekkingen
- standpunt 2: nieuwe theorieën winnen omdat hun aanhangers strategieën gebruiken (rationeel, retorisch of
achterbaks) om hun zaak vooruit te helpen → ‘anything goes’
Ultiem argument voor realisme: accuraatheid van voorspellingen, bv voor onobserveerbare variabele zoals zwaartekracht
Filosofisch: ‘agonistische positie’ is het meest verdedigbaar, nieuwe theorieën maken oude dus vaak irrelevant, werkende
theorieën zijn niet per se waar maar een goede benadering volgens realisten
1
,We zien een wetenschappelijke verandering: afwisseling tussen revoluties en ‘normale’ wetenschap
Normale wetenschap Revolutie / overgang
= consensus over methode / belangrijkste problemen en = clash tussen 2 paradigma’s, waarbij de nieuwe paradigma
assumpties vaak wint
→ creëert onregelmatigheid die hulp assumpties nodig → het winnen is een historisch fenomeen maar niet
hebben, observaties die niet binnen bestaande opvattingen noodzakelijk een vooruitgang, communicatie tussen de 2
passen gewoon aan de kant schuiven, ‘openingen’ stapelen periodes zijn moeilijk aangezien ze een ander conceptueel
op en inspireren nieuwe opvattingen kader hebben
Regelmatig onderzoek brengt de samenleving dichter bij de werkende theorieën: wordt sterk bepaald door interesses en
waarden van de beoefenaars, sluit groepen/perspectieven uit, de samenleving bepaalt de waarden en de richting waarin de
wetenschap evolueert (= wetenschap is biased)
Niveaus van onderzoek
1. Fundamenteel onderzoek
→ puur / basis onderzoek, bevindingen hebben geen directe toepassingen op dagelijkse realiteit
Doel: ontwikkelen kennis, veralgemenen van bevindingen (beantwoord wat, waarom, hoe), commerciële objectieven zijn niet
het doel, kan leiden tot innovaties / oplossingen voor praktische problemen
2. Toegepast onderzoek
→ lost specifieke / reële problemen op, heeft direct applicaties in de wereld, algemeen geldig binnen een bepaald subdomein
Voorbeeld: fundamenteel zou je vragen ‘hoe leren mensen’, toegepast wordt dit ‘hoe leert een student het beste’
3. Onderzoek in opdracht
→ kennis en methoden toepassen op concrete problemen
Tweedeling fundamenteel vs toegepaste versie 1: toepassing bij onderscheiden disciplines (economie, psychologie, …)
- fundamenteel: algemene regelmatigheden met breed potentieel
- toegepast: geïnspireerd door een bepaald relevant probleem
Tweedeling fundamenteel vs toegepaste versie 2: toepassing in maatschappelijke context
- fundamenteel: algemene geldigheid
- toegepast: antwoord bieden op specifieke vraag
Fundamenteel onderzoek creëert een basis voor verdere toepassingen → toegepast onderzoek vertaalt deze basiskennis
naar ‘relevante’ contexten → inspireren elkaar
Bedrijfswetenschappelijk onderzoek typisch geklasseerd als ‘toegepast onderzoek’: leert inzichten van vele moeder
wetenschappen, wordt gecombineerd met andere toegepaste velden, is deel van het complexe sociale fenomeen, wordt
potentieel sterker bepaald door de culturele context dan de fundamentele wetenschappen
2
, Kenmerken van wetenschappelijk onderzoek
Doelmatig A → B met B de gemeten variabele, A en B kunnen de theoretische variabelen zijn, B is
een variabele met maatschappelijke of economische relevantie, A is een in de realiteit
controleerbare variabele
Rigoreus A en B zijn goed geïdentificeerd en gedefinieerd, ze zijn goed en ondubbelzinnig
meetbaar, en geoperationaliseerd (duidelijke/concrete definities)
Testbaar ≈ verwerpbaarheid Indien A → B niet geobserveerd kan worden: gebruik proxies, dit impliceert rigorositeit
Repliceerbaar Kan de test A → B opnieuw worden uitgevoerd, de test moet dan voldoende uitgelegd zijn
om repliceerbaar te zijn
Precies Hoe dicht benaderd de meting van X de werkelijke X
→ hangt af van samplegrootte, meetkwaliteit en de rigorositeit van de studie
Betrouwbaar Hoe consistent zijn de metingen van de variabele onder vergelijkbare omstandigheden
→ hangt af van samplegrootte, meetkwaliteit en de rigorositeit van de studie
Objectief Minimale invloed van subjectieve oordelen bij het meten, een probleem hierbij is
zelfrapportering, indien subjectiviteit onvermijdelijk is gebruik intersubjectiviteit
→ belang van hulp assumpties: proxies
Veralgemeenbaar Kan de evidentie veralgemeend worden naar andere situaties, en welke bijkomende
assumpties zijn hiervoor nodig
Spaarzaam Zo weinig mogelijk concepten / hulp assumpties nodig voor het onderzoek
Kwaliteit van het onderzoek: meten met een peer review (= een systeem om na te gaan of het onderzoek voldoet aan de
criteria van wetenschappelijk onderzoek) → maar antwoorden op de vragen zijn ten dele afhankelijk van het veld: aanvaarde
praktijken in een discipline zijn mogelijk niet overtuigend voor andere disciplines of voor de buitenwereld
De relevantie van een onderzoek is een subjectief oordeel: wat interessant is binnen een veld kan niet relevant zijn
binnen een ander veld → VALKUIL: kwaliteit van een onderzoek makkelijker te beoordelen dan de relevantie ervan
3
