Hoofdvragen Inleiding tot de ziekteleer 2023
Module 1: Ziekte versus gezondheid
- Leg uit: “het begrip gezondheid kan op verschillende manieren benaderd worden.
Biomedische dimensie : Ziekte was het resultaat van een welbepaalde
organische ziekteveroorzaker. Men dacht dat alle ziekten een afwijking waren van
de normale biologische functies, dat ze kenmerkend waren voor de menselijke
soort en dus onafhankelijke van de individuele kenmerken van de zieke mens.
Ziekte is het resultaat van een pathogeen.
Biologische dimensie : De overleving van het individu wordt bepaald door de
mate waarin het organisme in staat is zijn interne milieu binnen nauwe grenzen
constant te houden (= homeostase). Kan nauwkeurig beschreven worden.
Psychologische benadering: Gezond zijn is het in staat zijn om door jezelf
gestelde doelen in je leven te behalen en hiermee aan belangrijke geestelijke
behoeften te voldoen. Geestelijk optimaal voelen
Sociale benadering: Het maatschappelijk functioneren staat centraal. Een
persoon is gezond als hij de sociale rollen die de samenleving hem toebedeelt,
ten uitvoer brengt.
- Wat is de huidige visie op gezondheid en wat is het belang ervan met betrekking
tot de revalidatieleer?
een multicausale multifactoriële of humane benadering van gezondheid, dit legt
verband met de 4 bovenstaande benaderingen( biomedisch, biologisch,
psychologisch en sociaale). De Wereldgezondheidsorganisatie definieert gezondheid
als “een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk, spiritueel en sociaal
welbevinden en niet louter de afwezigheid van ziekte of een lichamelijk gebrek. Dus
de mens is meer dan alleen zijn lichaam.
Gezondheid= streefdoel voor elk individu ten aanzien van zich zelf en zijn omgeving.
Is een proces van ontwikkeling, gericht op behoud van evenwicht heel het leven door
- “Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal
welbevinden en niet louter de afwezigheid van ziekte of lichamelijk gebrek.” Wat is
het probleem met deze definitie van gezondheid?
Welbevinden= moeilijk te definiëren begrip, is individueel en hangt af van eigen normen en
waarden. Ook is het te ruim om bruikbaar te zijn en utopisch onmogelijk om aan al deze
voorwaarden te voldoen. ( je hebt altijd wel iets van gezondheheidprobleem, je zal dus
zogezegd altijd ziek zijn. De definitie geeft onvoldoende grondslag om gezonden van
ongezonde van elkaar te onderscheiden.
- Wat zijn de kenmerken van het ziekteproces?
Er is een begin, een beloop met al of niet typische uitwendige kenmerken en een
eindtoestand.
Etiologie= de oorzaak of het geheel van factoren die de ziekte veroorzaken.
- mono- of multifactorieel ( 1 of meer oozaken)
, - endogeen of exogeen (endogeen: genetische veranderingen,
exogeen: micro-organismen en fysische of chemische agentia)
- idiopathische of iatrogeen (idiopatisch: oorzaak nog niet gekend,
iatrogeen: behandeling is oorzaak)
Pathogenese= de wijze waarop de oorzaak de ziekte tot stand brengt
- schadelijke invloed (acuut trauma, overbelasting,...)
- terrein = vatbaarheid ve persoon voor het krijgen ve ziekte
(gevoeligheid wordt bepaald door omgevingsfactoren, genetische
factoren, algemen gezondheidstoestand en leeftijd)
- reactievermogen/mechanisme (wordt bepaald door de integriteit vd
sturingssystemen)
Symptomatologie= een klinische uiting van de ziekte ( symptoom/ziekteteken)
met structurele (morfologische) of functionele afwijkingen (letsels) in de door de
ziekte aangetaste weefsels of organen.
- aspecifiek of pathognomonisch (aspecifiek: kan bij veel uiteenlopende
ziektetoestanden voorkomen, pathognomonisch: specifiek voor 1 bepaalde ziekte)
- syndroom = een geheel van symptomen en/of ziektetekenen die vaak samen
voorkomen, maar niet noodzakelijk bij 1 ziekte horen.
Pathologie= - afwijkingen op beeldvorming
- functionele stoornis
- biochemische veranderingen
- weefselbiopsie
Natuurlijk verloop= Een ziekte kan een wisselend verloop hebben in de functie van de
tijd. Het kan acuut of chronisch zijn met al of niet latente periode(periode tussen het
begin van de ziekte en het optreden van symptomen), een incubatieperiode(periode
tussen de expositie aan het etiologische agens en het optreden van symptomen) of
een prodromale periode(periode waarin prodromen optreden, de eerste, vaak
aspecifieke tekenen van ziekte)
Prognose= is het uiteindelijk resultaat van de ziekte en de termijn waarop die optreedt.
Dit omvat genezing, genezing met sequellen, evolutie naar een chronische
aandoening of dood.
toestand van remissie = periode waarin de patiënt een relatief goede
gezondheidstoestand doormaakt met afname en soms (tijdelijk) verdwijnen van de
symptomen en de ziekte
- Wat is de definitie van ziekte en ziektebeeld?
Ziekte:
- Definitie verandert door de tijd heen
- Een afwijking van de normale biologische functies
- Onvermogen om zijn geestelijke behoeften te realiseren en zich aan te passen aan
en te gedragen naar de heersende waarden en normen
- Verstoring van het ‘normale’ functioneren van het gehele individu; zowel organische
systeem als persoonlijke en sociale aanpassingsvermogen is aangetast
,- Afwijkende toestand van het menselijk organisme met een vermindering van
autonomie die zich uit in stoornissen, beperkingen en handicaps
Ziektebeeld:
Klinisch: geheel van de klinische symptomatologie die men typerend acht voor een bepaalde
ziekte abstracte benadering van ‘ziekte’ als complex van eigenschappen die zieken
kunnen vertonen
Geheel van opvattingen en denkbeelden over ziekte in het algemeen en over een bepaalde
ziekte in het bijzonder
- Waarom maken we een onderscheid tussen ziek zijn en ziektegedrag?
*Ziek zijn: ervaring van klachten en symptomen door patiënt, de beleving van ziek zijn
(subjectief).
*Ziektegedrag: sociale rol die iemand vervult die zich ziek voelt of een ziekte heeft, wijze
waarop persoon met klachten omgaat.
- Wat is het sociale impact van ziekte?
- Etiket van ziekte: bestempeld worden : kan zorgen dat de patiënt het gevoel heeft dat hij
een fout heeft en niet in staat is om dat probleem te overwinnen .
- Stellen van diagnose: verantwoording voor het niet kunnen vervullen van normale
activiteiten
1. De zieke persoon wordt tijdelijk ontslagen van zijn sociale plichten en
verantwoordelijkheden, mits validatie van geneeskundigen. Die de autoriteit hebben
om legitimiteit te verschaffen aan de ziektebeleving van de patiënt.
De arts fungeert hier als advocaat.
2. De zieke persoon is niet verantwoordelijk voor zijn ziekte, hij kan immers niet beter
worden alleen uit vrije wil. De zieke wordt niet bestraft op zijn onbekwaamheid. (ook
bijvoorbeeld bij roken).
De arts fungeert als priester
3. Men verwacht dat in de mate dat het mogelijk is de zieke meewerkt aan zijn
genezing. Hij is verplicht om technisch competente hulp te zoeken. Er wordt hierdoor
een relatie aangegaan met een arts of zorgverlener. De relatie wordt gekenmerkt
door asymmetrie op basis van kennis, autoriteit en macht. De zieke neemt de
afhankelijke, onderdanige positie in. Het recht op onafhankelijkheid is voor de
gezonde mensen. Door de nadruk te leggen op de afhankelijkheid wordt de kans op
de vorming van een subcultuur gereduceerd.
4. Zieken blijven geïsoleerd zodat de verspreiding van de aanvaarde afhankelijkheid
en andere antisociale waarden die met ziekte gepaard gaan, wordt verhinderd.
de ziekterol is een onwenselijke en dus tijdelijke toestand. De zieke zal zijn verloren
onafhankelijkheid terug opnemen. De ziekterol is functioneel voor het behoud van
het sociale systeem.
, - Wat is het doel van de epidemiologie?
epidemiologie = bestuderen van het zich voordoen van ziekte (en gezondheid) alsook
factoren die verschillen in frequentie verklaren. Niet de diagnose en behandeling v ziekte,
maar maar uitzoeken wie er door een ziekte getroffen wordt en welke verschijnselen of
factoren dat in de hand werken of juist niet.
- etiologiche factoren: bepalend voor het ontstaan van een gezonheidsprobleem, gaat de
ziekte vooraf (erfelijke aanleg
- prognotische factoren: zorgen voor verergering of stoppen van een gezondheidsprobleem,
invloed op verloop van de ziekte.( milieu invloed)
- diagnostische factoren: maken duidelijk of er sprake is van een bepaald
gezondheisprobleem, aan de hand van deze factoren is het mogelijk eeen ziekte op te
sporen.( veranderingen in moedervlekken kunnen wijzen op kanker)
- Hoe beschrijven we de gezondheidstoestand van een bevolkingsgroep?
Gezondheidstoestand wordt besvhreven via gezondheidsindicatoren (epidemiologische
maateenheden) die de frequentie van ziekte en gezondheid inschatten. Metingen worden
uitgevoerd op individueeel niveau, af-/aanwzeigeid van ziekte. Doel: uitspraken doen op
niveau vd onderzochte cohorte, om gevolgtrekkingen te maken op bevolkingsniveau.
Mortaliteit= het zich voordoen van sterfte. Word veel gebruikt (eenvoudig te registreren).
Vergelijkbaar tussen landen (standardiseren). De indirect gestandaardiseerde
moraliteitsratio (SMR) is een mogelijke techniek en geeft verhouding weer van het
waargenomen aantal sterftegevallen in een bepaalde regio tot het aantal sterftegevallen dat
men theoretisch verwacht als in die regio dezelfde leeftijdsspecifieke sterfte zou bestaan als
in een referentieregio. (SMR=1 : aantal waargenomen sterftegevallen= aantal theoretisch
verwachte sterftegevallen, SMR<1 : Waargenomen is kleiner dan het verwachte, SMR>1 :
waargenomen is groter dan men theoretisch verwacht.
Levensverwachting= het aantal verwachte levensjaren bij de geboorte of op een bepaald
moment tijdens de levensloop. Om dit te berekenen wordt er uitgegaan van
leeftijdsspecifieke sterftecijfers voor leeftijdscategorieën zoals die gelden op het moment van
de geboorte. Die cijfers veranderen wel gedurende het leven van een cohorte en hiermee
verandert dus ook de levensverwachting. Dit noemt men de resterende levensverwachting.
Naast de levensverwachting zijn er ook zogenaamde samengestelde maten voor gezondheid.
Er zijn 2 types : Health expectancies en Health gaps, ofwel gezondheidsverwachtingen en
gezondheidsverliezen.
Morbiditeit= de mate van ziekte in een populatie( zowel nieuwe ziektegevallen + totale
aantal bestaande ziektegevallen zijn van belang. We ondescheiden incidentie (= het aantal
nieuwe ziektegevallen tijdens een bepaalde periode, zegt iets over het risico om de ziekte te
krijgen, cumutalieve incidentie) en prevalantie ( = het totale aantal bestaande ziektegevallen
in een bepaalde populatie, punt-/ periode-/ life-timeprevaltie, = incidentie x duur ziekte).
+ samengestelde maten voor gezondheid ( gezondheidverwachting en
gezondheidskloofmeting)
- Waarom en hoe meten we gezondheid ?
De belangrijkste reden om gezondheid en ziekte te meten in een populatie is dus dat
men zicht wil krijgen op de gezondheidstoestand van de bevolking, op de
volksgezondheid. We gaan de gezondheid van een bevolking meten aan de hand
