Ondernemings-
recht
Samenvatting:
Ondernemingsrecht
2022-2023
2AF
Lector G.
,Inhoudsopgave
1. Inleiding ............................................................................................................................................. 5
2. De bronnen van het economisch recht ................................................................................................ 6
Wetgeving ............................................................................................................................................................ 6
Rechtspraak .......................................................................................................................................................... 6
Gewoonte ............................................................................................................................................................. 6
Rechtsleer ............................................................................................................................................................. 6
3. De ondernemingsrechtbank ................................................................................................................ 7
Samenstelling ....................................................................................................................................................... 7
Bevoegdheden ...................................................................................................................................................... 7
Procedures ............................................................................................................................................................ 7
4. Het bewijs in ondernemingszaken ....................................................................................................... 8
Algemene regels ................................................................................................................................................... 8
Bijzondere bewijsmiddelen ................................................................................................................................... 8
Casussen ............................................................................................................................................................. 11
5. Vrijheid van ondernemen en algemene verplichtingen van de onderneming ....................................... 12
De onderneming ................................................................................................................................................. 12
De vrije en intellectuele beroepen ...................................................................................................................... 13
Het statuut van de ondernemer ......................................................................................................................... 13
6. Handelszaak ..................................................................................................................................... 19
Het begrip ........................................................................................................................................................... 19
Het huurcontract ................................................................................................................................................ 19
Verkoop van een handelszaak ............................................................................................................................ 25
De indpandgeving van een handelszaak ............................................................................................................ 25
Elektronisch contracteren voor onroerend goed ................................................................................................ 26
Casussen ............................................................................................................................................................. 26
7. Overeenkomsten met handelstussenpersonen .................................................................................. 29
Inleiding .............................................................................................................................................................. 29
Precontractuele informatieverplichting bij commerciële samenwerkingsovereenkomsten .............................. 35
Casussen ............................................................................................................................................................. 35
2
,8. Betalingsachterstand bij handelstransacties ...................................................................................... 37
Toepassingsgebied ............................................................................................................................................. 37
Betalingstermijn ................................................................................................................................................. 37
Rechtsplegingsvergoeding ................................................................................................................................. 38
Invordering onbetwiste commerciële schuldvorderingen tussen ondernemingen ............................................ 38
9. Vennootschapsrecht ......................................................................................................................... 39
Inleiding .............................................................................................................................................................. 39
Definitie en soorten - uiteindelijke begunstigde ................................................................................................ 39
Het vermogen van de vennootschap - techniek van de rechtspersoonlijkheid .................................................. 40
Algemene regels die gelden voor alle vennootschappen ................................................................................... 41
Jaarrekening - controle - inzagerecht vennoten................................................................................................. 43
De maatschap - de vennootschap onder firma - de commanditaire vennootschap .......................................... 44
Coöperatieve vennootschap (cv) ........................................................................................................................ 44
Grootte van vennootschappen en groepen ........................................................................................................ 44
Basis.................................................................................................................................................................... 45
Soorten vennootschappen.................................................................................................................................. 46
10. De onderneming in moeilijkheden: de insolventiewetgeving .......................................................... 59
Inleiding .............................................................................................................................................................. 59
Toepasselijke bepalingen ................................................................................................................................... 59
Toepassingsgebied boek XX WER ....................................................................................................................... 59
Insolventieregister .............................................................................................................................................. 59
Opsporing van ondernemingen in moeilijkheden .............................................................................................. 60
Voorlopige maatregelen..................................................................................................................................... 60
Ondernemingsbemiddelaar en minnelijk akkoord ............................................................................................. 61
Gerechtelijke reorganisatie ................................................................................................................................ 61
Het faillissement ................................................................................................................................................. 63
11. Mededinging en prijsreglementering ............................................................................................. 66
Inleiding .............................................................................................................................................................. 66
Bescherming van de mededinging in België....................................................................................................... 66
De mededinging en de prijsevoluties Boek V WER ............................................................................................. 67
3
,12. Boek VI WER 'Marktpraktijken en Consumentenbescherming' ....................................................... 69
Inleiding .............................................................................................................................................................. 69
Toepassingsgebied ............................................................................................................................................. 69
Informatie van de markt .................................................................................................................................... 70
Overeenkomsten met consumenten .................................................................................................................. 73
Verboden praktijken ........................................................................................................................................... 75
Vordering tot staking ......................................................................................................................................... 77
Handhaving ........................................................................................................................................................ 77
13. Extra ............................................................................................................................................ 78
4
,1. Inleiding
Vroeger:
Handelsrecht = recht dat van toepassing is op handelsrechtelijke verbintenissen en op de handelaars:
• Vroeger: kern van het economisch recht:
o Wetboek van Koophandel
• Begrip ‘handelaar’ → begrip ‘onderneming’ = vervanging
Nu:
Economisch recht = alle rechtsregels die in het economisch leven moeten worden nageleefd. Regels
betreffen zowel ondernemingen (B2B) als consumenten (B2C):
• Ondernemingsrecht = het geheel van de rechtsregels over de oprichting, organisatie en de
werking van de onderneming
• Marktrecht = het geheel van regels die door de ondernemingen moeten worden
gerespecteerd bij het verdelen van de goederen en diensten op de markt:
o Bescherming van de consumenten, concurrenten en de spaarders
o Normen inzake eerlijke mededinging, de marktpraktijken en het consumentenkrediet
• Wetboek van Economisch Recht = nieuwe basis
• Afwijkend recht = economisch recht verschilt met de regels van het burgerlijk recht bv. de
regels rond het bewijs van een factuur
• Bijzonder recht = het toepassingsgebied van het economisch recht is niet algemeen, maar
specifiek voor ondernemers en ondernemersactiviteiten bv. het bestaan van speciale
ondernemingsrechtbanken
Burgerlijk recht = in Burgerlijk Wetboek en is van toepassing op alle burgers.
5
,2. De bronnen van het economisch recht
Klassieke rechtsbronnen: wetgeving, rechtspraak, gewoonte en rechtsleer.
Wetgeving
Nationale wetgeving = wetgeving die in een bepaald land bekend gemaakt zijn. Op vlak van
nationale wetgeving zijn dit de belangrijkste wetten:
• Het Wetboek van Economisch Recht (WER)
• Het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV)
• Het Burgerlijk Wetboek (BW)
• Koninklijke besluiten (KB)
Het internationale recht:
• Door politieke instellingen:
o Economisch recht → Europese normen
o Doelstellingen EU → 5 instellingen: het Europees Parlement, de Europese Raad, de
Europese Commissie, het Hof van Justitie en een Rekenkamer:
▪ Europese commissie stelt wetten voor
o 3 wetgevende instrumenten:
▪ Richtlijnen = bevatten regels die verplicht moeten worden opgenomen in de
eigen wetgeving
▪ Verordeningen = bevatten regels die van toepassing is in alle lidstaten
▪ Besluiten = bevatten bijzondere besluiten die enkel op de aangeduide
bestemmeling (staten, ondernemingen of personen) van toepassing zijn
• Het traditionele internationaal recht:
o Bi- of multilaterale verdragen tussen soevereine staten
o Van kracht door goedkeuring nationale parlementen
Rechtspraak
Rechtspraak = geheel van beslissingen door diverse rechtscolleges
Gewoonte
Gewoonte = gebaseerd op bepaald en herhaalde handelswijzen die als algemeen verbindend worden
aanvaard
Rechtsleer
Rechtsleer = geheel van studies geschreven door rechtsgeleerden
6
,3. De ondernemingsrechtbank
Samenstelling
• 9 ondernemingsrechtsbanken:
o Antwerpen
o Brussel (2 talen)
o Leuven
o Gent
o Eupen
o Luik
o Henegouwen
o Nijvel
• Sommige hebben een lokale afdeling
• Elke afdeling telt meerdere kamers:
o Elke kamer bestaat uit:
▪ 1 voorzitter (beroepsmagistraat)
▪ 2 lekenrechters = ‘rechters in ondernemingszaken’:
• Bijzitters uit het bedrijfsleven
• Geen juridische opleiding nodig
• Door de koning benoemd voor 5 jaar (hernieuwbaar)
• Meer voeling met de gangbare ondernemingspraktijken
• Rechtbank bijgestaan door een griffier
• In aantal gevallen het advies van een magistraat van het Openbaar Ministerie horen
Bevoegdheden
• Bevoegd voor alle geschillen tussen ondernemingen
• Een niet-onderneming die een vordering tegen een onderneming instelt (andersom niet):
o Kan wel alleen via vrederechter of rechtbank van eerste aanleg
• Aantal specifieke gevallen (zelfs als de partijen geen ondernemingen zijn):
o Vennoten van een vennootschap
o Wisselbrieven
o Faillissement
o Intellectuele eigendomsrechten
o Marktpraktijken
Procedures
• De gewone procedure (3 kernmomenten):
o Dagvaarding = eiser brengt de verweerder voor de bevoegde rechtbank
o Openbare terechtzitting = waar de partijen hun zaak bepleiten
o Vonnis = waar de rechten zijn oordeel doet over het geschil
• De verkorte en buitengewone procedures (in spoedeisende zaken):
o De voorzitter kan in kortgeding maatregelen treffen (bv. een leverancier wordt
verplicht om een levering levering te doen die hij niet gedaan heeft)
o De voorzitter kan ook optreden zoals in kortgeding (bv. bij vordering tot staking)
• B2B → bijzondere procedure voor de invordering:
o Van niet-betwiste geldschulden
o Dossier aan advocaat → doorsturen naar gerechtsdeurwaarder
o Geen reactie → gerechtsdeurwaarder legt proces-verbaal van niet-betwisting op
7
,4. Het bewijs in ondernemingszaken
Algemene regels
• Persoon die iets beweert, moet het bewijs van die bewering leveren
• Definities in het BW:
o Art. 8.1.1° BW → geschrift = geschreven tekst bv. document, bestand, sms, …:
▪ Verstaanbaar, begrijpbaar
▪ Voor een duurzame periode gebruikt kan worden
▪ Inhoud moet beschermd zijn
▪ Door iedereen gebruikt kan worden
▪ Vorm maakt niet uit
o Art. 8.1.2° BW → handtekening = met de hand geschreven krabbel op een brief of
document, waarmee de handtekenaar aangeeft dat de inhoud correct is of daarmee
akkoord gaat
o Art. 8.1.3° BW → elektronische handtekening = digitale versie van met de hand
geschreven krabbel, waarbij de handtekenaar online aangeeft dat de inhoud correct
is of daarmee akkoord gaat:
▪ Mag niet geweigerd worden, want elektronisch
▪ Elektronisch = papier
▪ Betwisten? Bewijs
• In burgerlijk recht zijn er 2 vuistregels i.v.m. de toegelaten bewijsmiddelen:
o Waarde verbintenis hoger dan 3.500 euro? Enkel schriftelijk bewijs geldig
o Materiële feiten mogen worden bewezen met getuigen en vermoedens
• In ondernemingsrecht kan bewijs soepeler en vrijer zijn:
o Ondernemingen moeten snel kunnen werken waardoor soms de tijd ontbreekt om
volwaardige schreven bewijzen op te maken
o Nieuwe wetboek → bewijs tussen of tegen ondernemingen kan worden geleverd
door alle bewijsmiddelen, tenzij de wet anders bepaalt
o Een onderneming die iets wil bewijzen tegen een niet onderneming kan dit niet doen
→ alleen andersom
Bijzondere bewijsmiddelen
Boekhouding:
• Algemeen = elke onderneming moet een boekhouding voeren die past bij de aard en de
omvang van hun bedrijf. Juridisch is de boekhouding van belang als bijzonder bewijsmiddel,
dit om twee redenen:
o Boekhouding → veel bedrijfsgeheimen (bv. identiteit van de klanten en leveranciers,
...) = vertrouwelijk karakter
o Elke onderneming stelt haar boekhouding eenzijdig op (d.w.z. zonder de
rechtstreekse medewerking van de tegenpartij)
8
, • Bewijskracht van de boekhouding = nieuwe wetboek vereist dat de boekhouding regelmatig
moet worden gevoerd → bewijs tussen of tegen ondernemingen:
o Geschillen tussen ondernemingen onderling:
▪ Vermeldingen in de boekhouding van de partijen overeenstemmend →
weinig bewijswaarde
▪ Rechter oordeelt over de bewijswaarde van de boekhouding
▪ Rechter aanvaard bewijs → voordeel als nadeel
o Geschillen van een niet-ondernemer tegen een ondernemer:
▪ Boekhouding van de onderneming kan tegen hem gebruikt worden →
boekhouding als geheel, geen delen kunnen eruit gehaald worden (nadeel)
▪ Boekhouding van de onderneming levert geen bewijs op tegen personen die
geen onderneming zijn
• Procedureel gebruik van de boekhouding:
o De rechter kan, op verzoek van een partij, de openlegging bevelen van het geheel of
van een gedeelte van de boekhouding
o De boekhouding mag worden gesplitst (nadeel onderneming)
Factuur:
• Algemeen:
o Factuur = geschreven stuk dat de bevestiging inhoudt van een schuldvordering in
geld wegens de levering van goederen of diensten. Het is opgesteld door de
leverancier en bezorgd aan de klant
o De vorm van de factuur maakt niet uit, aangezien ze allebei aan dezelfde regels
onderworpen zijn (7 jaar)
o Gereglementeerd in de btw-wetgeving (wat er op de factuur moet komen)
o Btw-plichtigen moeten een factuur uitreiken:
▪ Niet verplicht aan klanten-verbruikers (privégebruik)
▪ Als de klant-verbruiker of consument een factuur vraagt → opstelling factuur
o E-facturatie aan overheden (B2G, Business to Government):
▪ Elektronische facturen moeten aan de Europese norm voldoen en de
overheden moeten dit accepteren
• Inhoud van de factuur:
o Het woord ‘factuur’
o De datum
o Een volgnummer
o Identiteit van de leverancier
o Identiteit van de klant
o Datum van belastbaar feit
o De aard van de uitgevoerde handeling
o De maatstaf van heffing
o De btw-tarieven
o De verschuldigde btw
o Het totaalbedrag
9
, • Bewijskracht van de factuur:
o Factuur → mogelijke bijzonder bewijsmiddel:
▪ Onderneming aanvaarde factuur = bewijs tegen deze onderneming
o Het gebruik van de factuur als bewijs:
▪ Klant-ondernemer/verbruiker → leverancier-ondernemer:
• Om de prijs, kwaliteit en levering te bewijzen
▪ Leverancier-ondernemer → klant-ondernemer:
• Mogelijk op voorwaarde dat de klant die factuur aanvaardde (kan
uitdrukkelijk of stilzwijgend gebeuren bv. niet reageren op meerdere
aanmaningen)
• Klant-ondernemer → aanvaarding stilzwijgend of uitdrukkelijk:
o Gaat de klant niet akkoord met de vermeldingen op de
factuur → weigeren binnen een bepaalde termijn
protesteren → niet op tijd = aanvaard
• Leverancier moet in te goeder trouw gehandeld hebben, aangezien
de meeste niet de algemene voorwaarden lezen, waardoor ze vaak
plotseling overvallen zijn door nieuwe of tegenstrijdige algemene
voorwaarden
▪ Leverancier-ondernemer kan niet inroepen tegen klant-verbruiker, de
consument:
• Klant-verbruiker → stilzwijgend:
o Moeilijker omwille van de bescherming van de consument
• Hoe een factuur protesteren?:
o Aangetekend schrijven te sturen naar de leverancier:
▪ Waarom aanvaard je de factuur niet
▪ Best aangetekend of per fax of e-mail
▪ Binnen een korte termijn (binnen de week à 10 dagen):
• Indien niet vermeld in de verkoopsvoorwaarden, ook in de brief
vermelden
o Het is ook aangewezen een factuur die bij de verkeerde geadresseerde
terechtgekomen is te protesteren
10
