Resume
Samenvatting Inleiding tot de westerse wijsbegeerte
- Établissement
- Universiteit Antwerpen (UA)
samenvatting van het vak Inleiding tot de westerse wijsbegeerte
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
Samenvatting Westerse WijsbegeerteEthiek
Wat is ethiek?
Ethiek: “De ethiek richt zich op de vraag welke normen en waarden we belangrijk zouden moeten
vinden.”
—> Het is niet louter descriptief maar ze stelt zelf ook normen voor.
Ethiek bestudeert normen en waarden:
- Norm: “een oordeel over wat wel of niet het geval zou moeten of mogen zijn”
- Waarde: “een beoordeling of evaluatie, verwijst op een meer algemene wijze naar aspecten van
het leven die we belangrijk vinden”
Moraal: “Een stelsel van normen en waarden dat betrekking heeft op het handelen van mensen.
De normen en waarden die in een bepaalde cultuur of maatschappij bestaan, worden wel de
positieve moraal van die cultuur of maatschappij genoemd.”
—> geldt voor speci eke groepen
Het funderingsprobleem
“Uit de constatering dat iets het geval is, volgt niet dat we iets zouden moeten doen. Dit wordt
wel de logische kloof tussen zijn en behoren genoemd: uit een feit kan niet zonder meer een
normatieve stellingname worden afgeleid.”
Net zoals we redenen geven om de juistheid van een bepaalde feitelijke uitspraak aan te tonen,
geven we redenen om de juistheid van een bepaalde morele uitspraak aan te tonen. Bij feitelijke
claims kan het makkelijk gerechtvaardigd worden maar bij morele claims is dat heel moeilijk, want
de rechtvaardiging van een morele claim vereist een norm of waarde. Als je redenen wil geven dan
kan je dat niet louter doen op basis van feiten en dan kan je weer vragen wat de rechtvaardiging is
voor die claim, etc.
• Rechtvaardiging morele claim vereist altijd verdere norm/waarde
• Roept nieuwe rechtvaardigingsvraag op
• Morele claim kan niet worden gefundeerd op basis van enkel feiten
Relativisme
Het startpunt van een morele stelling wordt ook wel de relativistische positie genoemd: morele
claims kan je nooit absoluut gaan beoordelen, die zijn relatief en hangen af van verschillende
persoonlijke factoren: afkomst, opvoeding, leeftijd,…
—> wordt vaak gebruikt in de ethiek om mensen bewust te maken van hoe achtergrond etc
invloed heeft op normen en waarden
Redenen voor bepaalde normen en waarden zijn cultuur-gebonden
- Gevolg van geboorte en opvoeding binnen bepaalde cultuur
- Geen mogelijkheid om cultuur te overstijgen
Cultuurrelativisme: “Normen en waarden zijn relatief ten opzichte van de cultuur waarin ze
gelden.” —> vb: wapenbezit Europa vs. Amerika
Probleem:
Er zijn ook Amerikanen die tegen wapenbezit zijn. Het gaat uit van een veel te homogene,
statische en exclusieve notie van cultuur. Het laat geen ruimte voor de verschillen/discussie
binnen een cultuur.
Subjectivisme: “Normen en waarden zijn volstrekt subjectief, geheel afhankelijk van de
particuliere gevoelens en opvattingen van een individu.”
Emotivisme: “Een morele uitspraak is niet meer dan de uitdrukking van een gevoel.”
1
fi
,Voor hen zijn waarden en normen meer een uitdrukking van een bepaald gevoel: “Ik vind SUV’s in
de stad niet goed want het geeft mij geen goed gevoel.”
—> hun normatieve claims zijn dus gebaseerd op gevoelens
Dit is relativisme want de normatieve claims zijn relatief tov je gevoelens
—> gevoelens en emotie’s kunnen niet onwaar zijn, die heb je gewoon
Morele claims reduceren altijd tot een persoonlijk gevoel. Eerst komt het gevoel en pas dan ga je
er een normatieve claim aanhangen (de gevoelens spreken eerst)
—> dit is een individueel relativisme ipv bij het cultureel relativisme
Relativisme:
- Emoties zijn niet waar of vals
- Morele uitspraken fundamenteel niet gebaseerd op redenen
- We kunnen rationaliseren waarom we iets voelen
- Maar dat is enkel achteraf, emoties zijn eerst
- Individueel relativisme
Problemen met emotivisme:
Gevoelens kunnen een rol spelen, maar het is onduidelijk of ze zo fundamenteel zijn. Vaak zijn het
wel beredeneerde, morele keuzes. Gevoelens zijn eerder een gevolg dan een oorzaak. Vb: keuze
om te reizen met het vliegtuig of met de trein.
Waarden en het goede leven
Door het funderingsprobleem kom je uit op twee posities waartussen je moet manoeuvreren:
- Objectivisme: morele uitspraken moeten absolute feitelijke fundering hebben
- Relativisme: morele uitspraken zijn gevolg van willekeurige keuze
—> Het handboek probeert een middenweg te schetsen tussen deze twee posities. Daarbij
worden drie fundamentele waarden behandelt: vrijheid, authenticiteit en geluk.
Vrijheid
Zeer verschillende invullingen. Hangt vaak samen met politiek-maatschappelijke positie.
Isaiah Berlin:
• Maakte onderscheid tussen negatieve – positieve vrijheid
• Negatief: “afwezigheid van door anderen opgelegde belemmeringen”
• Kapitalist: aanhanger negatieve vrijheid, niemand dwingt/belemmert je voor bepaalde
job
• Positief: “aanwezigheid van re ̈ ele keuzemogelijkheden”
• Anti-kapitalist: aanhanger positieve vrijheid, geen werkelijke keuze om niet te werken in
kapitalistisch systeem
Welke waarde schrijven we toe aan vrijheid?
• Instrumenteel: middel om iets te bereiken dat je wil
• Vrijheid om te ondernemen → rijkdom
• Vrijheid is een intrinsieke waarde (waardevol op zichzelf, niet als doel)
• Wordt duidelijk wanneer vrijheden worden ontnomen
• Symbolisch: vrijheden garanderen gelijkwaardigheid maatschappij (gedeelde vrijheid)
• Welke zaken zijn van belang voor iedereen?
• Meningsuiting, geloof, geaardheid, . . .
• Belangrijk dat iedereen vrije keuzes daarin
kan maken
• Expressief: vrije keuze belichaamt onze identiteit (kiezen voor bio-groenten, voor
hoofddoek,…)
Authenticiteit
- Expressieve waarde vrijheid: via waarden en normen gaan we uitdrukking geven aan onszelf
- Lijkt bestaan (vaststaande) identiteit te veronderstellen
- Wat bedoelen we als we spreken over ware zelf?
2
, - Moeten we altijd ons ware zelf zijn?
- Verschillende factoren geven onze identiteit vorm
- Interne: kijken naar al gevormde karaktereigenschappen
- Externe: karakter vormen naargelang verwachtingen van anderen
- Authenticiteit: kwestie van juiste balans interne – externe invloeden te vinden
- Geen koppigaard die volhardt in eigen gelijk
- Geen opportunist die draait met de wind
Geluk
Het is een gevoel of mentale toestand van een individu. Dat kunnen we ontdekken via de
Experience Machine van Robert Nozick:
Je moet je voorstellen dat er een ervaringsmachine bestaat die je elk gevoel/ervaring kan geven
dat je wil (toppianist zijn, super slim zijn,…). Zijn vraag is: zou jij jezelf eraan hangen?
Je antwoord hierop geeft je invulling van geluk weer. Het verschilt van persoon tot persoon.
Maar is geluk dan toch fundamenteel? En komen we dan niet opnieuw uit bij het
funderingsprobleem?
Waarom streven we vrijheid en authenticiteit na? Omdat het ons leven gelukkig maakt?
Geluk lijkt de beste kandidaat voor centrale/fundamentele waarde:
- Niet instrumenteel: we streven geluk niet na voor ander doel
- Intrinsiek: moreel handelen brengt van zichzelf geluk mee
- Mogelijk fundament voor ons ethisch handelen?
- Centrale vraag: wat is geluk?
- Veel voorkomend antwoord: een gevoel of mentale toestand van een individu
Normen en het juiste leven
Waarden blijven algemeen en open voor verschillende interpretaties. Normen zijn concreter, maar
zijn ze altijd juist, altijd correct?
—> Dit veronderstelt criterium van juistheid. Welk criterium kunnen we hiervoor gebruiken?
- Utilitarisme
- Kantiaanse plichten-ethiek
Utilitarisme
Eerst: Consequentialisme
= “Voor de morele beoordeling van onze handelingen moeten we enkel kijken naar de
consequenties van die handelingen. Wanneer we de keuze hebben tussen verschillende
handelingen moeten we dat doen wat tot het beste resultaat leidt.”
Probleem: Welk criterium gebruik je om te beslissen welke resultaten het beste zijn?
Zo komen we terecht bij het utilitarisme van Jeremy Bentham:
“Een theorie die stelt dat de mate van goedheid van een situatie wordt bepaald door de totale
hoeveelheid geluk in die situatie.”
—> Netto-geluk: totaal geluk – hoeveelheid ongeluk.
Het is onze morele plicht een morele handeling te doen die tot zoveel mogelijk geluk leidt. (Theorie
is redelijk radicaal en vernieuwend, je komt los te staan van cultuur, achtergrond,…)
—> dieren worden hier ook in opgenomen: vegetarisch eten
Kritieken:
- Je kan de renovatie van een theaterhuis toch niet vergelijken met de uitbreiding van een stadion
op basis van geluk?
- Wat met groter geheel, bij moord, oorlog, slavernij,…?
- Kan je geluk berekenen?
- Bvb bij klimaat, moeten we eerder rekening houden met latere generaties of vooral met ons nu
op dit moment?
- Mensen kunnen andere de nities van geluk hebben.
3
fi
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur sofieverbeeck. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
62890 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans