Hoofdstuk 1: De verzekering
1 Ontstaan en doorbraak
▪ Verzekeringen bestaan omdat mensen zich willen beveiligen tegen de kwade kansen van het leven
₋ In primitieve samenleving deed noodzaak zich niet gevoelen, want mensen leefden er namelijk
in nauw familieband
₋ Wie door onheil werd getroffen werd geholpen door overige leden van zijn familie of stam
₋ Bij groeien van beschaving werd dit nauwe kader doorbroken, er moest dus elders een
voorziening gevonden worden
₋ In plaats van solidariteit tussen verwanten komt langzamerhand de georganiseerde bijstand
tussen groepen personen met dezelfde belangen
₋ Verzekeringen ontstonden in de Middeleeuwen samen met de stijging van de handel
1.1 Ontstaan en doorbraak verzekeringen
▪ Blaise Pascal
₋ Hij legde de grondslagen voor de waarschijnlijkheidsleer
₋ Voor het eerst komt iemand met het idee de som van lijfrente te berekenen aan de hand van
de gegevens over de sterfte
▪ Lloyds
₋ Geen verzekeringsmaatschappij
₋ Het is een groep verzekeraars
₋ Lloyds fungeert als een verzekeringsmarkt
₋ Groot aantal vermogende particulieren verbinden zich persoonlijk met heel hun vermogen
▪ Verschuiving wat betreft de soorten verzekeringen
₋ 19e eeuw
70% = Brandverzekering
30% = Zeeverzekering en andere
₋ 20e eeuw
65% = Levensverzekering
35% = BOAR
2 Sociaal – economische betekenis
▪ Evenredigheid tussen de bijdragen en de uit te betalen sommen
₋ Indien deze evenredigheid niet bereikt wordt, bestaat er geen verzekering
₋ Dan wordt er aan kansspel gedaan
₋ Evenredigheid maakt het mogelijk om aan verzekeringen te doen
▪ Wet van de grote getallen
₋ Wanneer te weinig gevallen gegroepeerd worden, dan is het veiligheidsfonds te klein
₋ Mocht er zich een ramp voordoen, dan zal dit fonds niet volstaan om da last van de vergoeding
te dragen
▪ Onmogelijk om vooraf te zeggen of een risico zich zal voordoen
1
,3 Juridische betekenis
De landverzekeringsovereenkomst wordt geregeld door de wet van 25 juni 1992. Deze wet is van
dwingend recht tenzij uit een of ander wetsartikel blijkt dat er contractueel mag van afgeweken
worden. Dwingend recht betekent dat de partijen niet mogen afwijken van hetgeen door de wet is
bepaald op straffe van nietigverklaring van de afwijkende bepaling.
Landverzekeringsovereenkomst niet van toepassing op:
Herverzekeringen
Zee – en binnenscheepvaartverzekeringen
Luchtvaartverzekeringen
Verzekeringen van goederenvervoer
3.1 Definitie verzekeringsovereenkomst
Een overeenkomst, waarbij een partij, de verzekeraar, zich er tegen betaling van een vaste of
veranderlijke premie tegenover een andere partij, de verzekeringnemer, toe verbindt een in de
overeenkomst bepaalde prestatie te leveren in het geval zich een onzekere gebeurtenis voordoet
waarbij, naargelang van het geval, de verzekerde of de begunstigde belang heeft dat deze zich niet
voordoet.
3.2 Partijen in de verzekeringsovereenkomst
A. De verzekeraar
₋ De maatschappij die een verzekeringscontract afsluit en die zich heeft verbonden tot het uitbetalen
van een kapitaal of een rente wanneer zich bij de contract bepaalde gebeurtenis voordoet
B. De verzekeringnemer
₋ Kan een natuurlijk persoon of een rechtspersoon zijn
C. De verzekerde
₋ Een natuurlijk persoon op wiens hoofd de verzekering rust
₋ Leeftijd van deze persoon bepaalt de uitkering
D. De begunstigde
₋ De natuurlijke of rechtspersoon aan wie het kapitaal of de rente wordt uitgekeerd
₋ De begunstigde wordt aangeduid door de verzekeringnemer
3.2.1 Één onderschrijver
▪ Dezelfde persoon tegelijkertijd verzekeringnemer, verzekerde en begunstigde zijn
₋ Een zelfstandige onderschrijft een invaliditeitsverzekering, waardoor hij zich verzekert tegen de
geldelijke gevolgen van werkongeschiktheid door ziekte of ongeval. De vergoedingen dienen
ook aan hem uitbetaald te worden. De verzekeringsnemer = de verzekerde = de begunstigde.
3.2.2 Verschillende onderschrijvers
▪ De verzekeringsnemer, de verzekerde en begunstigde kunnen 2 of 3 verschillende personen zijn
₋ Een bedrijf neemt een levensverzekering op het hoofd van één van de directeurs. Het kapitaal
bij overlijden dient uitbetaald te worden aan de weduwe van deze directeur.
2
,3.3 Het sluiten van de verzekeringsovereenkomst
Voor ontstaan van verzekeringsovereenkomst is alleen wederzijdse toestemming van partijen nodig.
Wederzijdse toestemming bestaat uit aanbod en aanvaarding van aanbod. Om te bepalen wanneer
toestemming voltrokken is, dient men te weten welke verrichting als aanbod moet aangezien worden.
Verzekeringsovereenkomst komt tot stand via:
Een verzekeringsvoorstel
Een voorafgetekende polis
Een verzekeringsaanvraag
Een verzekeringspolis
3.3.1 Het verzekeringsvoorstel
▪ Verzekeringsvoorstel = voorgedrukt formulier dat van verzekeraar uitgaat en door de kandidaat –
verzekeringnemer ingevuld moet worden om aan de verzekeraar overhandigd te worden met het
doel hem het risico voor te stellen.
▪ Verzekeringsvoorstel bevat volgende zaken:
₋ Wensen van kandidaat – verzekeringnemer
₋ Alle inlichtingen over de aard van het te dekken risico
₋ Alle inlichtingen over de te verzekeren goederen en personen
₋ Alle inlichtingen over alle feiten, omstandigheden en bijzonderheden die verzekeraar moeten
toelaten het aangeboden risico te beoordelen en zijn beslissing tot verzekeren met kennis van
zaken te nemen
▪ Heeft geen bindende kracht
₋ Verzekeraar moet er zich wel toe verbinden de verzekeringsovereenkomst te sluiten als hij
binnen de 30 dagen geen weigering tot verzekering heeft ontvangen van de kandidaat –
verzekeringnemer
₋ Zodra een aanbod is gedaan, het aanbod aanvaard is en de aanvaarding de medecontractant
bereikt heeft, is de overeenkomst tot stand gekomen
3.3.2 De voorafgetekende polis
▪ Voorafgetekende polis = een verzekeringspolis die vooraf door de verzekeraar ondertekend is
₋ Voor diverse eenvoudige of tijdelijks verzekeringen stellen de verzekeraars voorafgetekende
polissen ter beschikking
₋ Doel van voorafgetekende polis is werk besparen
₋ Een voorafgetekende polis is een aanbod tot verzekeren
₋ Deze werkwijze is vaak aangewezen bij dringende gevallen
Voorbeeld: Een verzekeraar brengt een voorafgetekende polis van reisverzekering op de
markt. Bepaald is dat deze verzekering uitsluitend geldt voor reizen in Europa. Een cliënt
onderschrijft deze polis. Hij vermeldt nochtans dat hij naar Tunesië reist. Hier geldt geen
wilsovereenstemming, de verzekeraar kan dus negatief reageren.
3.3.3 De verzekeringsaanvraag
▪ Verzekeringsaanvraag = formulier dat van verzekeraar uitgaat en door verzekeringsnemer ingevuld
wordt met verzoek tot onmiddellijk ingaande voorlopige dekking.
₋ Voor verzekeringen die bij hoogdringendheid afgesloten worden
₋ Heeft bindende kracht
3
,3.3.4 De verzekeringspolis
▪ Polis is document dat algemene en bijzondere voorwaarden van verzekeringsovereenkomst omvat
▪ Polis dient ondertekend te worden door verzekeraar en verzekeringsnemer
3.4 De mededelingsplicht
▪ Mededelingsplicht = verzekeringsnemer moet de verzekeraar inlichten over alle kenmerken van
risico, zodat verzekeraar zich hieromtrent een beeld kan vormen en kan bepalen:
₋ Of hij het risico zal aanvaarden of niet
₋ Aan welke voorwaarden hij dit eventueel zal doen
▪ Informatieverplichting in hoofde van de verzekeringsnemer bestaat bij:
₋ Het afsluiten van de overeenkomst
₋ In de loop van de overeenkomst
▪ Gevolgen of sancties bij een tekortkoming aan mededelingsplicht:
₋ Opzettelijke verzwijging of onjuist meedelen van gegevens
Nietigheid van de overeenkomst
₋ Onopzettelijke verwijzing of onopzettelijk onjuist mededelen van gegevens
Overeenkomst is niet nietig
3.5 Wijziging van het risico in de loop van de overeenkomst
Dynamiek van onderneming heeft tot gevolg dat gegevens, waarop verzekeraar initieel zijn beoordeling
van risico heeft gesteund, in de loop van de verzekeringsovereenkomst wijzigingen kunnen ondergaan.
Wijzigingen kunnen zich in 2 richtingen voordoen:
Vermindering van het risico
Verzwaring van het risico
3.5.1 Vermindering van het risico
▪ Vermindering van risico = vermindering van het risico dat het verzekerde voorval zich voordoet
₋ Indien verzekeringnemer bewijs van risicovermindering levert kan hij de verzekeraar ertoe
verplichten een overeenkomstige vermindering van premie toe te staan
₋ Het is dan ook van belang de verzekeringnemer om eventuele risiscoverminderingen zo snel
mogelijk aan verzekeraar mee te delen
3.5.2 Verzwaring van het risico
▪ Verzwaring van risico = verzwaring van het risico dat het verzekerde voorval zich voordoet
₋ Verzekeringnemer heeft verplichting om in loop van overeenkomst nieuwe omstandigheden of
wijzigingen van omstandigheden mee te delen
Voorbeeld: Garage bijbouwen aan een woning
Voorbeeld: Van 2 naar 3 slaapkamers gaan
Voorbeeld: Van enkel glas naar dubbelglas
4
,3.6 Premiebetaling en premiekrediet
▪ Premie = betaling van premie is één van de belangrijkste verplichtingen van verzekeringnemer
▪ Bij niet – betaling van premie op vervaldag kan verzekeraar:
₋ Dekking schorsen
₋ Overeenkomst opzeggen
▪ Premiekrediet = bij opzegging van overeenkomst op welke gronden ook, dienen de premies
terugbetaald te worden, die slaan op de verzekerde periode na het van kracht worden van de
opzegging. Bij gedeeltelijke opzegging of andere vermindering van verzekerde prestaties, staat de
premie de premieteruggave in verhouding tot de vermindering.
3.7 Verplichtingen van verzekerde bij schadegeval
▪ Verplichtingen van een verzekerde bij een schadegeval
₋ Melding van het schadegeval
₋ Voorkomen of beperken van de gevolgen van het schadegeval
₋ Gesteldheid van plaats
₋ Overdracht van de stukken
₋ Verplichte verschijning
₋ Verbod op erkenning van de aansprakelijkheid
₋ Andere verplichtingen
3.8 Schorsing van verzekeringsovereenkomst
▪ Schorsing van verzekeringsovereenkomst maakt uitwerking ervan ongedaan
▪ Toch blijft overeenkomst voortbestaan
▪ Blijft behouden maar verplichtingen van beide partijen zijn tijdelijk opgeschort
3.9 Duurtijd van verzekeringsovereenkomst
▪ Verzekeringsovereenkomsten worden van jaar tot jaar stilzwijgend verlengd tenzij één van de
partijen zich hiertegen verzet bij aangetekend schrijven
▪ Verzekeringsovereenkomst:
₋ Jaarlijks opzegbaar
₋ Opzegtermijn is 3 maanden voor vervaldag
▪ Uitzonderingen op het beginsel van de jaarlijkse opzegbaarheid:
₋ Levensverzekeringsovereenkomsten
₋ Verzekeringsovereenkomsten afgesloten door niet – kleine ondernemingen
₋ Arbeidsongevallen
3.10 Einde van de verzekeringsovereenkomst
▪ Einde op vervaldag
▪ Door de ontbinding van verzekeringsovereenkomst
▪ Door nietigheid van overeenkomst
▪ Door beëindiging van rechtswege van overeenkomst
5
,3.11 De verjaring
▪ Verjaring = het verdwijnen van een recht, door verstrijken van een bepaalde termijn
▪ Elke rechtsvordering die voortvloeit uit verzekeringsovereenkomst verjaart na 3 jaren
6
, Hoofdstuk 2: De sociale zekerheid
1 Introductie sociale zekerheid
Twee systemen in ons sociale beschermingssysteem:
Klassieke sociale zekerheid
Sociale bijstand
A. Klassieke sociale zekerheid
₋ Rust – en overlevingspensioenen
₋ Werkloosheid
₋ Arbeidsongevallenverzekering
₋ Beroepsziektenverzekering
₋ Gezinsbijslag
₋ Ziekte – en invaliditeitsverzekering
₋ Jaarlijkse vakantie
B. Sociale bijstand
₋ Leefloon
₋ Inkomensgarantie voor ouderen
₋ Gewaarborgde gezinsbijslag
₋ Tegemoetkomingen aan gehandicapten
2 Inleiding
2.1 Het belang van sociale zekerheid
▪ Het centrale begrip van ons socialezekerheidssysteem is solidariteit
▪ Solidariteit tussen:
₋ Werkenden en werklozen
₋ Jongeren en ouderen
₋ Gezonden en zieken
₋ Mensen met een inkomen en mensen zonder inkomen
₋ Gezinnen zonder kinderen en gezinnen met kinderen
₋ …
▪ Solidariteit is gewaarborgd doordat…
₋ Werkende mensen bijdragen moeten betalen in verhouding tot hun loon
₋ Financiering grotendeels gebeurt door gemeenschap, dat zijn dus alle burgers samen
₋ De vakbonden, ziekenfondsen en werkgeversorganisaties mee beslissen over de verschillende
aspecten van het systeem
▪ Concreet zorgt de sociale zekerheid voor 3 zaken:
₋ Bij loonverlies (werkloosheid, pensionering, arbeidsongeschiktheid) ontvang je een
vervangingsinkomen
₋ Als je bepaalde sociale lasten, zoals het opvoeden van kinderen of ziektekosten moet dragen,
dan ontvang je een aanvulling op je inkomen
₋ Als je onvrijwillig niet over een beroepsinkomen beschikt, dan ontvang je bijstandsuitkeringen
7
, 2.2 Organisatie
Organisatie van Belgische socialezekerheidssysteem:
Werknemers: RSZ (Rijksdienst voor Sociale Zekerheid)
Zelfstandigen: RSVZ (Rijksinstituut voor Sociale Verzekeringen van Zelfstandigen)
Ambtenaren: DIBISS (Dienst voor Bijzondere Socialezekerheidsstelsel)
2.2.1 Werknemers
▪ RSZ = Rijksdienst voor Sociale zekerheid
₋ RSZ int zowel werknemers – als werkgeversbijdragen voor sociale zekerheid
₋ Uitbetalingen van uitkeringen gebeurt betalingsinstelling, parastatale instellingen genoemd
₋ Iedere tak van sociale zekerheid heeft één specifieke parastatale:
FAMIFED = Federaal Agentschap voor Kinderbijslag
RVA = Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening
FPD = Federale Pensioendienst
RIZIV = Rijksinstituut voor Ziekte – en Invaliditeitsverzekering
FEDRIS = Federaal agentschap voor Beroepsrisico’s
RJV = Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie
2.2.2 Zelfstandigen
▪ RSVZ = Rijksinstituut voor Sociale Verzekeringen van Zelfstandigen
₋ RSVZ heeft twee taken:
Het innen van alle bijdragen
Het coördineren van uitbetaling van uitkeringen
₋ Zelfstandigen zijn verzekerd voor 5 takken in sociale zekerheid:
Geneeskundige verzorging
Invaliditeit
Gezinsbijslag
Pensioen
Faillissement
₋ Zelfstandigen sluiten zich aan bij en betalen sociale bijdragen aan een socialeverzekeringsfonds
voor zelfstandigen of bij Hulpkas voor Sociale Verzekeringen van Zelfstandigen, die beheerd
wordt door het RSVZ
2.2.3 Ambtenaren
▪ DIBISS = Dienst voor Bijzondere Socialezekerheidsstelsels
₋ Voor personeelsleden van plaatselijke en provinciale overheden en andere administraties
▪ Tewerkstellende overheid
₋ Voor andere ambtenaren is de tewerkstellende overheid zelf verantwoordelijk voor de inning
en uitbetaling van de bijdragen
₋ Uitzondering zijn bijdragen voor geneeskundige verzorging
8
