Samenvatting: recht
Inleiding
Waarom recht?
‘Iedereen wordt geacht om de wet te kennen’
Recht is niet alleen nuttig voor ons in het dagelijkse leven, maar ook voor jullie als
toekomstige hulpverleners.
Doel van het recht
Het maatschappelijk leven tussen personen (natuurlijke en rechtspersonen)
onderling en met de overheid te organiseren, ordenen en leefbaar te maken.
Van waar komt het recht?
Prehistorie: de wereld en de samenleving zijn van nature geordend
Omstreeks middeleeuwen: orde spreidt voort vanuit God, dus religie is leidraad voor
samenleving
o Bv; verplicht te huwen, kind te dopen
Moraal: God is geen dirigent en het onderscheidt tussen goed en kwaad zit in de
mensen ingebakken.
o Bv; crimineel bij de geboorte? (Een crimineel die een kind heeft, een leeuw
maakt welpen dus die zullen ook zo worden)
De verlichting: is geen ingebakken iets, mens is een denken wezen. Hij beslist zelf wat
goed en slecht is op basis van objectieve elementen (opkomst van wetenschap).
Mensen slagen er niet in om verder dan eigen belang te kijken, noodzakelijk dat
overheid regels bepaalt.
o Bv; recht in eigen handen nemen, lockdownfeestjes, aanval op politie.
Wat is het recht?
Recht is het geheel van afdwingbare regels en normen, opgelegd door de overheid
Objectief recht Subjectief recht
Geheel van regels en normen, opgelegd Mijn of jouw rechten op iets, om iets/ niets
door de overheid = de wet. (afdwingbaar) te doen. (ouders die kinderen een regel
opleggen)
Rechtsregels die iets opleggen, verbieden, Een toepassing door jou of mij van wat het
toelaten. objectief recht omschrijft.
Algemeen en gelden voor alle Het gebruik van een objectieve rechtsregel
rechtssubjecten in mijn/ jouw specifieke situatie.
Indeling van het recht
, Internationaal recht
EVRM, verdrag van de rechten voor Nationaal recht
het kind, handelsverdragen, …
Publiekrecht Privaatrecht
Grondwet, administratief recht, Personen en familierecht, huurrecht,
strafrecht, sociaal zekerheidsrecht verkeersrecht, eigendomsrecht, burgerlijk
recht, huwelijksrecht, arbeidsrecht
Internationaal recht, regelt de verhoudingen tussen naties en onderling: EVRM,
verdrag van de rechten voor het kind, handelsverdragen, …
Nationaal recht: regelt de verhoudingen tussen burgers en tussen burgers en de staat
publiekrecht’, regelt de verhoudingen tussen de overheid en de burgers, de
inrichting van de staat: grondwet, administratief recht, strafrecht, …
privaatrecht, regelt de verhoudingen tussen burgers onderling:
personenrecht, familierecht, huurrecht, verkeersrecht, …
Onderscheiding van Frankrijk Grondwettelijke vlag art. 193. Verandering om esthetische redenen
Belgische vlag hangt al 183 jaar verkeerd
"De Belgische Natie kiest als kleuren rood, geel en zwart, en als rijkswapen de Belgische
Leeuw met de kenspreuk EENDRACHT MAAKT MACHT." Zo staat het er echt, in artikel 193
van de Grondwet. Niet zwart, geel, rood. Rood, geel en zwart. En toch is de volgorde van de
vlag die dezer dagen ongetwijfeld ook uw slaapkamerraam en autospiegel siert omgekeerd.
Staatkundige structuren van België
België is een …
Erfelijke, constitutionele monarchie
o De koning haalt zijn bevoegdheid uit de grondwet en de opvolging is voorzien
via het nageslacht
Federale democratie
, o Het volk kiest haar vertegenwoordigers, die de wetten maken op Europees,
federaal, regionaal, provinciaal en gemeentelijk niveau.
o Gemeenschappen (cultuur, onderwijs, persoonsgebonden materies, …),
o Gewesten (ruimtelijke ordening, milieu,huisvesting, energie, …)
o Provincies en gemeenten
Europees verdrag voor de rechten van de mens (EVRM)
Belangrijk voorbeeld van internationale rechtsbron voor welzijnswerkers.
Mensen Rechten die elke Europese lidstaat in zijn/haar wetgeving dient te
respecteren.
Afdwingbaar voor Europees hof voor de rechten van de mens.
Overgenomen in Belgische Grondwet
Onderverdeling
Het gelijkheidsbeginsel en non-discriminatiebeginsel
Rechten ter bescherming van de fysieke persoon (recht op leven, verbod foltering)
Rechten ter bescherming van de psychische persoon (vrijheid van meningsuiting,
recht op privacy)
Sociaaleconomische rechten (onderwijs, huisvesting)
Rechten van het Kind (Bv; hoorrecht)
Indeling van het recht (2)
Openbare orde:
Dwingend recht:
Aanvullend recht:
Bronnen van het recht
1. Wetgeving
Wetgevend Uitvoerend
Grondwet
Federaal Wet Koninklijk besluit
Ministerieel besluit
Regionaal Decreet ordonnantie Besluit van Gewest- of
(Brussel) gemeenschapsregering
Provinciaal Provinciaal reglement (Provinciaal reglement)
Gemeentelijk Gemeentelijk reglement (Gemeentelijk recht)
Wie kijkt toe op de naleving van het recht?
Scheiding der machten
De wetgevende macht:
Het federale parlement
, o Kamer van volksvertegenwoordigers = Volksvertegenwoordigers om de 4
jaar rechtstreeks verkozen
o Senaat = aangewezen door gemeenschaps- en gewestraden en
gecoöpteerde senatoren
o Parlementaire onschendbaarheid
o Wetten maken, initiatiefrecht bij herziening Grondwet, controlerecht op
functioneren regering en goedkeuren begroting
De uitvoerende macht:
= Koning + regering
o Handhaving openbare orde
o Benoemingen van ambtenaren en magistraten
o Bestuurt buitenlands beleid
o Eerste minister: hoofd van de regering en voorzitter ministerraad.
o Ministers: beheren een departement. Bv; voor hulpverlening: ministerie
volksgezondheid, justitie, sociale zaken.
o Staatssecretarissen: toegevoegd aan een minister
Rechterlijke macht:
o Grondwettelijk hof
o Raad van state
3 machten in België die van elkaar zijn gescheiden
Personenrecht
Soorten personen
1) Natuurlijke personen = iedere levende mens
- Verwekking tussen 300ste en 180ste dag voor geboorte
- Geboorte:
o Levend en levensvatbaar (24w): aangifte ambtenaar burgerlijke stand
o Doodgeboren na 26w of miskramen: aangifte levenloos kind
o Afbraak zwangerschap na 12w: begrafenis
- Dood:
o Vastgesteld door arts – aangifte ambtenaar burgerlijke stand
o Recht op sterven: euthanasie
- Abortus:
o < 12w na de bevruchting, > 12w enkel na dreiging gezondheid moeder of
kind zal lijden aan uiterst zware en ongeneeslijke ziekte
o Ziekenhuis of abortuskliniek
o Bedenktijd van 6 dagen mits uitleggen van alle opties voor de moeder
2) Rechtspersonen = juridisch orgaan
- Nemen deel aan de werking van de samenleving
- Opgericht d.m.v. tussenkomst notaris (akte laten aanmaken)
- Gelijkwaardig, maar verschillende vormen vzw, nv, bv
