Biomedische
Ontwikkelingssamenwerking
Volledige samenvatting van het vak biomedische ontwikkelingssamenwerking gedoceerd door
prof. Jacobs. Deze samenvatting werd geschereven in februari 2023, gebaseerd op de lestekst.
,Module 2: organisatie van een ziekenhuis in Sub-Sahara Afrika
Bouw van het referentie-ziekenhuis: paviljoen-gebouw
- Lange oprijlaan, bewaakt door een bewaker die de poort opent
- Rechts vinden we de Bloc administratif (administratie en directie) en links de cantine
- Cantine -> vooral personeel, bezoekers/patiënten zeldzaam
- Werkuren tussen 7.30 en 15.30, daarna wachtdienst
- Médecin-directeur
o veel verantwoordelijkheden, vaak ook banale dingen
o Veel tijd voor formeel maar ook informeel overleg
o Veel gebruik van telefoon, Whatsapp en e-mail
- Service des urgences - spoedeisende hulp
- Laboratoire en imagerie médicale
- Paveljoenbouw = constructie van afzonderlijke gebouwen over een grote
oppervlakte, verbonden met betonnen verbindingswegen die overdekt zijn.
o Overdekt -> verplaatsing mogelijk maken tijdens regenseizoen
o Regen-opvang citernen: water stockage tijdens droog seizoen
o Hevige regenval en voortdurend wegkeren van afval zorgt voor sterke erosie
- Service de Pédiatrie
o Heeft ‘valse verdieping’ -> laat wind passeren en zorgt dus voor passieve
afkoeling, struiken voor de vensters zorgen voor kanalisering van winden en
passieve afkoeling
o Beter en duurder uitgevoerd tov de andere gebouwen
§ Overkapping van dak is veel ruimer -> betere bescherming tegen zon
- Afvoerkanalen voor regenwater
o Afgedekt met deksels -> broedplaatsen voor (malaria)muggen te voorkomen
en reiniging mogelijk maken
- Paviljoen van de Maternité
- Paviljoen van de Médicine Interne Hommes/Odontostomatologie
- Gynaecologie/obstetrie, kindergeneeskunde en interne geneeskunde
o Altijd aangeboden bij eerste lijns-referentie ziekenhuizen
o Néonatologie/ kindergeneeskunde is grooste en drukste dienst - 40% van
bevolking in benin is jonger dan 15 jaar + kinderen zijn ernstiger ziek door
infecties dan volwassenen
- Specialisaties zijn optioneel ~ beschikbaarheid specialist
- Aparte ruimtes voor ‘consultations’ (out-patiënt department)
o Meestal geïntegreerd in de paviljoenen zelf
- Meestal worden patiënten vanuit ‘centres de santé’ naar het ZH verwezen, maar
kunnen ook zelfstandig komen
Plan Général en Habitat
- Totale oppervlakte van ziekenhuis zeer groot vanwege paviljoenstructuur
o Nadelen:
§ Moeite en kost voor onderhoud
§ Clôture omheining
• Huisdieren en vee op terrein van ziekenhuis
, - Habitat
o = Huizen voor artsen en verpleegkundigen, eventueel klooster, kapel en
guesthouse
o Voorzieningen voor (inslapende) familie van patiënten horen daarbij
- Aan de rand van het ZH
o Morgue (= lijkenhuis)
o Incinérateur (=afvalverwerkingsplatvorm)
o Hopitalisatie voor behandeling van tuberculose
Hoe vindt de patiënt zijn/haar weg in het ziekenhuis
- Duidelijke bewijzering
- Medische zorgen voor kinderen < 5 jaar, zwangere vrouwen (keizersnede) en
behandelingen van HIV en tuberculose zijn in principe gratis
o Voor andere zorgen geldt dat patiënt meestal eerst betaalt en dan pas zorgen
krijgt
o Soms betaalt werkgever, maar meestal out-of-pocket payment
o Verzekeringen en mutualiteiten zijn zeldzaam -> meestal betaalt de patiënt
alles zelf met (hopelijk) hulp van familie
- Niet alle patiënten kunnen lezen
o Slechts 42,4% van de bevolking in benin kan lezen en schrijven (plaats
157/164)
o Probleem van taal
§ Frans is voertaal maar niet iedereen kan deze, er worden ongeveer 20
talen gesproken
§ Medische praktijk: referentie-ZH behandelt patiënten uit ≠ regio’s
§ Tolk vinden is moeilijk, vaak springen patiënten of familieleden in om
te helpen -> afnemen van een gedetailleerde anamnese ( antécédents
médicaux, medical history) is dus moeilijk
o Werken met tekeningen (bandes dessinées) als wegwijzers
- Tarieven voor verschillende behandelingen, hospitalisaties en heelkundige ingrepen
staan opgeschreven op een bord aan het ziekenhuis
WASH
- ‘Water, Sanitation and Hygiene’
- WHO infographic -> meer dan 1/3 van de ziekenhuizen wereldwijd beschikt niet over
water toevoer
- Outpatients hebben 5 liter water nodig per consultatie, inpatients (opgenomen
patienten) hebben 40 tot 60 liter water per dag nodig, voor chirurgische ingreep en
bevalling zo’n 100 liter water
- Recuperatie regenwater in betonnen cisteren in de grond, ook op platformen
o Water vanuit deze bronnen omhoog gepompt -> leiding-netwerk
§ Groene Pomp herkenbaar aan rood expansievat en blauwe filter
§ Nadeel -> kiezeltjes, zand en stof kan in leidingwater terecht komen
, Energie (elektriciteit) – een grote uitdaging
- Reguliere elektriciteitsnet is problematisch
o -> ZH in vele landen in sub-sahara afrika hebben een autonome generator
‘groupe éléctrogène’
o Levert bij stroompannen voldoende vermogen om ziekenhuis en habitat van
stroom te voorzien
§ Grote kost -> heeft de grootte en verbruik van vrachtwagenmotor
§ Enkel bepaalde uren van de dag/ avond
§ Soms kleinere generator om het Bloc opératoire te voorzien
o Onregelmatigheden in stabiliteit van stroom -> beschadiging van apparaten
§ Beschermd met stabilisateur -> corrigeert spanningsverschillen
o Soms zonnepanelen geïnstalleerd
§ Betrouwbare en stabiele stroom, maar installatie en onderhoud
vraagt technische kennis en certificering
o Stroom wordt opgeslaan met batterijen -> voor de avond en nachtshiften
Brandgevaar en risk management
- Slecht aangelegd/onderhouden elektriciteitsnet kan aanleiding geven tot
elektrocutie of kortsluiting -> oververhitting van de kabels -> risico op brand
- Evacuatierichtlijnen, maar ramen zijn getralied ivm diefstalpreventie -> ramen zijn
geen vluchtweg
o Ziekenhuis Papané heeft met LUMOS (vrijwilligersorganisatie van UZ leuven)
een projectje om rookmelders en brandblussers te installeren
o Sterretjes op plattegrond duiden risicoplaatsen aan
Een voorbeeld van appropriate technology – l’éntonnoir de tanguieta – autotransfusie
- Entonnoir de tanguieta = trechtervormig instrument
o zeer zware bloeding in de buikholte of thoraxholte gebruikt wordt -> bloed
te recupereren en via spuit en transfusiezak terug aan de patiënt toe te
dienen.
o Acute, hoog-volume bloedingen, bv miltrauma/ extra-uteriene zwangerschap
Service Technique, Unité de Maintenance
- Reparaties van onderdelen / instrumenten
- Onderhoudsschema’s van infrastructuur en apparatuur
- WHO: belang van deze beroepsgroep (biomedical engineers) in het ZH!!
Familie van patiënten vervult een essentiële taak in de zorg
- In setting van sub-sahara afrika en vooral rurale gebieden vervult familie een
essentiële rol
o Familie = ‘garde-malades/accompagnants des malades‘
o regelen de administratie, betaling en kopen medicatie.
o Zorgen voor eten en directe hygiene van patiënt (wassen, verschonen van
kleding en bedlinnen), soms ook toedienen van medicatie.
