Inleiding tot de cursus
1.1 Ter inleiding: enkele illustraties
1.1.1 Straffen in vergelijkend en historisch perspectief
- Cijfers die verwijzen naar detentieratio’s (aantal
gedetineerdern per 100.000 inwoners) →
om vergelijkingen tussen landen te maken
- Cijfers verwijzen naar verschillende plaatsen in de wereld
over het gebruik van vrijheidsberovende straffen
709: VS
35: Ijsland
138: Engeland en Wales
→ zijn eigen land
70-90 = België zat hiertussen
- Cijfers afkomstig van Noorse criminoloog Nils Christie, n.a.v.
lezing op 19 november 2002, te Londen
- Opsluitingscijfers: hoe donkerder, hoe
meer er gebruik gemaakt wordt v/d
vrijheidsberovende straf
→ hoe meer we naar het Noorden bewegen,
wordt de inkleuring lichter (Scandinavische
landen)
➔ hoe komt dit?
- Architectuur gevangenissen:
o Gevangenissen: Leuven, Hasselt
→ heel andere architectuur
▪ Leuven: indrukwekkende voorgevel, gebouw met vleugels omringd door
muren, imposante torens
→ architectuur communiceert: achter de hoge muren zitten de criminelen
➔ moet deze indruk wekken bij de voorbijgangers, tonen aan dat het een huis
is waar er gestraft wordt
▪ Hasselt: gebouw kan eender welke andere functie uitoefenen
→ architectuur verraadt niet dat het over een gevangenis gaat
o Schijnbaar werd er in de 19de eeuw anders gekeken naar de vrijheidsberovende straf
→ werd er iets anders verwacht v/d architectuur dan vandaag de dag
,- Niet alleen uitzicht
→ maar ook inplanting v/d gevangenissen:
o Gevangenissen in Leuven
→ liggen vrij centraal
o Gevangenis van Hasselt ligt ’verstopt’
→ niet centraal ingebed in het strafweefsel
➔ maar afgelegen
o Civilisatietheorie van Norbert Elias
o 19de eeuw waren gevangenissen pronkstukken
→ nu worden ze onzichtbaar
- Strip:
→ Heeft een rechter geïnspireerd om het ET
toe te passen
- Elektronisch toezicht:
o Controversie over ET
→ vooral bij celebs
o Maar ook stigma rond ET
→ vaak willen mensen het verstoppen
1.1.2 Debat over de straf
- Naaktfouilles:
o Leidt tot spanningen tussen:
a) Waarde v/e individu
b) Perspectief v/d gevangenis (orde en veiligheid)
o Beperking van naaktfouille
→ leidt tot meer drugssmokkel in de gevangenissen
➔ op die manier komt gevangeniswereld onder druk te staan
o Waarom kritiek: regering had besloten om in specifieke gevallen naaktfouilles
automatisch toe te laten
→ zonder dat er nog een toestemming v/d gevangenisdirecteur nodig was ➔
gevangen worden vaker naakt gefouilleerd
GEVOLG: we riskeren veroordelingen door EHRM (GH heeft ons eindelijk
veroordeeld en de regel teruggedraaid)
- Man die zijn zoon verliest door een verkeersongeluk
→ gaat in gesprek met de doodrijder
➔ kenmerkt het herstelrecht
,- Wat doen we met pinguïns die stelen?
In de 16de eeuw werden varkens ter dood gebracht omdat ze misdrijven
pleegden. Dieren werden vroeger ook veroordeeld.
- Casus rond Michelle Martin:
SURB besloot dat ze voorwaardelijk vrij werd gesteld
Leidde tot veel emotionele en politieke reacties
Gevolg: de voorwaarden voor een voorwaardelijke vrijheidsinstelling
→ zullen verstrengd worden
(politieke reactie: toont aan dat ze de volkswoede begrijpen)
- Persbericht waar fouten inzitten: de
wet Lejeune bestond al lang niet meer
(deze was al in 1998 afgeschaft)
→ waarom toch: in de volksmond werd
nog altijd gesproken v/d wet Lejeune
- De krant wekt een indruk: iemand die voorwaardelijk wordt vrijgesteld, zou
zich kunnen begeven naar Toscane…
- Discussies over misdaad en straf gebeuren ook op Twitter
1.2 Wat begrijpen we onder ‘straf’?
- Straffen: een aloude en alledaagse praktijk
o Alledaagse straffen vertoont zekere gelijkenissen
→ met straffen in strafrechtsbedeling
o Maar óók grote verschillen:
▪ Wettelijk apparaat
▪ Eigen instellingen
▪ Gebruik van dwang
▪ Bureaucratisch proces
▪ Gespecialiseerd personeel
▪ …
- Hoe ‘straf’ definiëren in kader v/e cursus ‘penologie en penitentiair recht?
➢ Straf = ‘…een leed door de wet bepaald en door de rechterlijke macht opgelegd als
een sanctie wegens een gepleegd misdrijf’ (Hof van Cassatie, 1924)
➢ ‘punishment is ... the legal process whereby violators of the criminal law are
condemned and sanctioned in accordance with specified legal categories and
procedures’ (Garland 1990: 17)
➢ ‘punishment ... is punishment for crime, imposed by the judiciary in accordance with
penal law, and administered by penal institutions such as prisons and the probation
service’ (Hudson 2002: 234)
, - 7 kenmerken v/d straf (Walker 1991):
1. Er wordt ‘iets’ toegebracht aan een ander persoon
→ waarvan verondersteld wordt dat het onaangenaam is
2. Toebrengen v/d straf is intentioneel
+ gebeurt om een bepaalde reden
3. Degenen die de straf opleggen
→ hebben daartoe het recht
4. Straf wordt opgelegd ter gelegenheid v/e daad of omissie
→ die een overtreding v/e wet, een regel of een gewoonte inhoudt
5. Degene die gestraft wordt
→ heeft de inbreuk vrijwillig gepleegd
6. Redenen om te straffen moeten te rechtvaardigen zijn
7. Of de bestraffingsact werkelijk als straf wordt beschouwd
→ is afhankelijk van wat de bestraffer verstaat onder bestraffing
➔ niet v/d opvatting v/d gestrafte
1.3 Wat doen we in een cursus ‘penologie en penitentiair recht’?
- Wat doet de ‘penologie’:
o Traditioneel een wat beladen term… cf C.S. Lewis (1953: 226)
o ‘Penologie is de sociaal-wetenschappelijke bestudering v/d oplegging en
tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties ...In de penologie komen vragen aan de
orde als: wat houden de diverse sancties in; welke rechtstheoretische en –filosofische
ideeën liggen er aan ten grondslag; welke doelen wil men ermee bereiken en lukt het
om die doelen te realiseren: zijn ze effectief?’ (Moerings 2003: 5)
→ we missen de sociologie in deze definitie van penologie
o ‘that body of thought which explores the relations between punishment and society,
its purpose being to understand punishment as a social phenomenon and thus trace its
role in social life’ (Garland 1990: 10)
→ neemt de sociologie wel in zijn definitie op
➔ band tussen de straf en de samenleving
▪ Wanneer is een straf rechtvaardig?
▪ Werkt een straf?
▪ Welke functies vervult de straf?
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur babsismets. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.