HOOFDSTUK 21: HOOFD- EN AANGEZICHTSPIJN
H O O F D P IJN : F R E Q U E N T IE E N O O R Z A K E N
- Westerse wereld
o 5-10% vd mensen consulteert regelmatig een arts in verband met hoofdpijn
- Hoofdpijn meestal een onschuldige oorzaak
o Griep, sinusitis of stress
- Hoofdpijn kan ook symptoom zijn van een ernstige intracraniële aandoening
o Bloeding, hersenvliesontsteking of tumor
o Meestal begeleidende symptomen: koorts, nekstijfheid, motorische uitval,
gedragsveranderingen of epileptische aanvallen
- Geen duidelijke oorzaak aantoonbaar en sprake van stereotiep tijdspatroon met kenmerkende
begeleidende verschijnselen
o => vaak te doen met primaire hoofdpijn zoals migraine of clusterhoofdpijn
- Hersenweefsel is niet pijngevoelig
o Hersenoperaties kunnen onder plaatselijke verdoving uitgevoerd worden
§ Basale deel vd hersenvliezen en grote bloedvaten, zowel arteriën als grote
sinussen => wel pijnperceptie
o Pijngevoelige structuren in voorste en middelste schedelgroeve worden verzorgd door n
trigeminus (V), achterste door n glossopharyngeus (IX) en n vagus (X)
o Pijn een intracraniële oorzaak
§ Algemeen tgv tractie aan of prikkeling vd hersenvliezen en bloedvaten
o Meningeale prikkeling
§ Door ontsteking, afbraakproducten van bloed en door ruimte-innemende
processen (tumoren, bloedingen) die hersenvliezen gaan verplaatsen
- Intracraniële vaatverwijding is een andere frequente oorzaak van hoofdpijn
- Hoofdpijn kan ontstaan door onder- of overdruk van de liquor
o Niet in dit hoofdstuk behandeld, maar eerder
, D E D IA G N O S E M IG R A IN E
HET BELOOP VAN EEN MIGRAINE AANVAL
- Migraine komt veel voor
o Schatting: 25% vd vrouwen, 8% vd mannen krijgt 1 of meer aanvallen
o Vaak positieve familie-anamnese
o Vrouwen: voorkeur rond menstruatie, aanvallen verdwijnen vaak tijdens zwp en na
menopauze
§ Ook vrouwen die eerste aanval tijdens zwp
o Opvallend is optreden van aanvallen in perioden van rust (begin vakantie, weekend)
o Veel pt leggen relatie met bepaalde voedingsstoffen – blijkt niet houdbaar als het
specifiek wordt onderzocht
o Vooral rond 40ste levensjaar last van migraine
o Frequentie van aanvallen wisselt erg
§ 35% vd pt: wekelijks
§ 50%: maandelijlks
§ 15%: enkele keren per jaar
o Eerste aanvallen meestal op jonge leeftijd – vrouwen rond menarche
o Kinderen: kan zich manifesteren als buikpijn aanvvallen, of illusie van
lichaamsvervormingen (Alice in Wonderland syndroom)
o Start na 50ste levensjaar is niet zo gebruikelijk
§ Eerst denken aan andere diagnoses
§ Beeldvorming is geïndiceerd
- Migraine aanval
o Volledige aanval bestaat uit prodromale fase = uren tot dagen
§ Pijn in de nek, stemmingsveranderingen, gestrest gevoel, moeheid, bleekheid,
veel geeuwen, wazig zien, snoepen, trek in zoet voedsel, vochtretentie of
gevoeligheid voor sensorische prikkels
o <50% vd pt: aura met positieve of negatieve visuele verschijnselen, sensibele
verschijnselen, fatische stoornissen of motorische verschijnselen
§ Staan in volgorde van voorkomen
§ Auraverschijnselen: meestal unilateraal
§ Hemisensibele, hemimotorische of fatische verschijnselen => vroeger migraine
accompagnée – nu migraine met aura
§ Aura ontwikkelt zich geleidelijk in 5-20 minuten – duurt minder dan 1 uur
§ Negatieve visuele verschijnselen = uitval van groot deel van gezichtsveld tot
homonieme hemianopsie, ook verspreide vlekken
• Variant: beide gezichtshelften geleidelijk van buitenaf ingeperkt
§ Positieve verschijnselen = karakteristieke vormen zoals zaagtandlijnen
(fortificaties, kantelen) of elementaire vormen (vierkantjes, driehoekjes)
• Soms duidelijk gekleurd
• Vaak sprake van beweging
§ Scintillaties = sensatie alsof beeld wazig wordt door bewegende hete lucht, zoals
boven asfalt op hete dag
§ Aura gaat meestal de hoofdpijn vooraf – vrij interval van 15-30 minuten
• Zeker mogelijk dat aanval begint met hoofdpijn of aura en hoofdpijn
tegelijk komen