Volledige samenvatting van de eerste twee lessen van het vak 'comparatieve geschiedenis'. De samenvatting is een combinatie van de slides en eigen lesnotities.
Comparatieve methode ≠ enige manier van historisch onderzoek: er zijn ook nog
andere methoden
INLEIDING
WAT IS ‘COMPARATIEVE GESCHIEDENIS ’?
= expliciete en kritische vergelijking van gelijkenissen & verschillen tussen twee of meer
onderzoeksobjecten
Belangrijk: kritisch comparatieve methoden benaderen (veel beperkingen)
Vergelijken: wat zijn gelijkenissen en verschillen van twee onderzoeksobjecten?
Vooral bij sociologie, minder bij geschiedenis
Expliciet & kritisch
o alle historische onderzoeken zijn vergelijkend en expliciet…
o Grondleggers als Von Ranke probeerden hun eigen referentiekader volledig te
elimineren
o Veranderingen worden vaak bestudeerd, bv. voor en na de Franse Revolutie:
van punt A aar punt B
Bijna elk historisch onderzoek = vergelijkend
o MAAR: comparatieve geschiedenis = expliciet: andere soort kennis
WAAROM?
Relatief vaak gebruikt in geschiedschrijving
Zet aan tot theoretische reflectie:
o Grenzen van wetenschappelijkheid?
o Veralgemening?
o Causale conclusies?
Belangrijk om recente kritieken te begrijpen
Is geschiedenis wel een wetenschap?
o Wat is wetenschap?
o Universeel toepasbaar
o Empirische bewijsvoering, werkt met hypotheses (voorlopige wetmatigheid)
o Bij wetenschap wordt ervan uitgegaan dat het waarheid produceert
(ambitie wetenschap = kennis over de wereld reproduceren)
o Inductie (experimenten → generaliseren, obv van particuliere gevallen) vs.
Deductie (wetmatigheid testen in andere omstandigheden: specifieke
toepassing afleiden)
= ideaalbeeld: wat doet wetenschap?
o Is geschiedenis een wetenschap?
▪ Geen gecontroleerde omstandigheden: omstandigheden kunnen niet
oneindig herhaald worden
▪ Grote onzekerheid over wat er nagelaten is
▪ Geschiedenis = context proberen duiden: proberen begrijpen ipv
verklaren OF omgekeerd??
Comparatieve geschiedenis = tussenpositie
1
, Sofie Vandermarliere – BA3 Geschiedenis
▪ Niet-causale manier: niet “A leidt altijd tot B”, geen symbolische of
metaforische expressie maken
▪ Comparatieve methode = tussenweg zoeken: ambitie om te verklaren is
er nog (wordt vaak losgelaten, hier niet), MAAR voorzichtig!
Toepasbaarheid van onderzoek vergroten gebeurt heel
voorzichtig, heel gecontroleerd
o Context verruimen: duidelijk aangeven!
Beetje veralgemenen, maar nooit heel breed
Strategische vergelijking: ietsjes breder, maar niet veel
Comparatieve methode = snijpunt tussen sociologie & geschiedenis (logisch als je de
doelstelling ervan ziet)
o Epistemologische middenweg
▪ Tussen abstractie & case-study
o Geschiedenis als een sociale wetenschap
HISTORIOGRAFISCH OVERZICHT
18 E – 19 E EEUW
Klassieke traditie
Ferdinand Tönnies
Karl Marx
Basis = vergelijking bij klassieke manier van onderzoek voeren
Grondleggers sociologie: véél vergelijkingen! → invloed op historische werken
Vroege manier van sociologisch onderzoek = denken in stadia
o Geschiedenis als progressieve beweging: 1 universele opeenvolging van
fasen (ME: idee van verval, heel negatief: KO hoogtepunt komt nooit meer
terug, we gaan enkel achteruit)
▪ Sterk conceptualiseren: idee van stadia (jagers-verzamelaars,
barbarisme, civilisatie)
▪ 1 universele geschiedenis, alle volkeren lopen door dezelfde stadia
(héél eurocentrisch…)
Vergelijking voeren tussen jagers-verzamelaars – dorpensamenleving –
stedensamenleving
o Gemeinschaft (samenleving met persoonlijke & affectieve sociale netwerken –
bv. dorp van vroeger, iedereen kent elkaar) → gesellschaft (sociale relaties
zijn anoniem & formeel/zakelijk – bv. grote stad. Constante afhankelijkheid
van mensen die je niet kent)
Ook bij Marx! Obv historische vergelijking, tussen verschillende plaatsen & op
verschillende tempo’s
VANAF JAREN 1930
Marc Bloch, Otto Hintze, Max Weber, Henri Pirenne
Bloch (Annales-school): inzichten van de sociologie gebruiken voor geschiedenis:
vergelijkingen maken!
HOOGTEPUNT JAREN ’60-‘70
Hoogtepunt ’60-’70: kruispunt sociologen & historici
o Bijna universele wetmatigheden opstellen
2
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur sofie7. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
