dinsdag 14 februari 2023
Les 1: Wat is loso e?
WAT IS FILOSOFIE?
Waarom zijn vragen loso sch of niet? Wat is loso e zelf en wat is een loso sche vraag?
De de nitie van loso e luidt: ‘een opsomming van kenmerken of eigenschappen die je
vindt bij alle losofen/ loso eën en uitsluitend bij losofen/ loso eën. Maar op grond
waarvan noemen we iets loso sch. We willen met deze de nitie een reeks eigenschappen
bepalen en alle kenmerken hiervan. Deze kenmerken moeten gelijk zijn aan alles wat we
loso e noemen en dat op allen van toepassing is. Als we deze kenmerken hebben dan
kunnen we iets loso sch noemen, deze geven dan de voorwaarden zodat iets hieraan
voldoet.
FILOSOFIE ALS ATTITUDE
Filoso e is al 25 eeuwen oud en bestond toen de eerste kritische losofen verschenen, zij
gaven antwoord op wat loso e is. Een eerste reeks van antwoorden gaat over dat loso e
een attitude is. Op Onderstaand schilderij is een grote losoof te zien, Socrates. Deze drinkt
uit de drinkbeker, in deze beker zit gif. De studenten om hen heen zijn droevig, omdat
Socrates zal sterven. Hj zegt dat zij studenten niet moeten treuren, omdat wat er met hem
gebeurd niet zo erg is. Het is eigenlijk een soort van relativering. Echter is relativering op
zichzelf geen loso e.
Een andere kijk op een loso e werd gegeven door Alfred North Whitehead. Hij stelde dat
loso e begint met een verwondering en dat deze de hele tijd aanhoudt en niet verdwijnt.
fi fififi fifi fifi fi fi fififi
fifi fi fifi fi fi fi fi fi fi fi fi fi fi fi fi fi
, Het blijft een soort motor achter het losoferen. Ook dit is het domein waar de loso e aan
verbonden. Een voorbeeld hierbij zijn kinderen, verwondering of eindelijke vragen zijn
namelijk niet enkel te vinden binnen de psychologie. Kinderen blijven vragen stellen en
stoppen hier niet mee. Zo zei Louis C.K. ‘you can’t answer a kid’s questions. They just keep
coming - more question: why, why, why, until you don’t even know who the * you are
anymore at the end of the conversation. It’s an insane deconstruction’. Toch zijn kinderen
geen loso e, verwondering de nieert dus niet de volledige loso e.
Nog een kijk op attitude werd gegeven door Schopenhauer en Kierkegaard. Zei stellen dat
loso e niet begint met verwondering, maar met vertwijfeling over wat de zin is van alles en
van het leven. Ook dit vindt je buiten de loso e, zoals bij suïcidale mensen, deze zijn
wanhopig en vertwijfeld. Dit betekend dan niet meteen dat deze mensen loso sch zijn.
Ook dit is dus niet voldoende.
Een belangrijke kijk of loso e en attitude kwam van Descartes. Deze stelde dat loso e
een kritische denken of rationele re ectie is of betekenissen en waarden van al wat is. Het is
niet zomaar geloven, maar een poging om kritische te denken. Descartes neemt dit aan in
de vorm van twijfel. Hij ging aan alles twijfelen, aan zintuigelijke waargneming, wiskunde en
wat andere mensen denken. Ook voor deze twijfel geldt dat niet elke loso e twijfel of
kritisch is, het kan ook leiden tot juist de opbouw van dingen, loso e is dus niet altijd
kritisch. Daarnaast vindt je een kritische blik ook buiten de loso e en is deze benadering
dus niet voldoende.
Bij attitude als benadering voor loso e zijn er een aantal interessante dingen die
terugkomen bij meerder losofen, maar het soort de nitie dat we willen met noodzakelijke
voorwaarden van wat loso e is hebben we nog niet gevonden!
FILOSOFIE ALS METHODE
Een tweede tak om de loso e te benaderen draait om methoden. Is Descartes een attitude
of een methode. Hij schreef een boek dat ging over methoden waarin hij de twijfel zelf tot
een methode heeft gemaakt. Methodes die vaak met loso e worden geassocieerd zijn
onder andere conceptuele analyse. Hierin wordt geprobeerd uit te leggen hoe het begrip
loso e ineen zit. Binnen deze doelstelling zit onder andere ook analyseren.
Een andere methode zijn de gedachte experimenten, dit is vaak in de vorm van inbeelden.
Stel je zit in een kamer en stelt vragen aan een ander persoon in de ruimte naast je. Is die
persoon in de ruimte wel echt of is het een arti cieel persoon. Stel dat deze arti cieel is,
fi fi fi fififi fi fififi fi fl fifi fi fi fifi fi fi fifi fi fififi fi fi fi fi fifififi fi
, kun je dan uit de antwoorden opmaken of deze persoon echt is of niet. Dit zijn typische
proeven in de loso e.
Nog een methode is argumenteren. Hier gaat men van een aantal premissen naar een
conclusie. Uit de premissen kan de conclusie afgeleid worden. Al deze methoden zijn een
toonbox en zijn experimenten van de wijsbegeerte. Deze methoden zijn niet alleen in de
loso e te vinden, maar bijvoorbeeld ook in de fysica en in alle andere domeinen van het
dagelijks leven. Ze zijn soms redelijk uniek voor loso e, maar niet algemeen loso sch.
FILOSOFIE ALS DOMEIN
Misschien is het beter om de focus te leggenot het domein waar loso e zich mee bezich
houdt. Wat is dan het domein van loso e? Dit is een lastig. nEen vaak gehoord antwoord
is dat het in de loso e gaat om fundamentele problemen die zo fundamenteel zijn dat we
ze eigenlijk niet kunnen beantwoorden. De problemen kunnen dus nooit helemaal opgelost
worden. Het antwoord op wat loso e is kan dan ook niet de nitief zijn. Er blijven niet
beantwoorden vragen bestaand in allerlei soorten domeinen van het leven en we weten ook
niet of deze ooit beantwoord zullen worden. Een voorbeeld is of licht een deeltje of een golf
is.
Hier te zien is het verschil tussen loso sche vragen (links) en geen loso sche vragen
(rechts). Het verschil is subtiel:
V I E R
DEELDOMEINEN
1. metafysica
2. logica
3. epistemologie
4. moraal loso e
fi fi fi fi fi fi fi fi fifi fi fifi fi fi fi fi fifi fifi fi fi
, Filoso e is een koepel dat bestaat tui eenheil aantal deeldomeinen. Het zijn er dus vier. We
moeten oppassen, want dit is nog steeds niet de de nitie van loso e, want de vier
domeinen moeten ook eerst gede nieerd worden voordat we hier een uitspraak over doen.
Dit vormt op zijn beurt dus weer een probleem. We kunnen volgens de deeldomeinen wel
een beter beeld krijgen van de loso e. De wetenschaps loso e zal zich vooral focussen
op de metafysica, logica en epistemologie.
1. METAFYSICA
De metafysica kunnen we niet altijd goed de niëren, maar het bestuurt wat bestaat en
bestudeerd wat de aard van wat is. Een voorbeeld is het bestuderen van het bestaan van
vrije wil en bijvoorbeeld getallen. En als getallen bestaan, hoe bestaan ze dan? Bestaat tijd
of is het een illusie en kan het beide kanten op bewegen en niet enkel vooruit. Ook is tijd
ruimtelijk, terwijl we tijd en ruimte vrijwel altijd altijd als apart beschouwen.
2. LOGICA
Dit deeldomein is de studie van geldigheid van redeneringen en argumenten, zijn deze wel
gelden en waarom of waarom niet? Voorbeelden van niet geldige redeneringen zijn: post
hoc, propter hoc en a rming the cosequent. a rming the consequent houdt in dat als P
leidt tot Q, Q niet per se leidt tot P.
3. EPISTEMOLOGIE
Dit houdt zich bezig met de aard en mogelijkheid van kennis. Basaal hier is: wat is de
waarheid en wat is kennis. Wanneer spreken we over kennis en wat is dan betrouwbare
kennis? Ook gaat het over de wat de mogelijkheid is van kennis, kunnen we überhaupt
kennis hebben?
Een voorbeeld bij dit domein is het brain in a vat. Dit is een epistemologisch gedachten
experiment. Stel je zit in de les en je hebt daar allerlei gedachten bij, hoe weet je dan zeker
dat je wel echt in deze les zit? Stel dat een mens maar een hoopje hersenen is in een vat
hier heel ver vandaan en dat deze hersenen worden gestuurd door elektroden door wezens
op een andere planeet. Op deze manier laten ze dan iemand denken dat hij zin de les zit en
zich op de aarde bevindt terwijl dit helemaal niet zo is. Hoe kan je dan zeker weten dan je
geen brain in a vat bent? Nog een voorbeeld is het nadenken of je vrienden dan wel echt
zijn. Het legt dus de nadruk op kennis en of we zekere kennis hebben.
fi ffi fi fi fi fiffi fifi fi fi fi
