Contents
Het starten van een zaak...........................................................................................................................................7
Zelfstandige vs. vennootschap..............................................................................................................................7
Kleine en Middelgrootte Ondernemingen (KMO’s)..................................................................................................8
Europese definitie.................................................................................................................................................8
Belgische definitie.................................................................................................................................................8
Economisch belang van KMO’s.............................................................................................................................9
Karakteristieken van KMO’s..................................................................................................................................9
Familiale KMO’s.................................................................................................................................................9
De financiële functie..................................................................................................................................................9
Organogram in een grote onderneming...............................................................................................................9
De financiële functie..............................................................................................................................................9
Belangrijkste geldstromen..............................................................................................................................10
de waarde v/e asset, arbitrage & efficiënte markten.............................................................................................10
Kasstromen & assets...........................................................................................................................................10
Arbitrage & de “law of one price”.......................................................................................................................10
Wettelijke verplichtingen inzake de boekhouding..................................................................................................11
De jaarrekening.......................................................................................................................................................11
De balans.............................................................................................................................................................11
De actief zijde (links).......................................................................................................................................12
De passief zijde (rechts)..................................................................................................................................12
Verschil balans & rekening..............................................................................................................................13
De resultatenrekening.........................................................................................................................................13
Het bedrijfsresultaat.......................................................................................................................................13
Financiële resultaten.......................................................................................................................................14
Het minimum algemeen rekeningstelsel (niet zo belangrijk).................................................................................14
Van begin- naar eindbalans.....................................................................................................................................14
Inventaris.............................................................................................................................................................14
Regularisatieboekingen.......................................................................................................................................14
Bepaling resultaat v/h boekjaar..........................................................................................................................15
Bestemming v/h resultaat v/h boekjaar.............................................................................................................15
Opstellen van de jaarrekening............................................................................................................................15
Statistische analyse !!!............................................................................................................................................16
Procentuele analyse............................................................................................................................................16
Horizontale of tijdsanalyse..............................................................................................................................16
Verticale of structuuranalyse..........................................................................................................................16
, Ratioanalyse !!!...................................................................................................................................................17
Liquiditeitsratio’s.............................................................................................................................................17
Solvabiliteitsratio’s..........................................................................................................................................18
Rendabiliteitsratio’s........................................................................................................................................19
Toegevoegde waarde ratio’s...........................................................................................................................22
Beursratio’s.....................................................................................................................................................22
Dynamische analyse................................................................................................................................................22
De mutatiebalans................................................................................................................................................22
Samengestelde interest.......................................................................................................................................23
Toekomstige waarde (FV)................................................................................................................................23
Contante of huidige waarde............................................................................................................................23
Perpetuïteit.........................................................................................................................................................23
Perpetuïteit zonder groei................................................................................................................................23
Perpetuïteit met constante groei g.................................................................................................................23
Postnumerando annuïteit...................................................................................................................................24
Definitie, doelstellingen & onderdelen...................................................................................................................25
Definitie...............................................................................................................................................................25
Financieel planningsproces (stroomdiagram).....................................................................................................25
De financiële planning: integratie van 3 financiële staten......................................................................................25
De geprojecteerde resultatenrekening...............................................................................................................25
De opstelling....................................................................................................................................................25
Een liquiditeitsbudget of kasplan........................................................................................................................27
Opstelling.........................................................................................................................................................28
De geprojecteerde balans...................................................................................................................................29
Opstelling.........................................................................................................................................................29
Interne financiering.................................................................................................................................................31
Externe financiering................................................................................................................................................31
Met eigen vermogen...........................................................................................................................................31
Financiering met gewone aandelen................................................................................................................31
Andere categorieën van aandelen..................................................................................................................31
Beursintroductie..............................................................................................................................................32
Met vreemd vermogen op lange termijn............................................................................................................32
Obligatielening................................................................................................................................................32
DE gewone lening............................................................................................................................................33
Investeringskrediet..........................................................................................................................................33
Het wentelkrediet (of roll-over krediet)..........................................................................................................33
LEasing.............................................................................................................................................................33
, Uitrustingsfinanciering – Lening op afbtaling.................................................................................................34
Waarborgen & beschermde clausules............................................................................................................34
Met vreemd vermogen op korte termijn............................................................................................................36
Leverancierskrediet (= betalingsuitstel v/d leverancier)................................................................................36
Kaskrediet (= voorschot in rekening-courant)................................................................................................36
Straight loan (= voorschotten op vaste termijn).............................................................................................36
Factoring..........................................................................................................................................................36
Reverse factoring.............................................................................................................................................36
Quasi-eigen vermogen........................................................................................................................................37
Achtergestelde lening.....................................................................................................................................37
Converteerbare obligaties...............................................................................................................................37
Obligatielening met warrant...........................................................................................................................37
Crowdfunding case..................................................................................................................................................38
Case: MilkMade ice cream..................................................................................................................................38
Waarom een nieuwe ambachtelijke ijszaak?..................................................................................................38
Waarom een crowdfunding campagne?.........................................................................................................38
Crowdfunding in België tussen 2012 en 2017.....................................................................................................38
Voor- & nadelen van crowdfunding....................................................................................................................39
Financieringsproblematiek van KMO’s...................................................................................................................39
Waarom is de financiering een probleem bij KMO’s?........................................................................................39
Waarom is de informatiesymmetrie zo een probleem bij KMO’s?....................................................................39
Hoe informatieasymmetrie verminderen?.........................................................................................................39
Gebruik van alternatieve (of niet-bancaire) financieringsvormen.........................................................................40
Vrijmaken van middelen door zuinig activa- & passivabeheer...........................................................................40
Externe financiering met eigen of quasi-eigen vermogen..................................................................................40
Financiering door risicokapitaalverschaffer........................................................................................................40
Financiering met vreemd vermogen...................................................................................................................41
De kapitaalkost........................................................................................................................................................42
Methode..................................................................................................................................................................42
Stap 1: bepalen kost v/d verschillende financieringsbronnen (k i)......................................................................42
Kost v/h vreemd vermogen op lange termijn (Ksl)..........................................................................................42
Kost v/h vreemd vermogen op korte termijn (Ksk)..........................................................................................43
Kost v/h eigen vermogen (Ke)..........................................................................................................................43
Stap 2: bepalen v/h relatief aandeel v/ elke financieringsbron (k W)...................................................................44
Stap 3: berekening gewogen gemiddelde kapitaalkost......................................................................................44
De relevante actualisatievoet – Voorbeeld.............................................................................................................44
Het investeringsbeslissingsproces...........................................................................................................................45
, (1) Planningsfase.................................................................................................................................................45
(2) Evaluatiefase..................................................................................................................................................45
(3) Selectiefase....................................................................................................................................................45
(4) Implementatiefase.........................................................................................................................................45
(5) Controlefase...................................................................................................................................................45
(6) Auditing fase..................................................................................................................................................45
Bepaling van de relevante kasstroom.....................................................................................................................46
Basisprincipes......................................................................................................................................................46
(1) Enkel fysische geldstromen zijn van belang...............................................................................................46
(2) Enkel differentiële of incrementele geldstromen moeten opgenomen worden......................................46
(3) Inflatie moet op een consistente manier behandeld worden...................................................................46
(4) Belastingen moeten in rekening gebracht worden...................................................................................46
(5) Geen rekening houden met interestbetalingen & andere financieringsvormen......................................46
Componenten van de kasstromen......................................................................................................................47
Berekeningsschema van de kasstromen.............................................................................................................47
Methoden van investeringsselectie........................................................................................................................48
Criteria voor een goede methode.......................................................................................................................48
Niet disconteringsmethoden...............................................................................................................................48
De terugverdientijd (TVT) of pay-backmethode.............................................................................................48
Het gemiddeld boekhoudkundig rendement (ROI)........................................................................................48
Disconteringsmethoden......................................................................................................................................49
!!! Net Present Value methode (NPV).............................................................................................................49
Het interne rendement (IRR)...........................................................................................................................49
Vergelijking tussen IRR en NPV...............................................................................................................................51
Betekenis van het behalen van een positieve NPV.................................................................................................51
Investeringsselectie: Specifieke situatie.................................................................................................................52
Budgetbeperkingen.............................................................................................................................................52
De winstgevendheidindex (PI).........................................................................................................................52
Projecten met verschillende levensduur............................................................................................................53
Annuïteitenmethode.......................................................................................................................................53
Projecten van verschillende grootte...................................................................................................................54
Incremental yield methode.............................................................................................................................54
Oefeningen..............................................................................................................................................................55
Oefening 1...........................................................................................................................................................55
Oefening 2...........................................................................................................................................................56
Welke stappen ondernemen bij oprichting van eigen zaak....................................................................................57
Wie komt tussen bij de start van een onderneming...............................................................................................57
,Eén manszaak of vennootschap – Beslissingcriteria...............................................................................................57
Eénmanszaak.......................................................................................................................................................58
Sociale bijdrage...............................................................................................................................................58
Personenbelasting AJ......................................................................................................................................58
Vennootschap.....................................................................................................................................................58
Voorwaarden voor KMO-vennootschap.........................................................................................................58
Fiscale optimalisatie via een vennootschap....................................................................................................60
Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV)......................................................................................61
Structuur WVV (5 delen + 17 boeken)................................................................................................................61
Accenten..........................................................................................................................................................61
Boek 1: Inleidende bepalingen........................................................................................................................61
Boek 2: Gemeenschappelijke bepalingen.......................................................................................................61
Boek 4: De maatschap, VOF en CommV.........................................................................................................62
Boek 5: De BV..................................................................................................................................................62
Boek 6: De CV..................................................................................................................................................64
Boek 7: De NV..................................................................................................................................................64
Vergelijking BV en NV......................................................................................................................................65
Wat is een vennootschap........................................................................................................................................66
Organen in een vennootschap................................................................................................................................66
De aandeelhouder...............................................................................................................................................66
De algemene vergadering...............................................................................................................................67
Het bestuursorgaan.............................................................................................................................................67
De bestuurder.................................................................................................................................................67
De dagelijks/gedelegeerd bestuurder.............................................................................................................67
De vaste vertegenwoordiger...........................................................................................................................68
Het verbod van dubbele vertegenwoordiging................................................................................................68
Wie kan de vennootschap vertegenwoordigen......................................................................................................68
,HET EXAMEN
De quotering voor dit vak gebeurt aan hand van 2 zaken:
Schriftelijk examen zonder mondelinge toelichting: 16/20
o Gesloten boek gedeelte (6/16)
Dit gedeelte wordt eerst afgelegd op het examen, dan het open boek gedeelte
Begrippen of toepassing van de theorie
o Open boek gedeelte (10/16): 2 oefeningen
Alles mag hiervoor gebruikt worden: HB, slides, nota’s, etc.
Een grafisch rekenmachine mag hiervoor gebruikt worden
Groepsopdracht: 4/20
Je moet globaal gezien een 10/20 hebben. Dus NIET per se op elk deel apart geslaagd zijn.
,HOOFDSTUK 1: DRAAGWIJDTE V/H
FINANCIEEL BEHEER
HET STARTEN VAN EEN ZAAK
Ondernemerschap: bekwaamheid om winstopportuniteiten te ontdekken, die vaak gelinkt zijn aan innovatie of
mogelijkheden om gebruik te maken v/ kostenverschillen die anderen nog niet benut hebben
Ondernemer: individu die kansen in de markt ziet & deze durft uit te voeren
Deze individu heeft:
o Een visie: verbeelding, creatief, het zien van opportuniteiten
o Ambitie: durft risico te nemen, doel-, resultaat- en actiegericht
o Vitaliteit: doorzettingsvermogen, heeft moed en niet bang voor het harde werk
o Een specifiek gedrag: zelfvertrouwen, zelfdiscipline, verantwoordelijkheid en onafhankelijkheid
Geld is een belangrijke factor
Moet rekening houden met bepaalde voorwaarden en vergunningen
o Deze zijn algemeen, maar ook sterk afhankelijk van het type zaak dat je wil oprichten
o Vestigingsvoorwaarden, omgevingsvergunning & leurkaart (= machtiging) voor ambulante activiteiten
Voordelen: Nadelen:
Controle over werk & toekomst Veel & hard werken
Doen wat je graag doet Kans op verlies v/ alle middelen
Winst + erkenning Stress & verantwoordelijkheid
Vaak lagere levenskwaliteit tot succes v/d zaak
Formaliteiten bij start van een zaak:
Openen zichtrekening
Opstarten vennootschap
Aanvragen ondernemingsnummer
Activeren btw-nummer
Aansluiten bij sociaal verzekeringsfonds
Aansluiten bij ziekenfonds
ZELFSTANDIGE VS. VENNOOTSCHAP
Zelfstandige Vennootschap
Onbeperkte aansprakelijkheid Beperkte aansprakelijkheid: enkel eigen inbreng
Personenbelasting progressieve schaal Vennootschapsbelasting KMO: 20 of 25%
Gemeentelijke opcentiemen Personenbelasting loon bestuurder
o Toeslag op bepaald belastingstarief Roerende voorheffing uitgekeerde dividenden
o Belaste winst die vennootschap uitkeert aan
aandeelhouder(s)
Waarom kiest dan toch niet iedereen voor een vennootschap, ondanks de beperkte aansprakelijkheid?
Financieel plan is vereist voor opstart wordt overhandigd & bewaard door notaris
o = verantwoording van bedrag maatschappelijk kapitaal
o Wordt opgesteld voor een periode van 2 jaar
o Wordt in principe niet naar gekeken, tenzij er iets misloopt tijdens de 1 e jaren
Hogere oprichtingskosten
Extra vereisten voor de boekhouding
Jaarrekening
,K L E I N E E N M I D D E L G R O O T T E O N D E R N E M I N G E N (KMO’S)
EUROPESE DEFINITIE
Voorwaarden:
Het moet in eerste instantie een onderneming zijn, DUS economische activiteit uitoefenen
Aan bepaalde drempelwaarden voldoen obv 3 criteria
o Gemiddeld personeelsbestand (= # werknemers)
o Jaarlijkse omzet
o Jaarlijks balanstotaal: totaal v/ alle bezittingen & hoe deze gefinancierd worden
o Deze bepalen ook of een KMO micro, klein of middelgroot is
Categorie Personeelsbestand Jaaromzet (euro) Jaarlijkse balanstotaal (euro)
OF
Micro < 10 ≤ 2 miljoen ≤ 2 miljoen
Klein < 50 ≤ 10 miljoen ≤ 10 miljoen
Middelgroot < 250 ≤ 50 miljoen ≤ 43 miljoen
Groot > 250 > 50 miljoen > 43 miljoen
In bovenstaande criteria gaat men ervan uit dat de onderneming geen deel uitmaakt van andere of geen
andere ondernemingen bezit. Indien dit wel zo is, moeten de criteria aangepast worden:
Onderscheid obv aandelenparticipatie of % stemrechten (kijken naar hoogste van de 2)
Zelfstandige onderneming Partner onderneming Verbonden onderneming
Geen participaties OF ≤ 25% 25 – 50% participatie > 50% participatie
Deel v/ balans- & omzettotaal Data v/ onderneming wordt
moet verrekend worden 100 % opgeteld bij eigen data
̴ met % participatie
Een partner of verbonden onderneming worden aanverwante ondernemingen genoemd. Dit zijn
ondernemingen die:
Die participeren in de aanvragende onderneming voor 25% of meer
Waarin de aangevraagde onderneming voor 25% of meer participeert
BELGISCHE DEFINITIE
Strenger dan de Europese definitie & houdt geen rekening met middelgrote ondernemingen.
Micro vennootschap (verkort schema)
o Hebben geen dochter- of moedervennootschappen, EN
o Mogen max 1 van de criteria overschrijden
Kleine vennootschap (verkort schema)
o Mag max 1 van de criteria overschrijden
Grote vennootschap (volledig schema)
o Minstens 2 criteria overschreden
Categorie Personeelsbestand Jaaromzet (euro) Jaarlijkse balanstotaal (euro)
Micro < 10 ≤ 700 000 ≤ 350 000
Klein < 50 ≤ 9 miljoen ≤ 4,5 miljoen
,ECONOMISCH BELANG VAN KMO’S
Aandeel v/ vennootschappen & éémanszaken is ongeveer gelijk
Algemene stijging v/ KMO’s in Vlaanderen
Eémanszaken getroffen door financiële crisis
o Daarna terug stijging
o Niet door COVID-crisis owv subsidies
Toegevoegde waarde: verschil tussen marktwaarde v/ productie & de ervoor ingekochte grondstoffen
VB: je koopt iets voor 10 euro & verkoopt het voor 15 euro toegevoegde waarde = 5 euro
KARAKTERISTIEKEN VAN KMO’S
Beperkte publicatieverplichting voor financiële gegevens vereenvoudigde procedure voor boekhouding
Beperkte toegang tot kapitaalmarkten vaak geen publieke verhandeling v/ aandelen
o Moeilijk om als buitenstaander een oordeel te vellen over de financiële situatie/waarde
Vage scheiding tussen onderneming & privéaangelegenheden bij kleine ondernemingen
o > 70% = familiale ondernemingen
Geen onderscheid tussen eigendom & management
o Geen uitgebouwd professioneel managementteam vlakke organisatiestructuur
Meestal kortere levensverwachting
Moeilijke toegang tot financiële middelen
Eenvoudige beslissingsprocedure
Kleinere invloed op omgeving
Afhankelijkheid tov leveranciers & klanten
FAMILIALE KMO’S
De meerderheid van KMO’s wordt gekenmerkt door een familiaal karakter.
Voordelen Nadelen
Overdracht kennis & ervaring over generaties Grootste probleem = 3e generatie
Snellere besluitvorming Vaak problemen bij familiale opvolging
Langere termijnfocus Emoties kunnen bovenhand krijgen
Niet beïnvloed door de markt op dat moment Tegengestelde belangen
DE FINANCIËLE FUNCTIE
ORGANOGRAM IN EEN GROTE ONDERNEMING
Algemene vergadering: alle eigenaars/aandeelhouders
Raad van Bestuur: vertegenwoordigt de eigenaars
o Stelt CEO (Chief excuter officer) aan
Directiecomité: vaak andere afdelingen dan CEO/manager
o VB: financieel directeur
opsplitsing in controller & treasurer
DE FINANCIËLE FUNCTIE
Doel: waardecreatie als doelstelling nastreven, waarbij ook rekening gehouden wordt met de trends die zich
voordoen in de financiële omgeving
, BELANGRIJKSTE GELDSTROMEN
Een onderneming is een open financieel systeem:
1. Aantrekken financiële middelen:
o Aandeelhouders eigen vermogen
o Schuldeisers bankleningen
2. Middelen worden ingezet voor investering
o Vaste activa: grond, gebouwen, computers…
o Vlottende activa: beleggingen, voorraden…
3. Investeringen genereren opnieuw kasstromen (cash flows)
4. Kasstromen worden ingezet op verschillende manieren
a. Hersamenstelling v/ vlottende activa
b. Uitbreidings- of vervangingsinvesteringen
c. Terugvloeiing naar aandeelhouders (dividenden) en/of schuldeisers (interesten)
Financieel management: proces waarbij enerzijds financieringsmiddelen worden aangetrokken en anderzijds
deze middelen geïnvesteerd worden in activa die meer opbrengen dan ze kosten.
Voor het maken van investeringen kan een ondernemer 2 belangrijke vragen stellen:
1. Hoeveel investeren & in welke activa? = investeringsbeslissingen
2. Hoe & waar de financiële middelen aantrekken? = financieringsbeslissingen
DE WAARDE V/E ASSET, ARBITRAGE & EFFICIËNTE MARKTEN
KASSTROMEN & ASSETS
Asset: opeenvolging v/ verschillende (positieve) kasstromen (CFs)
Kan verschillende dingen zijn: bedrijfsentiteit, patenten, onroerende goederen, kennis, aandelen…
Waarde kan berekend worden via een formule, die rekening houdt met alle aspecten
Zie einde v/ lessenreeks
ARBITRAGE & DE “LAW OF ONE PRICE”
Arbitrage: dezelfde goederen (ver)kopen in verschillende markten om voordeel te halen uit prijsverschillen
Efficiënte markt: idee dat competitie tussen investeerders alle winstmogelijkheden zal doen verdwijnen,
gegeven de info die beschikbaar is bij de investeerders
Januari effect: investering haalt hogere rendementen in januari dan in andere maanden
Voornamelijk gezien bij kleinere ondernemingen
Zou volgens het principe v/d efficiënte markt niet kunnen
Algemeen begrip: kalendereffecten
Law of one price: indien gelijkwaardige investeringsopportuniteiten gelijktijdig verhandeld worden in
verschillende competitieve markten, dan moeten ze voor dezelfde prijs verhandeld worden in alle markten
We kunnen elke competitieve markt gebruiken voor het verkrijgen van de waarde van een goed,
zonder dat we moeten controleren in alle markten
(DUS: waarde kan via eender welke markt verkregen worden)
Portefeuille: verzameling v/ investeringsopportuniteiten die verhandeld worden op financiële markten
Door waarde v/ alle elementen te maximaliseren kan je ook de waarde v/d onderneming maximaliseren
Law of one price heeft hier ook implicaties voor
