Inleiding tot de Antropologie
1. Wat is Antropologie?
Franz Boas is the founding father van de US Antrophology die aan veldwerk deed bij de noordwestkust
Indianen. Hij heeft een doctoraat Antropology opgericht aan Columbia University.
Bronislaw Malinowski is the founding father van de UK Antropology en heeft de methodologie van de
antropologie uitgewerkt door gebruik te maken van participerende observatie, een onderzoeksmethode
waarbij de onderzoeker probeert een nieuwe band op te bouwen met een groep of individu. Hij deed aan
veldwerk in Papua Nieuw Guinea en heeft geschreven over de Kula Exchange – een jaarlijks terugkerend
magisch ritueel waarbij waardevolle voorwerpen in een wijde ring eilanden in Zuidoost – Melanesië met de
klok mee of tegen de klok in volgens een vaste route worden uitgewisseld – in zijn boek: “Argonauts of the
Western Pacific” – 1922.
1.1. Objecten van studie in de antropologie
- Kinship (verwantschap): Dit toont op welke manier men verwant is aan elkaar. Trouwen met naaste
familie wordt praktisch overal beschouwd als incest, dat verboden is, en trouwen met een volle neef of
nicht is ook problematisch. Een belangrijke pionier was Lewis Henry Morgan met zijn werk: “Systems of
Consanguinity and Affinity of the Human Family” – 1870. Kinship is lang hét thema van de antropologie
geweest;
- Exchange (uitwisseling): Dit was het begin van een economie en het verwerven van macht;
- Religie, politiek & ritueel;
- De Materiële Cultuur.
1.2. Vertakkingen van de antropologie
- De sociale en culturele antropologie: Bestudeert het sociale gedrag, de economische structuur en de
ideologie van volken en bevolkinsgroepen met vooral betrekking op Amerika;
- Antropologie zonder prefixen;
- Medische Antropologie: Een Belangrijke pionier in de medische antropologie is Nancy Schepper-Hughes.
Ze heeft ontdekt dat mannen van Brazilië naar Zuid-Afrika en dan naar Amerika werden gebracht, om
daar illegaal hun nieren te gaan verkopen.
- Wijsgerige antropologie;
- Rechstantropologie;
- Visuele Antropologie.
, 1.3. Theoretische Debatten
- Maatschappij, Samenleving & Cultuur;
- Macht, Geloof, Materialiteit, subjectiviteit & de “leefwerelden”;
- Tijd & Plaats (Dit is heel belangrijk en komt waarschijnlijk op het examen!!):
• Johannes Fabian: Johannes Fabian was een Duitse antropoloog die aan de Universiteit van
Amsterdam zijn carrière volbracht heeft. Zijn belangrijkste werk is: “Time and the Other” – 1984:
“The Other” = Het werk gaat over het “Ethnographic Othering”. Dit wil
zeggen dat vanaf het moment dat je iemand anders begint te beschrijven
maak je ze anders. Dit is problematisch, want we zijn allemaal hetzelfde mits
enkele kleine verschillen. Je mag mensen die je beschrijft dus niet anders
maken dan jezelf.
“Time” = Verder gaat het werk over het “Ethnographic Present”. Dit wil
zeggen dat vanaf het moment dat de antropoloog toekomt op een plaats, de
geschiedenis van die plaats kan beginnen. Dit is een zéér problematisch
concept, waarbij Malinowksi het perfecte toonvoorbeeld. Voor Malinowski
was veldwerk het allerbelangrijkste, waardoor Malinowksi impliceert in zijn
“Argonauts of the Western Pacific” dat de geschiedenis van de plaats waar
hij veldwerk deed eigenlijk pas begint op het moment dat hij er toekwam.
→ “Time and the Other” is in feite dus mensen bevriezen in tijd en ruimte!
• Rechts staat het bekendste werk van Aimé
Ntakiyica afgebeeld, namelijk “Wir” uit 2001. Dit is
vertaald in het Engels naar “We are the Others”,
omdat hij begon te reizen naar Amerika,
Australië… In dit werk heeft hij kritiek op de
geschiedenis van de antropologie, maar ook op
het bevriezen van mensen in tijd en ruimte.
1.4. De Roots; Interesse in ‘De Ander’
De interesse in de “De Ander” komt uit de witte wereld, zelfs al in de Klassieke Oudheid door bv. Herodotus
van Halicarnassus die leefde in de 5de eeuw v.C. Herodotus is bekend geworden door zijn beschrijvingen van
de Perzische Oorlogen, maar ook door zijn “volksbeschrijvingen” van de Skythen.
Etnologie (volkenkunde): Een discipline ontstaan in de 19de eeuw waarin we cultuurverschijnselen van een
bevolkingsgroep gaan uitleggen. Etnologie is de Europese vorm van antropologie waaruit de Folklore studies
en de Craniometrie is ontstaan.
, 1.5. Dubieuze Roots; De Carthesiaanse wereld en de Tweesplitsing
Het idee van “Le Bon Sauvage” of “The Noble Savage” wordt dikwijls gelinkt aan Jean-Jacques Rousseau,
omdat hij de term heeft uitgelegd in zijn “Discours sur l’Origine et les Fondements de l’inégalité Parmi les
Hommes“ – 1754. Maar eigenlijk is het idee gegroeid uit o.a. “Les Essais Des Cannibales” – 1580 van Michel
De Montaigne. Montaigne wordt beschouwd als de eerste cultuurrelativist in de geschiedenis, want een
wereldschokkende uitspraak uit Montaigne’s werk is: “Moest ik in Native North America geboren zijn, in een
maatschappij waar kanibalisme de norm is, dan was ik waarschijnlijk zelf ook een kanibaal geworden”. Hij
probeert zich dus in de schoenen van iemand anders te plaatsen. → cultuurrelativisme!
Tegenover Rousseau staat Thomas Hobbes, een Engelse filosoof, die zegt dat
de mens van nature goed is, maar wordt bezoedeld door de cultuur en de
maatschappij. Een bekende uitspraak van hem is “The War of Each Against
All” dat hij vooral uitlegd in “De Cive” – 1642 & “Leviathan” – 1651. De
betekenis van deze uitspraak is dat de mensheid in constante competitie is
met zichzelf om de leider te worden.
De foto links is een Cover foto voor “On Kings” – 2017 geschreven door twee
belangrijke antropologen, namelijk David Graeber & Marshall Sahlins. Voor
deze cover te maken hebben ze gebruikgemaakt van de originele cover van
Hobbes’ “Leviathan”. Er staat een “Divine King” afgebeeld met zijn
attributen, en zijn lichaam is opgebouwd uit al zijn onderdanen. Dus deze
cover is een perfecte illustratie van “The War of Each Against All”!
De wereld is door de witte wereld ingedeeld in Dualismes of Binaire Opposities, bijvoorbeeld:
- De natuurstaat als goed vs. slecht;
- Onbezoedeld door beschaving vs. Bezoedeld door macht;
- Object vs. Subject (mens versus onderdaan);
- “Nature” vs. “Nurture”;
- Individu vs. samenleving.
- “Het Zelf” vs. “De Ander”;
- Descartes’ Lichaam vs. Hegel’ Geist (Geest).
1.6. Racistische Roots
Ras is een culturele constructie om zo macht te kunnen uitoefenen op andere
mensen en ze onderdanig te maken. De antropologen begonnen de notie ras te
deconstrueren vanaf de jaren ’50, vanwege de genocide op de Joden. Hierdoor zijn
we vanuit de antropologie gaan beginnen zeggen dat er geen verschillen zijn tussen
verschillende rassen. In Paul Rabinows “Marking Time: On the Anthropology of the
Contemporary – 2007 wordt deze deconstructie van de notie ras goed uitgelegd.
Het enige moment dat ras positieve connotaties heeft is wanneer minderheidsgroepen zichzelf verenigen:
- “Black Power Movements” in the USA, bv. “Black Panthers” in de Jaren ’60 – ‘70 en de hedendaagse
“Black Lives Matter” .
, 1.7. Cultureel Evolutionisme, Sociaal Darwinisten, Victoriaanse Etnologie / “Antropologie”
Charles Darwin = Charles Darwin was een belangrijk figuur binnen het evolutionisme.
Zijn bekendste werken zijn: “On The Origin of Species” – 1859 en “The Descent of
Man” – 1871. Dit tweede werk gaat over de evolutie van mensen tot homo sapiens
niet over de onderverdeling bij de homo sapiens.
Evolutieleer = Darwin schrijft de evolutie van de natuur op in een boek en breekt zo
de wet van de kerk. Tot op de dag van vandaag wordt er in Amerika nog steeds
creationisme (evolutieleer) onderwezen.
Sociaal Darwinisten = Bestuderen evoluties van culturen met Westerse cultuur als toppunt.
“Armchair Ethnologists” = Geleerden die de evolutietheorie toepassen op mensen en die conclusies trekken
zonder de gewoonlijke onderzoeken van een antropoloog, zoals veldwerk, af te leggen.
“Butterfly collectors” = Deden aan veldwerk en gingen, in het beste geval een week, op expeditie met een
groep mensen. Ze verzamelen feiten, nemen ze mee naar Parijs, London… en ontwikkelen theorieën aan de
hand van deze feiten.
Aboriginals vs. De Maori (cultuurevolutionisme) = De Maori hadden een klassenmaatschappij, terwijl de
Aboriginals een stamverband hadden. De Aboriginals werden dus als minder aanzien.
“A study of a Samoan Savage” = Dit is een werk geschreven door Yuki Kihara. Ze is een
Japans – Saomaanse kunstenares die kritiek heeft op de craniometrie in de hedendaagse
kunst. Te zien: naakte man die volledig opgemeten wordt.
Cultuurevolutionisme is een pseudowetenschap, net zoals Eugenetica & Craniometrie. De fysische
verschillen tussen mensen ontstaan doordat mensen in verschillende streken in de wereld leven.
Cultuurevolutionisme is dus een voorbeeld van wetenschappelijk racisme.
Het bekendste voorbeeld van een wetenschappelijk racistisch werk is “Principles of Biology” – 1864
geschreven door Herbert Spencer, die gebasseerd is op de evolutietheorie van Darwin, maar dan op mensen
toegepast.
Het ergste voorbeeld van een wetenschappelijk racistisch werk is “Natürliche
Schöpfungsgeschichte” – 1876 geschreven door Ernst Haeckel. Links staat een illustratie
uit dit werk, waarin je duidelijk het racisme ziet.
