Erfrecht
Deel 1: Erfrecht
Hoofdstuk 1: Erven
Afdeling I: Basisbegrippen
Erven = Erfopvolging = Nalatenschap/ Erfenis
Erven = de verkrijging van het vermogen door overlijden van de titularis heet erven.
Personen die het vermogen erven, verkrijgen het vermogen van de erflater door
erfopvolging.
Nalatenschap/erfenis = het vermogen dat nagelaten is en door nieuwe titularissen wordt
geërfd.
Erfgenaam/ Erfopvolger (/rechtsopvolgers) (= ze ‘volgen’ de overleden persoon door erfenis op en
nemen zijn rechten over) (onze erfgenamen) = de personen die tot de nalatenschap geroepen
worden. 3 soorten:
1) Wettelijke erfgenaam = zijn door de wet aangeduid om de nalatenschap te verkrijgen.
Wanneer er geen testament gevonden wordt/ er is een testament, maar die is niet
uitvoerbaar (bv. als de testator niet bekwaam was om een testament te schrijven, niet lucide
op dat ogenblik; het testament is soms een voorwerp persoon A krijgt dat, B dat en C dat,
maar dat geen enkele van die voorwerpen gevonden worden omdat ze bv. als verkocht zijn;
…): we moeten ons houden aan de regels zoals het wetboek ons voorschrijft.
o We zijn verplicht om deze regels te volgen = wettelijke devolutie
2) Testamentaire erfgenaam = zijn bij testament aangeduid. Wanneer de personen tot die
erfenis geroepen worden. Er is dus wel een testament = testamentaire devolutie
3) Contractuele erfgenaam = zijn bij contract aangeduid. Bij erfovereenkomsten en wanneer de
overledene gehuwd was en een huwelijkscontract had met zijn partner.
o Een huwelijkscontract is erkend door beiden, dus je weet op voorhand wat
de ene gaat krijgen wanneer de andere overlijdt.
o Voorbeeld van een clausule: “langst leeft, al heeft” Kinderen erven niet en
alles gaat naar de langstlevende echtgenoot. Kinderen hebben een uitgesteld
erfrecht
Het is perfect mogelijk dat een koppel niet wil trouwen onder het
wettelijk stelsel, maar een huwelijkscontract met clausule ten
voordele van de LLE.
Bij onvolledig testament: zoveel we kunnen uitvoeren, gaan we uitvoeren en wat we niet kunnen
uitvoeren op basis van het testament gaan we combineren met de wettelijke en testamentaire
devolutie.
1
,Erfgenaam is erfgerechtigd en heeft een keuze de erfenis al dan niet te aanvaarden (je bent niet
verplicht om te erven). 3 mogelijkheden om te aanvaarden:
1) Zuiver aanvaarden = we zeggen volledig ja, ik wil erven.
2) Verwerpen = ik zeg nee ik wil niet erven van die persoon en dat meestal om persoonlijke
redenen.
3) Aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving = je twijfelt bv. rond het gegeven of er
daar veel schulden zouden zijn of niet, als je twijfelt dan zou je best voor dit kiest, want stel
dat de schulden groter zijn dan de activa die je gaat krijgen, dat je met je eigen geld gaat bij
moeten betalen. Als je op deze manier erft, ga je met jouw eigen geld niet moeten betalen,
je wordt daarvoor beschermd. Het is hier dus als er een risiconalatenschap is.
o Sommige mensen willen nadenken van hoe dat ze het zullen aanvaarden,
maar beginnen soms de boedel leeg te halen en dat kan leiden tot zuiver
aanvaarden.
o Dus: opletten bij het leeghalen, want geen wet terug bij zuiver
aanvaarden!
Erfbekwaam vs. onwaardig om te erven:
o Een erfgenaam moet bekwaam zijn om te erven, hij mag niet onwaardig zijn
om te erven, anders is hij erfonbekwaam.
o Onze erfgenaam is normaalgezien bekwaam om te erven, maar in
sommige gevallen niet.
o Voorbeeld: wanneer de persoon al overleden was op het ogenblik dat de
erflaten zelf overleden is; wanneer iemand zich zeer ernstig tegenover de
erflater misdragen heeft van iemand die onwaardig zou zijn om te erven (=
iemand die eigenlijk niet kan erven): je hebt jouw ouders vermoord of een
poging tot moord gedaan; oudermishandeling, mishandelen van het kind, bij
verwaarlozing…
o De erfgenamen moeten het uitzetten van het erven aanvragen via de
rechtbank
Decuius (DC)/ de overledene
o Testator indien testament
Afdeling II: Openvallen van de nalatenschap
Openvallen nalatenschap (in principe het moment waarop de titularis van het vermogen overlijdt)
Het overlijden wordt bewezen:
- Door de overlijdensakte, opgemaakt door de ambtenaar van de burgerlijke stand van de
plaats waar de persoon is overleden; deze akte vermeldt het tijdstip van overlijden; ook de
naam, woonplaats en geboorteplaats en -datum van de overledene.
2
, o Je moet aan de ambtenaar burgerlijke stand een medisch attest
voorleggen van de arts die het overlijden heeft vastgesteld (waar het uur
en datum van overlijden op staat). Er moet ALTIJD een medisch attest
zijn! Indien die mensen getrouwd zijn, moet je het trouwboekje
meenemen van die mensen (krijg je dan terug mee) Het overlijden
wordt daarin geattesteerd. Ook paspoort ga je moet afleveren + het
rijbewijs indien de DC een rijbewijs had.
o De overlijdensakte wordt ook digitaal gegeven.
Is handig om belangrijke instanties te verwittigen.
o Is de meest gemakkelijke manier bij het openvallen van de
nalatenschap, soms moet je een vonnis krijgen bij vermist of
afwezig persoon)
o Voor wie is dat belangrijk? Ministerie van Financiën,
verzekeringsmaatschappij, bank, de werkgever (als de persoon nog
werkte), pensioendienst (als die pensioen kreeg), verkeersbelasting…
- Door een vonnis dat het overlijden gerechtelijk vaststelt; het vonnis vermeldt de datum van
overlijden.
Uitzonderlijk kan de nalatenschap openvallen zonder dat het overlijden vastgesteld is en dat gebeurt
als een persoon afwezig verklaard is.
2 types van overledenen:
1) Iemand die vermist is (de procedure niet kennen!!) = we weten dat die oeverleden is, maar
we vinden het lichaam niet: stoffelijk overschot wordt niet gevonden.
o We kunnen een gerechtelijke vaststelling starten.
o Voorbeeld: iemand die meedeed met een touroperator in Kenia met een
gids, en die is bij de krokodillen gevallen, de medeleden hebben gezien dat
die persoon uitgegleden is en opgegeten werd door de krokodillen We
weten zeker dat die persoon overleden is, maar is er geen stoffelijk
overschot meer te vinden van die persoon.
o Je krijgt via een vonnis het recht om iets met die persoons zaken te doen.
De rechter gaat daaropin als het al lang genoeg is, om die nalatenschap te
verdelen. Op het risico dat die persoon plots weer zal opduiken.
Als je die persoon bent, kan je jouw centen terugvragen, maar bv. niet jouw
stenen (als bv. het huis verkocht werd).
2) Iemand die afwezig is (de procedure niet kennen!!) = onzekerheid omtrent leven of dood (die
persoon geeft bv. al een tijdje geen teken van leven meer, maar die leeft misschien nog
ergens)
o Verklaring van afwezigheid kunnen bekomen via een procedure
o Gerechtelijke procedure
3
, Devolutie = de personen die als erfgerechtigden tot een opengevallen nalatenschap geroepen
worden = via vererving
Wettelijke devolutie of intestaat
o Wanneer de erflater geen testament heeft opgemaakt of omdat het testament geen
uitwerking heeft.
Testamentaire devolutie
Contractuele devolutie
o Dit wordt geprimeerd, moet eerst bekeken worden. Kijken of er iets overblijft om
misschien bij de andere devolutie te steken.
o Het is toegelaten om te erven via verschillende soorten devolutie.
Gevolgen openvallen nalatenschap (gaat van rechtswege over op de erfgerechtigden): zie datum van
overlijden (daar bepaald men welke goederen en schulden tot het vermogen van de erflater behoren
enz.)
o Bijvoorbeeld: rekeningstanden!
o Deblokkering via akte van erfopvolging.
o Best zo snel mogelijk af te vragen; want kan tot 6 weken duren tot dat je dat krijgt.
Waar valt nalatenschap open: woonplaats Decuius op ogenblik van overlijden (dus NIET de plaats
waar de erflater overlijdt)
Het hoofdverblijf is niet altijd de plaats van overlijden, kan bv. het ziekenhuis zijn
Het is het hoofdverblijf dat wordt opgenomen, ongeacht als je ingeschreven bent
in de bevolkingsregisters; waar je permanent woont; maar soms is je
hoofdverblijf een beetje anders; ergens anders dan het bevolkingsregister bv.
woonzorgcentrum, of bv. een gepensioneerde die een appartement aan zee had
aan de kust en dat die daar 80% van de tijd aanwezig was, dan kunnen we
zeggen dat het appartement aan zee het hoofdverblijfplaats was van die
persoon.
o Hoofdverblijf = de plaats waar je geacht wordt om daar aanwezig te zijn
om jouw burgerlijke plichten na te leven = permanente (niet voor 100%,
maar voor het grootste gedeelte) aanwezigheid
Afhankelijk van waar dat je woont, is de erfbelasting verschillend: afhankelijk van
waar je officieel overlijdt, zal dat decreet van toepassing zijn
Territoriale bevoegdheid (minnelijk/ geschilprocedures)
Voorbeelden:
- Machtiging tot verkoop onroerend goed
o Behandeld voor de familierechtbank van de plaats waar de nalatenschap is
opengevallen
- Vordering tot verdeling nalatenschap
o Gebracht voor de rechter van de plaats waar de nalatenschap is opengevallen)
- Verklaring aanvaarden onder voorrecht boedelbeschrijving
4
