Karel De Grote Hogeschool
2e jaar Orthopedagogie
2022-2023
PSYCHOPATHOLOGIE
HOOFDSTUK 1: INTRODUCTIE
1.1. INLEIDING: WAT IS AFWIJKEND GEDRAG?
Afwijkend gedrag roept vaak tegenstrijdige gevoelens op, zowel angst en afkeer als interesse en
fascinatie. Om afwijkend gedrag te verklaren zijn volgende terreinen nodig:
Psychopathologie = de leer van de ziekte en de menselijke geest. Een deelgebied van de
psychiatrie en de psychologie wat zich bezighoudt met het beschrijven van de psychische
stoornissen, oorzaken en behandelingen.
Psychiatrie = Medisch specialisme dat zich richt op de diagnostiek en behandeling van
psychische stoornissen.
Klinische psychologie = houdt zich bezig met diverse vormen van afwijkende emoties,
gedachten en gedrag, de oorzaken daarvan en de behandelmogelijkheden.
Klinische orthopedagogiek = oorzaken en behandelingen van psychische problemen
(sinds kort).
Psychiater = arts, heeft geneeskunde gestudeerd en heeft na zijn opleiding een vervolgopleiding
gedaan waarin hij of zij zich gespecialiseerd heeft in het diagnosticeren en behandelen van
patiënten met psychische stoornissen. Mag medicatie voorschrijven.
Psycholoog = Iemand die de universitaire studie psychologie heeft voltooid. Mag geen medicatie
voorschrijven.
Prevalentie psychiatrische diagnose
We hebben allemaal wel eens extreme of onprettige gedachten of gevoelens
Wanneer is het dan ‘gestoord’ of ‘afwijkend’ gedrag?
Bij het hebben van een psychiatrische diagnose
Beschrijvingen van psychische problemen of stoornissen bevatten specifieke eigenschappen of
kenmerken van die psychische stoornissen noemen we symptomen (= een kenmerk dat past
bij een specifieke stoornis)
Taboe op psychiatrie en psychische problemen = STIGMATISERING van ‘gekte’
= vooroordelen vanuit de maatschappij
1.2. HOE NOEMEN EN FEDINIËREN WE AFWIJKEND GEDRAG?
De termen mentale stoornis, psychiatrische stoornis, ziekte komen voort uit het medisch model en
volgens dit model is afwijkend gedrag een gevolg van biologische factoren.
De vraag blijft: waar ligt de grens tussen normaal en afwijkend gedrag?
Wij geven de voorkeur aan de term ‘psychische stoornis’
1
,Karel De Grote Hogeschool
2e jaar Orthopedagogie
2022-2023
1.2.1. CRITERIA VOOR AFWIJKEND GEDRAG
De meest gebruikte criteria:
- Uitzonderlijk (ABNORMAAL)
o Gevoelens en emoties die niet vaak voorkomen vinden wij abnormaal. Voorbeelden
hiervan zijn ‘stemmen horen’, ‘dingen zien die er in werkelijkheid niet zijn’, ‘een
intense paniek voelen als je bv moet autorijden’, …
o Enkel gedrag uitzonderlijk zien is niet voldoende om het afwijkend in de
psychiatrische zin te benoemen.
- Sociaal afwijkend (ABNORMAAL)
o Dit wordt sterk bepaald door de waarden en normen van de heersende cultuur
wat in de ene cultuur als normaal gezien wordt, kan in de andere cultuur als
afwijkend gezien worden (= culturele verschillen)
- Foute perceptie of interpretatie van de
realiteit (ABNORMAAL)
o Als iemand last heeft van wanen (bv
achtervolgingswanen)
- Aanzienlijk emotioneel lijden van de
persoon (STOREND)
o Emotioneel lijden is normaal, maar
het kan storend worden als het lang
aanhoudt.
- Ongepast of contraproductief gedrag (STOREND)
o Als onze gevoelens, gedachten, gedrag, … ons beperken in het opnemen van
sociale rollen.
- Gevaar (STOREND)
o Gedrag dat gevaar oplevert voor zichzelf of anderen, rekening houdend met de
sociale context, die is hier ook van belang.
We kunnen afwijkend gedrag dus op verschillende manieren definiëren. Afhankelijk van de
situatie wegen sommige criteria zwaarder dan de andere, maar in de meeste gevallen gebruiken
deskundigen een combinatie van de bovengenoemde criteriums.
Je moet je vooral realiseren dat als iemand in een bepaald opzicht afwijkend is, dat niet hoeft te
betekenen dat de persoon in zijn geheel afwijkend is. Daarnaast is gedrag herkennen en
etiketteren niet hetzelfde als het gedrag verklaren en begrijpen.
Wanneer is angst normaal?
Negatieve emoties zijn afwijkend als ze excessief zijn of niet-passend bij de situatie. Angst wordt
als normale emotie beschouwd wanneer deze wordt ervaren tijdens een sollicitatiegesprek. Is de
angst zo groot dat men niet meer adequaat kan handelen? Dan is het afwijkend.
2
,Karel De Grote Hogeschool
2e jaar Orthopedagogie
2022-2023
1.2.2. CULTURELE ASPECTEN VAN AFWIJKEND GEDRAG
Ziekte & gezondheid verschillen in culturen
Psychische problemen als depressiviteit kunnen door mensen uit verschillende culturen
verschillend worden beleefd
Verschillen:
1. onderscheid tussen bezetenheid of medische ziekte
= Exorcisme & heksenvervolgingen
Geest verdrijven er is een GIN in mij gekomen religieuze rituelen
hulp zoeken bij geestelijke of arts
Belangrijk om er rekening mee te houden
2. Symptomen kunnen zich verschillend uiten
angst voor job verlies vs angst voor onvruchtbaarheid
hangt af van waar je angstig voor bent
mensen kleuren hun angsten in (media, cultuur)
bv: angst voor witte camionette
Probeer het verhaal er achter te zien!!!
Bv: een Marokkaanse, krijgt een vragenlijst & ze vult in dat ze stemmen hoort dit is
NORMAAL vanwege hun CULTUUR
3. Termen kunnen verschillend zijn
termen voor depressie uitgebreid of onbestaand
heel wat talen waar geen term voor depressie bestaat
tolk kan soms niet goed vertalen wat het is (te letterlijk vertalen)
Terminologie veranderd vanuit veranderd beeld over onterechte dominantie Westers beeld
Van transculturele psychiatrie:
o Algemene kennis voor iedereen geldig (Westers ingevuld)
o Kleine aanpassingen nodig bij andere culturen
o Men wil evalueren interculturele
Naar interculturele psychiatrie
o Cultural humility, bewust van neiging tot etnocentrisme
o Gelijkwaardige positie van overtuigingen
o Bewust van vermenging van culturen, vermijden stereotypering
PSYCHIATRISCHE STOORNIS DIAGNOSE IS DSM 5:
= Psychische stoornis betreft een gezondheidstoestand die gekenmerkt wordt door overduidelijk
disfunctioneren van de cognities, emoties of het gedrag van het individu.
Gevolg van verstoring in psychische, psychologische ontwikkelingsprocessen die de
grondslag vormen van psychisch functioneren.
Sommige stoornissen kunnen pas vastgesteld worden als ze duidelijk waarneembaar lijden
of verstoring van het functioneren teweeg hebben gebracht.
3
, Karel De Grote Hogeschool
2e jaar Orthopedagogie
2022-2023
Toegevoegd aan DSM5
Een psychische stoornis is niet een gebruikelijke of cultureel aanvaarde reactie op een
specifieke gebeurtenis zoals het overlijden een geliefd persoon (Vb: stemmen en geesten in
de cultuur normaal -> niet spreken van een depressie).
Het is geen cultureel afwijkend en ook geen weergave van een conflict tussen een individu
en de maatschappij, tenzij het afwijkend gedag of het conflict voortkomt uit het
disfunctioneren van een persoon zoals hierboven.
DSM5
Psychische stoornis =
1. Afwijkend gedrag
2. Storend voor zichzelf of omgeving
3. Afspraken in American Psychiatric Association
Toename aantal diagnoses
Versoepeling diagnose
wanneer spreken van ziekte?
Als we het ECHT KUNNEN AANTONEN DAT ER EEN
FYSIEKE OORZAAK IS
Er is GEEN objectieve meting
Behalve: ziekte Alzheimer, Parkinson
Dankzij beeldvorming
1.3. HISTORISCHE VISIES OP AFWIJKEND GEDRAG
Klassieke Oudheid
- Hippocrates (oorzaak in lichaamssappen)
- Gezondheid van het lichaam en de geest wordt bepaald door evenwicht in de HUMORES
(lichaamssappen)
- Humores = lichaamssappen, slijm zwart gal bloed en gele galft = term voor de essentiële
lichaamssappen
- Biologische/natuurlijke oorzaken
- Teveel van (bv zwarte gal) = negatief naar werkelijkheid kijken
Arabische psychiatrie (700 – 1500)
- Mensgerichte benadering: respectvol omgaan met hun patiënten, observeren en
bestudeerde de ontwikkeling van psychische stoornissen (gelinkt met de Koran)
- 705 eerste ziekenhuis voor geestesziekten in Bagdad
- Religieuze betekenis: straf en boete doen, patroonheiligen vereren (zoals heilige Dymphna
in Geel)
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur elinedenie. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.