Geschiedenis strafrecht
OUDSTE SPOREN V.H. STRAFRECHT
1 STRAFGESCHIEDENIS: BRONNEN (CHARISMATISCHE LEGITIMATIE)
Oude bronnen te vinden in Middellandse bekken
Enerzijds materiële bronnen, anderzijds geschreven bronnen
- Materiële bronnen
Rechtsarcheologie (bestuderen van materiële bronnen)
Gerechtsgebouwen, schandpalen, zwaarden, tortuurinstrumenten, …
Vb. bij ancien regime werd wet afgekondigd aan de Kerk. Galgenhuisje in Gent.
Rechtsiconografie
= beelden uit het verleden
Leerboeken (Vb. Joos de damhouder),
Leerboeken Vb. schilderijen (martelaren die heilig verklaard zijn terechtgesteld door
religie)
Heeft ons kennis gegeven over dorpen (eigen rechtbank), ene heer mocht meer dan
andere (ene alleen over diefstal oordelen, andere over moord en ophanging oordelen)
Gerechtigheidstaferelen (voorstelling van de gerechtigheid dat van zittingszaal van rechtbank werd
gehangen om aan rechters te tonen hoe ze goed moesten rechtspreken:
vb. Religieuze legitimatie
Laatste oordeel Coxie: Christus staat op regenboog. Op laatste dag van de wereld waar
zielen uitstappen uit de dood. Goeie mensen worden door engelen begeleid naar de hemel en
duivels begeleiden slechte. Rechters duidelijk maken dat het oordeel die ze namen oordeel
van God was.
Bijgestaan door (links) moeder ‘advocata populie’ advocaat van het volk
(Rechts) Sint Jan de doper
In bijbel: rechters wat u doet op aarde, is goddelijk werk, jullie zijn goden.
, Oordeel van Salomon: Joodse koning die heel wijs was omdat hij rechtstreeks in contact
stond met God. Zit op troon in rood kleed want is rechter. Discussie tussen 2 dames die beide
een kind hebben, 2 ongehuwde dames, 2 prostituees die samenwonen. 1 van de 2 is ’s
nachts op haar kind gaan liggen en is gestorven. Ze legt dode kind bij de andere moeder en
neemt levende kind, wisselt kinderen om. Salomon zegt, beul pak het zwaard en pak het
levende kind en hak het in 2, geef elke moeder de helft van het kind. Biologische moeder zegt
‘stop’ ik heb liever dat mijn kind blijft leven bij andere vrouw. Dat is de ware moeder.
- Geschreven bronnen
Formele rechtsbronnen? Oude recht leren kennen uit teksten van vroeger
OPPASSEN! Weten niet altijd of het echt zo geweest is.
a) Wetgeving
Probleem: toepassing?
b) Rechtspraak
Probleem: verschriftelijkingsgraad? (Veel vonnissen bewaard)
c) Rechtsleer
Probleem: de praktijk, standpunt? (Zijn visie, zijn standpunt. Persoonlijk standpunt
dus weten niet of dit te vertrouwen is)
Rechtstoepassingen: in vonnissen, contracten en andere documenten
Probleem: strafrecht:
Aangifte? Vervolging? ‘Compositie/minnelijke schikking? Genade/gratie?
Dark number: kennen we het volledige strafrecht? Weten niet altijd wie de dader is,
slachtoffer geeft niet altijd aangifte. Als er aangifte gedaan wordt is er niet altijd
vervolging.
, 2 DE OUDSTE BRONNEN
Middellandse Zee: bakermat van onze West-Europese cultuur
Julius Caesar: schrijft over wat hij bij ons ziet, wanneer er hier een probleem was (misdrijf gepleegd
werd) dat oude wijze mannen onder boom gingen zitten en bespreken wat ze gingen doen (geen recht
zoals in Middellandse zee)
Waarom Middellandse Zee?: was handel, ontstonden eerste steden, professionalisering, met recht
bezig omdat ze kunnen lezen en schrijven.
Religie (Jeruzalem)
Ratio (Athene)
Recht (Rome)
Waarom?
Schriftstelsels (spijkerschrift)
Steden
Waar?
Vruchtbare halve maan (wettekst)
Rechtsteksten in vruchtbare halve maan:
Wanneer: ongeveer 200 v.Chr.
Wetten? Wetboeken?: neen
Wel aandacht voor publiekrecht
Redactie? Toepassing?
Gevaar voor hineininterpretierung (= met onze ideeën van vandaag oude teksten
begrijpen)
LEGITIMATIE van recht en macht:
NIET de Rede, geen rechtswetenschap (niet rationele legitimatie, recht dat nog geen
rechtswetenschap is)
Wel (Weber): openbaring (God heeft het gegeven: vb. 10 geboden), wijsgeren, traditie
(gewoonten)
3 HET RECHT KOMT VAN DE GODEN VB MESOPOTAMIË
Codex Hammoerabi (door God aan de koning gegeven) (geschreven bron)
