Namen onthouden van mensen dat een model hebben gemaakt !
Inleiding tot de seksuologie
Hoofdstuk 1: Introductie
1.1. Klinische vignetten
Waar gaat klinische seksuologie over?
= verschillende soorten contexten waar seksuele problemen een invloed spelen
→ voorbeelden:
- Een meisje van 17 consulteert voor ‘vaginisme’
(= onvrijwillige verkramping van de spieren rond de vagina waardoor penetratie onmogelijk
is of seks hebben pijnlijk is)
- Een koppel dat het fertiliteitscentrum consulteert en tijdens de anamnese blijkt dat het
koppel nooit seks heeft
→ Moet je deze mensen dan helpen met een fertiliteitsprobleem?
→ Of moeten we deze mensen leren vrijen?
→ Dit is een ethische vraag
- Man had CVA
• Gevolg: veel spanningen tussen hem en zijn kinderen
• Relationele problemen leiden tot spanningen tss man en zijn vrouw
• Na de CVA weigert zijn vrouw om seks met hem te hebben
• Dus chronische/fysieke aandoening, kan leiden tot spanningen en kan een weerslag
hebben op de seksualiteit
- Een verpleegster komt een kamer binnen in een revalidatiecentrum bij een man met een
ruggenmerg- letsel en merkt dat hij aan het masturberen is
- Een vrouw van middelbare leeftijd met diabetes gebruikt ‘schimmelwerende créme’ als
glijmiddel
- Na een TURP-behandeling voor prostaatkanker komt een koppel (72 en 75 jaar) langs om te
spreken over het wegvallen van seksualiteit door erectieverlies
- Een man met een depressie die behandeld wordt met een antidepressivum (SSRI) klaagt over
het feit dat het zoveel moeite kost om klaar te komen
→ SSRI’s zorgen ervoor dat een orgasme veel moeilijker bereikt wordt
→ Zowel bij mannen als vrouwen
Algemeen:
- 8-20% van de vrouwen heeft pijn bij seks
- Mensen met een fertiliteitsprobleem, halen meestal minder plezier uit seks omdat de
‘functie’ verloren gaat en je bv. enkel op de momenten mag vrijen dat de gynaecoloog zegt
- Je kan ook seks hebben zonder penetratie !
- Je moet als man geen erectie hebben om een orgasme te krijgen
1
,1.2. Definitie van seksualiteit
Wat is seksualiteit?
- Wat is seksualiteit voor jou?
- Waarmee is seksualiteit gerelateerd ?
- Waar denk je aan als je het woord ‘seksualiteit’ hoort ?
- Waar denk je aan als je het woord ‘seks’ hoort ?
4 verschillende dimensies: 1 3
1. Psychologie
2. Biologie
3. Gedrag
4. Cultuur
2 4
Hiermee zijn seksuologen bezig !
Welke dimensie is het belangrijkste?
= cultuur
• Waarom?
- Cultuur bepaalt de betekenis van de biologie mee
(bv. feest krijgen bij eerste menarche)
- Cultuur heeft een invloed op onze beleving (bv. intimiteit, liefde, relatie, …)
- Cultuur geeft een betekenis aan bepaalde elementen !!
Bv.:
• Uithuwelijking → liefde zal later komen
• Korea: Wie is belangrijk? → werkgever (1), ouders (2), kinderen (3), partner (4)
o Intimiteit is hier minder belangrijk
o Er is dus een andere betekenis dat gegeven wordt aan intimiteit
- Cultuur heeft ook iets te maken met gedrag
= cultuur bepaald of je open over seksualiteit speelt of niet
= bv. wnr je alcohol op hebt, vallen de remmingen weg en is praten over seksualiteit makkelijker
1.3. Sekse
Ethymologie van ‘sekse’:
- Latijn
• Sexus = afdeling, groep (sekse)
• Secare = snijden, scheiden, verdelen
- Engels: ‘Sex’
• 1382 = personen van een bepaald geslacht
• 1526 = eigenschap man of vrouw te zijn
Betekenis ‘seks’ ging vroeger dus enkel en alleen over de biologische sekse
2
, • 1929 = geslachtsgemeenschap
→ Pas hier werd het als een ‘dirty word’ gezien
→ ‘dirty’ want de culturele context liet niet toe om hier openlijk over te praten
• 1950:
o Gender = mannen en vrouwen
→ In het heden is er meer diversiteit (bv. agender, bigender, non-binair, …)
o Seks = seksueel gedrag en aantrekking tot anderen
→ In het heden is er meer diversiteit
→ Verschillende vormen van seksuele oriëntatie (bv. aseksueel)
→ ‘Diversiteit’ gaat over normaliteit en niet om pathologie !!!
- Nederlands
• Sekse = de biologische verschillen tussen mannen en vrouwen
• Seks = gedrag en emoties (opwinding) in het kader van aantrekking tussen mensen
en waarbij het bereiken van seksuele doelen meespeelt
Definitie van ‘seks’:
- Seksualiteit of ‘het seksuele’
- Sekse of geslacht, namelijk de biologische verschillen tussen mannen en vrouwen
- Seksuele omgang of geslachtsleven
- Handelingen en gevoelens die te maken hebben met lichamelijke opwinding en vrijen
- Handelingen waarbij je geslachtsorgaan een rol speelt en waarvan je lichamelijk opgewonden raakt
- Voorbeelden: ‘seks met iemand hebben`, `telefoonseks`, `soloseks`, …
Ethymologie van ‘seksualiteit’:
- Frans: sexualité
• Sexualité → werd vooral gebonden aan een bepaald geslacht
- Nederlands: seksualiteit
• 1849 = geslachtelijkheid (= sekse)
• 1926 = geslachtsleven (= het hebben van seks met anderen)
- Seksualiteit
→ de bredere betekenis
→ het woord roept allerlei dingen op mbt het seksuele leven
• verwijzingen naar emoties, gedrag(ingen), ideeën, verlangens en neigingen
• seksualiteit = een eufemisme voor seks (= rauwer)
zoals ‘ouderen’ en ‘oude mensen’
Definitie van seksualiteit:
- De manier waarop je seks ervaart (bv. niet durven praten over seksualiteit)
- Iemands seksuele emoties, ideeën en gedrag
3
, - Het bredere domein van emoties, verlangens, gedragingen, etc. die breder zijn dan de louter
paradigmatische seksuele handelingen en emoties
- Geslachtelijkheid, geslachtsleven, seks
- Iemands seksuele gedrag en neigingen
- Het totaal van verschijnselen dat betrekking heeft op het seksuele leven
- Uitingen op het gebied van het geslachtsleven of de geslachtsdrift ( Grote Van Dale)
DUS: sekse en seksualiteit hebben een verschillende oorsprong !
Seksualiteit = alle aspecten die verwijzen naar seksuele gevoelens, fantasieën of seksueel gedrag
- Enge definitie: seksueel gedrag
• Masturbatie
• Geslachtsgemeeschap
• Kussen, zoenen, strelen
→ Deze definitie geven mensen het vaakste
- Brede definitie: seksueel gedrag
• Flirten, romantisch diner, zich verleidelijk kleden, …
• Playboy, Penthouse, … lezen
• Surfen op het internet op zoek naar seksueel expliciet materiaal
• Sexting
→ Dingen die we doen rond seksualiteit, die misschien leiden tot de seksuele act in
enge zin, maar die ook behoren tot wat seksualiteit is!
Gedragingen die worden gedefinieerd als ‘seksueel’ variëren sterk:
- Tussen verschillende groepen
(bv. mannen/vrouwen, hetero/homo, … denken anders over seks)
- Over de tijd
(bv. grootouders vs. wij, maar ook in onze levensloop varieert ons idee over seksualiteit)
- Tussen verschillende culturen
‘Seksueel’ is afhankelijk van:
- Ideeën over de ‘normaliteit’ van seks
(→ wat is normaal?)
- Mannelijke en vrouwelijk rolpatronen
(bv. mannen die al veel seks hebben gehad met verschillende partners wordt als positiever
ervaren dan wnr vrouwen dit hebben gehad)
- Sociale context
- Cultuur
Dus als je als hulpverlener spreekt met een cliënt over seksualiteit, dan kan je eigen idee over
seksualiteit botsen met het idee van de cliënt hierover
→ DUS: wees je bewust dat er verschillen zijn in hoe er nagedacht wordt op seksualiteit!
4
