INLEIDING CRIMINOLGIE
Algemene kennismaking met criminologsiche thema’s
Wat bestudeert de criminologie?
- Oorzaak criminologie
- Manifestatie van criminologie
- Gevolgen van maatschappij (schade,…)
- Kenmerken daders
- Oplossingen, beleid
- Maatschappelijke opinie
Criminologie bestudeert de maatschappelijke reacties op criminaliteit en het beleid rond criminaliteit
Wat doen criminologen?
- Criminaliteit onderzoeken
- Daders arresteren
- Meewerken aan beleid (ziekenhuizen, gevangenissen
- Inzicht in crimineel zelf
Wat is criminologie?
Enkele definities, maar: “Waarom zo vreemd?”
o Een “bastard science” (Sellin)
o Een “rendezvous subject” (Downes)
o Een “strange beast” (Newburn)
Criminologie heeft geen duidelijk materieel en formeel voorwerp, is intrinsiek multi- en
intradisciplinair
Voor Garland (2002), zijn er twee hoofdkenmerken
o Empirisch gegronde, wetenschappelijke aanpak # strafrecht en morele discours
o Focus op criminaliteit # kleiner dan sociologie van deviantie en controle
2 grote projecten binnen de criminologie:
o “Het Lombrosiaanse project”
o “Het gouvernmentele project”
De twee grote projecten binnen de criminologie
- Het “Lombrosiaanse project” bestaat uit fundamenteel onderzoek en is gericht naar de zoektocht
van de oorzaken van criminaliteit (Lombroso (=Italiaanse arts) wordt beschouwd als de grondlegger
van de criminolgie als wetenschappelijke discipline).
- Ging zoeken naar oorzaken criminaliteit
- Project wil onze kennis vergroten
- Project bestaat uit fundamenteel onderzoek
- Het “gouvernementele project” is praktijkgericht en beoogt het strafrechtelijke beleid efficiënter te
maken
- Criminolgen werken samen met beleidsmakers en willen vooral praktische
oplossingen zoeken
- Criminolgie is hulpmiddel voor het beleid.
2 projecten hebben samenhang maar ook verschillen.
Penologie= studie van de straffen
1
, Een beroemde definitie en een eigen invulling
Criminologie is “the study of the process of law-making, law-breaking and law-enforcing”
(Sutherland, 1937), MAAR:
o Definitie is niet allesomvattend: Geen aandacht voor sociale reacties op criminolgie en
de constructie ervan, deviantie EN is te breed: geen uitsluitende focus op strafrecht
Paoli: “de studie van activiteiten die als schadelijk en/of moreel verkeerd worden beschouwd
(incl. hun actoren en oorzaken), de (de-)criminalisering, controle en preventie ervan en de
andere sociale reacties erop”
o Incl. de opsporing en bestraffing van de daders en het herstel van de schade
o Einddoel: schadebeperking in brede zin (voor slachtoffers, daders en maatschappij)
Drie hoofdthema’s
1) Onderzoek naar criminaliteit/daders, onveiligheid, hun oorzaken en gevolgen
Vb. Laub & Sampson’ boek (2003). Shared Beginnings, Divergent Lives: Delinquent Boys to Age 70
2) Onderzoek naar de processen van benoeming van criminaliteit
Criminalisering én decriminalisering
Vb. Becker’s boek (1963) Outsiders: Studies in the sociology of deviance
3) Onderzoek naar het strafrechtssysteem, officiële en maatschappelijke reacties op criminaliteit
Vb. Foucault’s boek (1975). Surveiller et Punir : La naissance de la prison.
Verschillende methodes, uitgangspunten en aanpak
Afhankelijk van de onderzoeksvragen variëren
o De onderzoeksmethoden: kwantitatief/kwalitatief
o De relatieve ontologische en epistemologische uitgangspunten
o De aanpak: beschrijvend, verklarend, evaluerend/toetsend, adviserend/voorschrijvend
Criminologie: “een huis met vele kamers”
Vanuit onderzoek:
o meerdere onderzoeksthema’s
o vanuit meerdere disciplines
o vanuit meerdere paradigma’s (waarden, opvattingen over mens en maatschappij…),
o aan de hand van meerdere onderzoeksmethodes
Vanuit de arbeidsmarkt:
o meerdere domeinen
o meerdere types van functies
Conclusie
Criminologie is “the study of the process of [LP: criminal] law-making, law-breaking and law-
enforcing” (Sutherland, 1937)
o … En nog iets meer: sociale constructie, onveiligheid, deviantie
Er zijn twee hoofdkenmerken
o empirisch gegronde, wetenschappelijke aanpak
o focus op criminaliteit
En twee grote projecten (Garland, 2002)
o Gouvernementele project
o Lombrosiaanse project
Verschillende meningen over wat criminologie precies is.
Sutherland maakt in zijn definitie geen verschil tussen strafrecht en andere rechtsdomeinen
Allebei bezig met thema crimi strafrecht, bekijkt crimi vooral vanuit normatief: wat zou gecrimi en
hoe mpetn we best crimi aanpakken
Het thema criminaliteit is een juridische categorie
2
,Wat is criminaliteit en wat is criminologie
Verplichte literatuur
Goethals, J., Paoli, L., & Spiessens, S. (2020). Hoofdstuk 1: Criminologie: “Een huis met vele
kamers”. In Cursus Inleiding in de Criminologie.
Goethals, J., Paoli, L., & Spiessens, S. (2020). Hoofdstuk 2: Inleiding tot de wetenschapsfilosofie. In
Cursus Inleiding in de Criminologie.
Wat is criminaliteit?
→ Het is niet makkelijk een eenduidige en objectieve definitie te vormen over criminaliteit, Gallië
(1956) kwam tot deze conclusie:
‘Het concept ‘criminaliteit’ is “in wezen betwist“ (Gallië, 1956)’
Het concept ‘criminaliteit’ is “in wezen betwist” (Gallie, 1956)
o Begrip Normatief (aangevend wat normaal en gewenst is, het zijn richtlijnen)
- Met het begrip ‘criminaliteit’ duidt de maatschappij gedragingen aan die moreel verkeerd
zijn, het wekt een soort afkeuring en wantrouwen op.
→ Criminaliteit is verbonden met morele waarden, we bestempelen gedragingen die we
slecht vinden als ‘crimineel’.
- Vanuit criminaliteit wordt een norm gesteld en recht geschept.
o Complex (media, onze opvattingen van crimi, morele opzicht crimi)
- Men kan ‘criminaliteit’ uit verschillende perspectieven bekijken.
- Juridische-, criminologische-, politieke opvattingen, morele perspectieven en het beeld van
de media.
Door deze complexiteit worden strafrechtelijke definities van criminaliteit als een “anker”
voorgesteld. (Reiner, 2016)
o MAAR enkel op mechanische wijze
Criminaliteit is “daad óf een nalatigheid, die wordt beschouwd als een misdrijf dat wordt bestraft
via het strafrecht” (= basisdefintie van crimi)
“in wezen betwist”= Essentialy contenet Werd door calli uitgevonden om concepten aan te
duiden die tegelijk normatief en complex zijn
Deze definitie(s) geven aan wat volgens de wet crimineel is, maar niet waarom of aan de hand
van welke criteria deze beslissing werd genomen (er wordt niet ingegaan op de ware aard van
criminaliteit). Formalistische def, zegt niks over inhoud van crimi, zegt niks over ware aarde van
crimi.
3
,Crimineel of niet?
We weten het niet, sommige feiten kunnen
met strafrechtelijke feiten aangepakt
worden maar ook burgerrechtelijk proces
- Er is een schade gebeurt maar is spraken
van een misdrijf?
- Soms zijn strafrechtelijke en burgerlijke
allebei mogelijk.
- We kunnne het op vooorhand niet weten
-gasboetes: tegen gemeetnelijk admodstravie sancties, deze sancties
zijn in belgie ingevoerd om kleien mosdrijven aan te pakke,
(winkeldiefstal) ook niet strafrechtelijk inbreuken op een gemeente
reglement waarvan poltiie geen tijd had om aan te pakken. Deze kleine
feiten hebben overlast veroorzaakt, ze hebben een bijdrage gegeven
tot verspreing, verhoging onveiligheidsgevoel; daardoor wouden
geemente en steden ook iets tegen die kleinere feiten doen =
gasboetes (beslist dor amnetaaner van stad zonder interventie
van poltie)
- Wordt gebruiikt om kleine crimi feiten an te pakken in plaats
van een strafrechtelijk proces
- Kan als misdaad gezien worden maar ook als een inbreuk van
gemeentelijk recht.
-prohibition= een poging van vs om productie en verkoop van
alcohol te verbieden, 12 jaar lang vanaf 1933 wel weer
verkopen
- Heel vaak verandering
-Abortus: lang verboden maar dan in veel landen
gerlaigaliseerd, abutrus is dus geen criminlaiteit meer
-Vrouwen vochten voor kiezersrecht:
Cannabis kopen in sommige landen
-Sommige landen hebben productie en verkoop volledig
gelegaliseerd
-Dezelfde feiten worden op verschillende manier in
verschillende landen aangepakt
in sommige landen is cannabis volledig verboden
terwijl het in andere landen wel mag, dezelfde feiten
worden dus verschillend aangepakjt afhankelijk van het land
4
, -Gevolgen financiële crisis 2008,
slechts een klein deel werd als
crimi aangepakt, (1 zakenman
in gevangenis) maar toch heeft
ze veel schade veroorzaakt, we
zouden het als vorm van
financiële crimi moeten bekijken, maar vanuit
strafrecht elijk persepctief moeten we
concluderen dat dit geen crimi is; er is geen
onderzoek geweest, geen arrestaties,
veroordeleingen. We kunnen dus niet paten over
crimi als we vertrekken vanuit strafrechtelijke
definitie.
- Beelden met betrekking op
staatelijke crimi; (atoomaaanvallen)
+_ 2000 mensen gestrorven, crimi
of niet? Volgens toenmalig wetten
niet, maar aanvallen waren onnodig
en moeten dus als crim beschouwd
moeten worden, je kan niet tot
deze conclusie komen, als we def
van strafrechtelijk gebruiken.
- socrates, jezus, martin luther king, nelson
mandela
Werden als crim beschouwd en
behandelt door hun toenmalge regering,
maar hebben hun maatschappij bevordert
zo is het dus soms wel handig om de
wetten te overtreden.
5
, Beperkingen van strafrechtelijke definities van criminaliteit
Strafrechtelijke definities …
1. Zijn niet altijd duidelijk, vaak zijn zowel strafrechtelijke als burgerrechtelijke processen mogelijk (bv.
Voor slagen en verwondingen / voor winkeldiefstal kan men naar een strafrechter, maar ook naar
de burgerlijke rechtbank voor een schadevergoeding, GAS-boetes,misdrijf of onrechtmatige daad?
Strafrechtelijke of burgerrechtelijke sancties?)
1. Zijn dynamisch, ze zijn dus veranderlijk waardoor het gebruik van de strafrechtelijke definities soms
niet kan
(bv. alcohol in de VS / overspel / abortus zijn niet meer strafbaar,..).
1. Verschillen tussen landen, dezelfde feiten worden in andere landen ander gedefinieerd en bestraft
(bv. aankoop van cannabis). >> relativisme
Negeren/verwaarlozen schadelijke activiteiten van ‘machtige’ personen/ bedrijven/overheden (bv.
bedrijfs- en staatscriminaliteit), incl. zware mensenrechtenschendingen
(bv. olielekken, bosbranden door shell, hiroshima → toen geen misdaad,..).
Bestraffen soms gedragingen die voordelig zijn voor de sociale vooruitgang
(bv. geloof, opstanden,..).
→ Bepaalde vormen van burgerlijke ongehoorzaamheid kunnen positief zijn
(bv. België ontstaan door opstand).
Opmerking: Meeste criminolgen volgen strafrechtelijke def, gebruiken het als vertekpunt van un
analyse en reflecties over criminaliteit. Ondanks deze (en andere) beperkingen volgen de meeste
positivisten strafrechtelijke definities. De definities worden in veel onderzoeken gebruikt en soms
zijn ze ook voldoende, maar we moeten ons bewust zijn van de beperkingen. Ze zijn dus het
nodige vertrekpunt en voldoende om aan criminologisch onderzoek te doen.
Andere problemen met strafrechtelijke definities
Criminologen hebben tot jaren 60 problemen proberen te verstoppen, vanaf dan wouden criminologen
bewijzen dat crimi een natuurlijk studieobject was, daardoor heel veel reflectie op begrip crimi.
1) Burgers of experten weten niet precies wat crimineel is er worden steeds nieuwe misdrijven
toegevoegd en verwijderd.
o In een jaar tijd zijn in Engeland 634 en in Schotland 1233 nieuwe misdrijven ingevoerd!
2) Volgens Stuntz (2001) omvat het strafrecht twee verschillende onderdelen
o Het eerste heeft betrekking op een beperkt aantal kernmisdrijven, misdrijven die iedereen
kent. (bv. moord, diefstal, slagen en verwondingen,..)
o Het tweede heeft betrekking op al het overige dat in het strafrecht is opgenomen, waarvan
niet alle burgers op de hoogte zijn.
3) volgens Lacey (2009) is er een verschil tussen formele (books) en daadwerkelijke criminalisering
(action). Er bestaan erg veel straffen voor misdaden, die zelden of nooit worden gepleegd en dus
nooit worden toegepast.
Volgens juristen onmogelijk om het strafrecht op substantieve/inhoudelijke wijze te definiëren
o Volgens Ashworth (2000) is het strafrecht dan ook “een verloren zaak vanuit principieel
oogpunt”
o Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gebruikt enkel formele en procedurele
bepalingen om het strafrecht van het burgerlijk recht te onderscheiden
er is geen principe om strafecrgte bepal te onderschieiden van civiel eht bepal; er zijn
dus provlemen met strafrechte def van crimi;
Veel gedragingen zijn officieel in de wet gecriminaliseerd maar zelfs de politie en rechtbank
geven geen aandacht aan deze misdrijven er komt geen strafrechtelijke reactie.
6
