HUISARTS
U ASK ME 2022-2023
,Inhoudsopgave
1.1 ALOPECIE .................................................................................................................................................. 2
1.2 INGEGROEIDE NAGEL ................................................................................................................................ 2
3. TIETZE (WANDPIJN) ..................................................................................................................................... 3
4. GYNAECOMASTIE ........................................................................................................................................ 4
5. MASTITIS PUERPERALIS ............................................................................................................................... 5
6. HEMATOSPERMIE ....................................................................................................................................... 7
7. FUNCTIONELE KLACHTEN ............................................................................................................................ 9
8. ZWANGERSCHAP (PRENATALE ZORG)........................................................................................................ 11
9. ESSENTIËLE TREMOR, RESTLESS LEGS, HIK, MERALGIA, BEWEGINGSZIEKTE ............................................... 16
10. ORTHOSTATISCHE HYPOTENSIE ............................................................................................................... 19
11. BIJTWONDEN / BRANDENWONDEN / KWALLENBETEN............................................................................ 20
12. FISSURI ANI / HEMORROÏDEN ................................................................................................................. 22
13. ZONA (GORDELROOS) ............................................................................................................................. 24
14. POLYPATHOLOGIE MET ACUUT PROBLEEM ............................................................................................. 25
15. FRAILTY & SARCOPENIE ........................................................................................................................... 27
16. DELIRIUM ................................................................................................................................................ 32
17. DEMENTIE ............................................................................................................................................... 35
18. VALLEN (INCL GANGEVALUATIE).............................................................................................................. 37
19. DEPRESSIE ............................................................................................................................................... 40
2 & 21. WONZORG & DECUBITUS/IMMOBILISATIE ........................................................................................ 42
21. MALNUTRITIE/DEHYDRATATIE/ELEKTROLYTENSTOORNIS ....................................................................... 46
22. MEDICATIE .............................................................................................................................................. 51
23. URINE-INCONTINENTIE............................................................................................................................ 52
24. MONDPROBLEMEN ................................................................................................................................. 54
25. DROGE HUID, PRURITUS SENILIS ............................................................................................................. 56
26. DUIZELIGHEID, VERTIGO .......................................................................................................................... 58
1
,1.1 ALOPECIE
1.2 INGEGROEIDE NAGEL
ALGEMEEN = teennagel groeit in de huid. Dit kan ontsteken en een wondje geven.
• 4/1000 per jaar in de HA praktijk
• M > V, grote teen >
• 15-24 jaar >
SYMPTOMEN • Dik, rood en pijn (meer pijn bij staan en lopen)
• Indien lang bestaand: granulatieweefsel en pus (geel)
OORZAKEN • Slecht passende schoenen (te strak)
• Nagels rond afgeknipt
VOORBESCHIKTHEID
• Grote nagelkromming
• Trauma (teen stoten)
• Overmatig peuteren aan teennagels
• Overmatig zweten
BEHANDELING PREVENTIE
• Nagels recht afknippen, niet te kort
• Ruim schoeisel
CONSERVATIEF
• Watje/rubbergootje onder nagelpunt (dan groeit nagel niet meer in huid)
• Granulatieweefsel met zilvernitraat aanstippen (!) brandwonden
PARTIËLE NAGELEXTRACTIE
• Ringanesthesie + tourniquet
• Nagel inknippen tot in het nagelbed: diep genoeg, met wortel
• Met een tangetje luxeren
• 3m fenol, nadien alcoholspoeling (nagelwortel laten afsterven)
• Brede hechting plaatsen in het nagelbed
COMPLICATIES • Wild vlees: indien lang bestaand
2
,3. TIETZE (WANDPIJN)
ALGEMEEN • Onschuldige aandoening, verdwijnt na enkele maanden spontaan.
• 10% van de thoracale pijn (!)
• Zowel bij volwassenen als kinderen, M = V
OORZAAK
= onbekend
Geassocieerd met: (echter geen causaal verband)
• Zware lichamelijke arbeid (tillen, dragen van zware rugzak)
• Trauma van thorax
• Luchtweginfecties
• Kleine verwondingen en seronegatieve reumatoïde artritis
SYMPTOMEN • Parasternaal gelokaliseerde pijnlijke zwelling
• Patiënt is vaak ongerust! (denkt aan hartaandoening, tumor etc.)
DIAGNOSTIEK ANAMNESE
• Locatie zwelling en pijn: thv sternoclaviculair/sternocostaal gewricht
• Meestal klachten al tijdje bezig
• Spontane pijn, lokale drukpijn, ademhalings- en bewegingsgebonden
• Andere klachten: dyspnoe, misselijk, hoesten, elders pijnlijke gewrichten,
gewrichtsverlies, koorts, nachtzweten
KLINISCH ONDERZOEK
• Zwelling thv sternoclaviculaire of bovenste sternocostaal gewricht
• Unilateraal >
• Drukpijn thv zwelling
AANVULLEND ONDERZOEK
Enkel indien anamnese en KO een andere oorzaak van klachten doet vermoeden.
DIFFERENTIAAL DIAGNOSE
Thoracale pijn
Binnen Buiten
• AMI, angina, pericarditis • Tietze
• Longembool • Artrose
• Pneumothorax, pneumonie, • Hyperventilatie
longtumor • Surmenage
• Artritis (costochondritis) • Reflux
• Zz maligniteit • Ribfractuur
• Pericarditis, pleuritis
BEHANDELING Voornamelijk voorlichting en geruststelling
• Afwachtende houding +/- pijnstilling, bij voorkeur paracetamol
• Infiltratie met corticosteroïd (indien onvoldoende effect paracetamol)
o Evt herhalen na 14d
o Als na 2x injectie geen verbetering, overweeg andere diagnose
3
,4. GYNAECOMASTIE
ALGEMEEN = aanwezigheid van een schijf borstklierweefsel van >2cm bij de man.
≠ pseudogynaecomastie (vet)
SYMPTOMEN Abnormale borstzwelling bij de man
• Bilateraal >>
• Soms afscheiding bij pasgeborene
OORZAKEN VERSTORING VAN DE HORMONALE BALANS
Tussen oestrogenen en androgenen, met oestrogeenoverwicht
• Neonaat: door inwerken van maternele oestrogenen
• Puberteit: verstoring van hormonale balans
o Meestal rond 14 jaar
o Prevalentie 5-64%
• Oudere leeftijd: afname androgeenproductie + toename
oestrogeenproductie
o 72% van mannen >60 jaar
ORGANISCHE OORZAKEN
• Primair hypogonadisme: bekende syndromen zoals Klinefelter
• Secundair hypogonadisme: testisatrofie, orchitis, hypofysaire dysfunctie of
tumor
• Verhoogde secretie van oestrogeen of gonadotropine: testis- of
bijniertumor, obesitas
• Hyperthyroïdie: controleer TSH bij bloedname!
• Leverziekten
• Medicamenteus: geslachtshormonen, cytostatica, spironolactone,
cimetidine, verapamil, antipsychotica
• Marihuana en amfetaminen (denk hieraan bij mannen van rond 30 jaar)
DIAGNOSE KLINISCH ONDERZOEK
• Palperen van beide borsten, oksels, testikels, lever
LABO
• Prolactine, TSH, LD, cortisol, FSH, DHEAS, androgenen en oestrogeen
BEHANDELING • Uitsluiten van organische oorzaken
• Indien geen aanwijzingen voor interne/medicamenteuze oorzaak:
geruststelling en controle
o 92% tijdens puberteit verdwijnt spontaan na 2 jaar
o Op oudere leeftijd is er geen regressie
• Bij psychologische problemen:
o Chirurgie
o Anti-oestrogenen (clomifeen, tamoxifeen): effect is omstreden
4
,5. MASTITIS PUERPERALIS
ALGEMEEN = acute inflammatie van de borst, al dan niet infectieus
OORZAAK
• Basis: melkstase/stuwing, slecht aanleggen van de zuigeling, externe druk
op borsten, trauma borsten, tong- en mondafwijkingen zuigeling
• Aanvullend: tepelafwijkingen en bacteriële infectie
EPIDEMIOLOGIE
- Ongeveer 10% van lacterende moeders
- Meestal in 2e – 3e week, tot max 12 weken postpartum
- Infectieuze mastitis komt overeen met acute cellulitis vd borst, meestal
door S. aureus
DD
- Gewone mastalgie
- Borstkanker
- Mastitis carcinomatosa
- Fibro-adenose
- Geruptureerde borstcyste
- Subareolair abces
- Vetnecrose
SYMPTOMEN - Pijnlijke harde plek in de borst, (lokale) zwelling, roodheid
Spectrum: lacterende borst – opgezwollen borst – afgesloten melkkanaal –
mastitis – borstabces
DIAGNOSTIEK BEOORDELING
- Identificeer predisponerende factoren voor melkstase/infectie
- Vraag naar tepelklachten, koorts en pijn
- Zijn er voedingsproblemen bij het kind? Vb. te dikwijls en te lang zuigen,
gewichtsverlies, onvoldoende groei, abdominale tekens: winderigheid,
explosieve stoelgang, braken
- Verloop?
KO
- Droge, schrale huid
- Tepelafwijkingen, tepelwondjes
- Mondje van baby
INFECTIEUS ó NIET-INFECTIEUS
Onderscheid is moeilijk: pijn en systemische tekenen als koorts en malaise komen
slechts bij 50-60% vd infectieuze vorm voor
Argumenten voor infectie
- Ernstiger van in het begin
- Aanwezigheid van tepelletsels
- Geen verbetering binnen 24u ondanks adequate melkevacuatie
- Positieve bacteriële cultuur
5
,BEHANDELING - Ledigen van de borst: verderzetten borstvoeding of manueel
ledigen/afkolven
- Symptoombestrijding:
o Rusten, voldoende hydratatie
o Pijnstilling (paracetamol, ibuprofen)
o Warme kompressen (niet bij kanaalobstructie), warme douche,
geen spannende bh
- Controleer en adviseer omtrent correcte borstvoedingstechniek. Evt
vroedvrouw betrekken
- Antibiotica: amoxicilline 3x500mg 7d of flucloxacilline 3x500mg 7d
(erythromycin bij peni-allergie)
o Cave: flucloxacilline moet op nuchtere maag
- Behandelen tepelschade: fucidinezuur, miconazole, miconazole gel
zuigeling
COMPLICATIES - Borstabces
6
, 6. HEMATOSPERMIE
ALGEMEEN = bloed in sperma
à Angstaanjagend voor patiënt, maar is MEESTAL BENIGNE!
OORZAKEN:
• Hematospermie e causa ignota: meestal wordt geen oorzaak gevonden
• Post-procedure: vaak na een prostaatbiopsie (bij 80%), prostatectomie,
• Infecties: prostatitis, uretritis posterior, vesiculitis seminalis
• Carcinoma: prostaat, urinewegen, vesiculae seminalis
o (!) zelden bij mannen <40j!
• Zeer zelden: vaatanomalieën van de urethra, strictuur, TBC
(!) Mannen met positieve familiale anamnese voor prostaatcarcinoom: dubbel
zoveel kans op prostaatcarcinoom ivm algemene bevolking!
SYMPTOMEN 40%: asymptomatisch
60%: hematurie, pijnlijke mictie, pijnlijke ejaculatie, mictieproblemen
Meestal zijn er meerdere episodes (bij een kleine minderheid is het eenmalig).
DIAGNOSTIEK De etiologie is bijna altijd benigne! Daarom is uitgebreid verder onderzoek niet
geïndiceerd. De initiele evaluatie is gelijk voor mannen van alle leeftijden.
Bestaande uit een anamnese met klinisch onderzoek en urine-analyse.
ANAMNESE:
• Klachten: onset, duur
• Bijkomende klachten die wijzen op infectie:
o Afscheiding, mictieklachten, macroscopische hematurie
• Prostatismeklachten:
o Slappe straal, nadruppelen, niet goed kunnen uitplassen
• Recente chirurgie, trauma in het urogenitaal stelsel
• Infecties in het verleden: tbc, gonorroe, …
KLINISCH ONDERZOEK:
• Inspectie vna de urethramond: secreet of lokale afwijkingen
• Palpatie: palpatie van het scrotum, testis en liesklieren
• Rectaal toucher: prostaat beoordelen
AANVULLEND ONDERZOEK:
• Urine-analyse: bij alle patiënten met hematospermie (infectie opsporen)
o Urine-cultuur: indien urine-analyse positief is voor infectie
• Test voor chlamydia en gonorrhea: indien Diagnose Chlamydia: NAAT
o Symptomen van urethritis - Mannen: firstream urine
o Pyurie zonder bacteriurie - Vrouwen: vaginale wisser
OF firststream urine
o Indien negatief, maar blijvende klachten: test
§ TBC
§ Trichomonas
• Anderen: niet standaard!
o Bloedonderzoek: PSA
o Semenonderzoek
§ Evt ter bevestiging van hematosperimie
§ Evt voor Schistosomiasis (bij reis in endemisch gebied)
o Transrectale echografie: 1ste K beeldvorming bij hematospermie
7
