Resume
Samenvatting Migratie en de Multiculturele Samenleving
- Établissement
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
All slides + my own notes
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
Migratie en de Multiculturele Samenleving 2022-2023LES 2: MIGRATIEGESCHIEDENIS VAN BELGIË EN EUROPA
INTERNE MIGRATIE EN EMIGRATIE: BEGIN 20e EEUW
19e – begin 20e eeuw
- Overgang van een landbouw- naar een industriële samenleving
- Mortaliteit bij kinderen daalt enorm door betere hygiëne, vaccinatiecampagnes en
medicijnen → sterke bevolkingsgroei; deze toegenomen populatie moest economisch gezien
opgevangen worden wat deels de nood aan migratie verklaart
- Interne migratie binnen België
○ Van platteland naar de stad
○ Van noord naar zuid (van Vlaanderen naar Wallonië aangezien landbouw
voornamelijk in Vlaanderen was gevestigd; in het zuiden waren grote steden zoals
Luik en Charleroi en steenkoolbekkens met veel industriële arbeid)
▪ Nu nog Vlaamse achternamen zoals ‘Van Cauwenberghe’ in Wallonië
- Interne migratie was niet voldoende, waardoor een aantal Belgen ook naar het buitenland
emigreerden → de Verenigde Staten (“het beloofde grote land”)
- Belgische emigranten in de VS kwamen van West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en
Henegouwen (platteland)
○ Migranten gebruikten de Red Star Line vanuit Antwerpen naar de VS, meer specifiek
New York of Philadelphia; van daaruit verspreidden ze zich meer over het land
- Deze migratie was vaak tijdelijke arbeidsmigratie (1/3e van de migratie van Europa naar de
VS was tijdelijk; vaak ook seizoenmigratie waarbij er veel werk was in hoogseizoen en veel
terugkeermigratie naar Europa in de winter; deze terugkeermigratie werd versterkt door de
beurscrash in 1929 en de economische crisis in de jaren 30)
- Kettingmigratie = fenomeen waarbij een groep migranten uit een specifieke regio of stad van
herkomst (bv. Nevelen of Oost-Vlaanderen) beginnen migreren naar een anders specifieke
regio (bv. Pennsylvania of de Mid-West in de VS). Deze migranten schrijven brieven naar het
thuisfront en stoefen over hoe goed ze het hebben. Er worden ook veel kranten door
migranten uitgegeven die terechtkomen bij thuisfront, wat nieuwe migratie met zich
meebrengt.
- Transplanted communities = Het sociologische fenomeen waarbij alles wat je thuis bezat of
de sociale relaties die je had in het thuisfront (familie, sociale netwerken, kranten, hobby’s,
etc.) getransplanteerd worden naar het land van bestemming. Het is een soort van kopie van
je leven in het thuisfront naar het land van bestemming, maar uiteindelijk gebeuren er wel
aanpassingen in beide landen waardoor de transplanted communities meer en meer los
komen te staan van de herkomstregio.
○ Geldt niet volledig voor de Belgische migranten naar de VS. De Belgen waren met te
weinig om echt een grote Belgische enclave of transplanted community te starten in
de VS. We zagen wel specifieke kenmeren van het Belgische verenigingsleven
opduiken in de VS bv. The Belgian American Century Club of Michigan, de Gazette
van Detroit, geografische clustering zoals de district Charleroi en Ghent in
Pennsylvania, etc.
1
,Migratie en de Multiculturele Samenleving 2022-2023
ZUID-EUROPESE MIGRATIE
Zuid-Europa is lang een regio geweest waaruit mensen vertrokken naar Noord- en West-Europa,
maar sinds de jaren 90 zijn de ook een immigratiebestemming geworden, voornamelijk migranten
vanuit het zuiden van de wereld.
Italiaanse migratie
Italië is één van de belangrijkste migratieherkomstlanden geweest uit Zuid-Europa.
- Italiaanse migratie startte in het interbellum
○ Politieke vluchtelingen door de doorbraak van fascisme in Italië (Mussolini) → linkse
intelligentsia, gesyndiceerde arbeiders of landbouwers die werkten in Italiaanse
coöperatieven
○ Economische migratie door grote armoede in het zuiden van Italië
- 1946-1956 (na WOII): Italië was één van de verliezende partijen waardoor er een
economische ravage was en bijgevolg een groot aanbod aan werklozen in Italië. Tegelijk was
er in België een heropbouw waar een enorme vraag was naar arbeidskrachten → bilateraal
arbeidsmigratieakkoord tussen België en Italië.
○ Officiële aanwerving van arbeidsmigranten voor de steenkoolmijnen, georganiseerd
door de overheid omdat de Belgische economie terug opveerde en arbeiders het niet
meer zagen zitten om in de zware steenkoolindustrie te werken
○ Selectiecriteria: regio (eerst Noorden maar naden ook Zuiden), fysieke conditie
(fitheid) en ideologie (tegenovergestelde belangen tussen Italië en België waarbij
België helemaal geen communistische of linkse elementen wilde, terwijl Italië zijn
communistische onderdanen wegwilde → werden vaak teruggestuurd)
- Eenmaal aangekomen (jaren 40-50) vertoefden ze in zeer miserabele werk- en
woonomstandigheden
○ Woonden vaak in voormalige barakken van Duitse en Russische krijgsgevangenen
○ Werkweigeraars werden opgesloten bij Italiaanse arbeidsmigranten in het Klein
Kasteeltje te Brussel
- 1956: mijnramp van Marcinelle (naast Charleroi) → ‘Il disastro’
○ “Al onze Italiaanse jongens zijn dood door de slechte werkomstandigheden van
België” (internationaal schandaal) → Italië had ondertussen al een betere
economische situatie waardoor ze hun arbeidskrachten zelf nodig hadden, met als
gevolg dat Italië het bilaterale akkoord met België opzei (officiële rekrutering stopte)
○ MAAR was niet het einde van migratie van Italië naar België omdat er nog steeds
werk en hogere lonen waren → start van de kettingmigratie (brieven naar thuisfront)
+ (interne) migratie naar de zware industrie in de steden door besef van gevaar
○ Ze bleven naar België komen door familiehereniging en huwelijksmigratie, maar
velen kwamen ook als toerist om “Brussel te bezoeken” waarna ze werk zochten en
geregulariseerd werden
- 1968: Italië werd lid van de Europees Economische Gemeenschap → vrij verkeer van
personen en arbeid
- Dit bracht meer hooggeschoolde migratie met zich mee (EG, NAVO, tertiaire sector, etc.)
- Ondertussen ontstond er ook een 2de en 3de generatie van Italianen in België
○ Sociale mobiliteit (generaties klommen op naar de middenklasse)
○ Suburbanisatie (specifieke Italiaanse concentratiebuurten bv. Bockstael, Laken, etc.)
- Recente economische migratie omwille van de economische crisis in 2008 (jongeren
migreerden tijdelijk vanuit Italië naar West- en Noord-Europa)
2
,Migratie en de Multiculturele Samenleving 2022-2023
Spaanse migratie
- Startte eveneens in het interbellum door de burgeroorlog (‘36-’39) gevolgd door het
extreemrechtse fascistische Franco regime (‘40-’75) → sociaal-politieke vluchtelingen die
zich ook in België vestigden (sterk anti-Francistisch netwerk van verenigingen in België actief
van de jaren 40 t.e.m. 70 tegen Franco en fascisten)
- 1956: door de beëindiging van het bilateraal akkoord tussen Italië en België (mijnramp van
Marcinelle), sloot België een bilateraal akkoord voor georganiseerde arbeidsmigratie met
Spanje (Franco) voor officiële aanwerving van Spaanse gastarbeiders door Belgische
bedrijven
- Maar ondertussen was de clandestiene route gekend aan het worden bij de bedrijven dus in
de jaren ’50-’70 was er meer clandestiene arbeidsmigratie
○ Belgische bedrijven trokken zonder medeweten van de overheid naar Spanje om op
zoek te gaan naar arbeidskrachten (niet-officiële aanwerving) + stuurden
arbeidscontracten op naar familieleden van Spaanse migranten met de belofte om in
België te kunnen werken
○ Spontane migranten kwamen als ‘toeristen’ en werden nadien geregulariseerd
- 1975: dood van Franco leidt tot politieke remigratie waarbij politieke vluchtelingen
terugkeren naar het Spaanse moederland
- 1986: Spanje werd lid van de Europese Gemeenschap met vrij verkeer en hooggeschoolde
migratie naar de EG, NAVO en tertiaire sector als gevolg
Griekse migratie
- Tijdens het interbellum vond een kleinschalige migratie plaats
○ Commerciële migratie = emigranten die voor het commerciële netwerk migreerden
naar België, Nederland, de VS, etc. (handelsnetwerk uitbreiden bv. Leonidas)
○ Politieke migratie (assimilatiepolitiek van Atatürk) = het Ottomaanse Rijk (voormalig
Turkije en hun kolonies in o.a. Noord-Afrika, het Midden-Oosten en Middellandse
Zeegebied) werd “de zieke man van Europa” genoemd vanaf eind 19e eeuw; macht
van sultans verzwakte en Rusland nam steeds meer gebieden in de Balkan af van het
Ottomaanse Rijk + tijdens WOI heeft het Ottomaanse Rijk de foute kant gekozen (die
van Duitsland welke samen met de tripartite de oorlog verloren heeft); later is
Atatürk opgestaan die tegen de internationale bezetting van Constantinopel
(toenmalig Istanbul) opkwam → 1923: Atatürk heeft de Turkse Republiek opgestart
(kleinere vorm van het Ottomaanse Rijk) waarvan Atatürk president werd; hij zette
enorm in op nationaliteit en nationalisme om een tegenmacht te bieden tegen de
internationale bedreigingen vanuit Rusland en Europa; als gevolg daarvan voerde hij
een actieve assimilatiepolitiek gericht op de Turkificatie van de inwoners van Turkije
(Griekenland had ook een assimilatiepolitiek gericht op Turkssprekende Grieken) →
iedereen, voornamelijk in Istanbul, die een andere taal sprak of een andere religie
dan Soennitisch-Islamitisch volgde, werd gediscrimineerd waardoor heel veel Griekse
Turken het land zijn ontvlucht naar Griekenland en nadien naar West-Europa
- De grootste migratie vond plaats na WOII
- 1956: mijnramp van Marcinelle zorgde voor een bilateraal akkoord voor georganiseerde
arbeidsmigratie tussen België en Griekenland
- 1967: militaire junta van het kolonelsregime (niet kennen) zorgde voor politieke migratie
- 1974/75: einde van dictatoriale kolonelsregime → vrij sterke remigratie naar Griekenland
- 1981: EU-lidmaatschap van Griekenland leidde tot meer hooggeschoolde migratie
3
, Migratie en de Multiculturele Samenleving 2022-2023
Zuid-Europa: Van emigratie naar immigratieland
Vanaf de jaren 80 werd Zuid-Europa steeds meer een immigratieland.
- Immigratie vanuit het zuiden
○ Italië: vanuit Marokko, Tunesië, Somalië, Eritrea en Filippijnen
○ Spanje: vanuit Marokko en Latijns-Amerika
○ Portugal: vanuit voormalige kolonies (Angola en Mozambique)
- Oorzaken
○ Economische ongelijkheid tussen Zuid-Europa en bv. Afrika werd groter in de jaren
80 en 90 → interessanter om te werken in de schaduweconomie van Spanje en Italië
○ Demografische groei in Afrika: economisch opvangen van bevolkingssurplus
○ Onrechtstreeks gevolg van de migratiepolitiek van West- en Noord-Europa
▪ Jaren 80 en 90: West- en Noord-Europa werden steeds meer op slot gedaan
voor asiel bijvoorbeeld, wat ervoor zorgde dat de migratie naar Europa toch
ergens opgevangen moest worden (Zuid-Europa)
- Lange tijd migratie als clandestiene migratie/‘toerist’ (en geen asiel) → later bleven ze ofwel
clandestien, ofwel werden ze geregulariseerd maar NIET via asielroute (is heel recent)
- Illegale tewerkstelling in de schaduweconomie
○ Spanje, Portugal en Italië bezitten over een grote zwarte economie
○ Geen goede douane of administratieve diensten gericht op migratie naar Spanje of
Italië, want toen ze een geschiedenis hadden van emigratieland, had de overheid
nooit geïnvesteerd in goede migratiediensten dus kunnen geen migranten opvangen
op een legale manier → als toerist/clandestien grens oversteken om te werken
TURKSE EN MAROKKAANSE MIGRATIE NAAR BELGIË
- 1964: na de bilaterale akkoorden met Italië, Griekenland en Spanje, heeft België ook een
bilateraal arbeidsakkoord gesloten met Turkije en Marokko in de context van ‘de gouden
jaren 60’ met een boomende economie die veel arbeidskrachten nodig had (Belgen wilden
bepaalde functies zoals steenkoolindustrie of zware jobs in de steden niet uitvoeren)
○ Belgische bedrijven zochten eerst naar arbeidskrachten binnen België, daarna in
Italië, Griekenland, Italië en tot slot in Turkije en Marokko → officieel georganiseerde
arbeidsmigratie vanuit Turkije en Marokko naar België (West-Duitsland was de
eerste die dit deed in 1961)
○ Turkije, Marokko en België spraken concrete aantallen migranten uit Marokko en
Turkije af om in België te komen werken in specifieke sectoren (heel afgebakend)
▪ Ze spraken in contingenten van “X aantal duizend mensen” die nodig waren;
ambtenaren (human resource managers) gingen dan naar Turkije en
Marokko om daar te onderhandelen en selecteren
- MAAR omdat er vanuit Italië, Griekenland, Portugal en Spanje steeds meer clandestiene
migratie was, was dit in de jaren 60-70 ook het geval voor Turkije en Marokko naast die
officieel georganiseerde arbeidsmigratie
○ Niet-officiële aanwerving door Belgische bedrijven; gingen zelf naar Turkije en
Marokko om op zoek te gaan naar arbeidskrachten OF ze vroegen aan reeds
bestaande arbeidsmigranten in België om een arbeidscontract naar een broer, neef
of vriend te sturen (niet officieel)
○ Spontante migratie als ‘toeristen’ met nadien regularisatie van zodra je kon
aantonen dat je vast werk hebt
➔ Kettingmigratie: mond-aan-mondreclame van specifieke herkomstregio’s naar elders
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur britt9john. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
79271 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans