Veiligheid, terrorisme en mensenrechten:
samenvatting te kennen teksten
Prof. Dr. Maarten Colette
,Inhoud
The terrorist threat: world risk society revisited (Ulrich Beck)...........................3
The limits of the sovereign state: strategies of crime control in contemporary
society (David Garland).............................................................................10
Too much security (Lucia Zedner)...............................................................18
Pre-crime and counter-terrorism: imagining future crime in the ‘War on Terror’
(Jude McCulloch en Sharon Pickering).........................................................27
Forget september 11 (Maja Zehfuss)...........................................................34
Liberalism, torture and the ticking bomb (David Luban).................................41
2
,The terrorist threat: world risk society revisited (Ulrich Beck)
Inleiding
Volgens Beck heeft 9/11 de volledige instorting van de taal tot gevolg. Er zijn
geen woorden/concepten om te beschrijven wat er toen is gebeurd. Het was
geen oorlog, geen misdrijf en zelfs geen terrorisme zoals we deze kende.
Niemand is er, volgens Beck, in geslaagd om te beschrijven wat er toen echt
gebeurd is. Omdat niemand de juiste concepten of woorden weet, gaat de
gebeurtenis gepaard met stilte. Stilte lijkt passend wanneer we de zaken niet
kunnen benoemen, maar dat is het niet omdat zwijgen de valse concepten en
ideeën niet zal tegenhouden. Volgens Beck: de instorting van de taal op 9/11
drukt de situatie in de 21ste eeuw uit waar we leven in een risicomaatschappij.
Zijn drie hoofdstukken:
1. wat betekent de risicomaatschappij?
2. beleid van de risicomaatschappij, in het bijzonder gelinkt met terroristische
dreiging.
3. wat zijn de methodologische gevolgen van een risicomaatschappij voor de
maatschappelijke wetenschappen?
Wat betekent de risicomaatschappij?
De risicomaatschappij heeft vele dimensies en dynamieken, bv. financiële crisis,
Chernobyl, 9/11 etc.
De risicomaatschappij: de versnelde modernisering heeft een kloof veroorzaakt
tussen de wereld van kwantificeerbare risico's waarin wij denken en handelen, en
de wereld van niet-kwantificeerbare onzekerheden die wij aan het creëren zijn.
Zie voorbeeld p. 40 over gebruik van symbolen.
Risico bevat inherent het begrip controle! Premoderne gevaren werden
toegeschreven aan de natuur, goden en demonen. Risico daarentegen is een
modern concept dat een het nemen van een beslissing veronderstelt. Dus
wanneer we over risico praten, hebben we het over het berekenen van het
onberekenbare, het koloniseren van de toekomst.
Het berekenen van risico’s heeft in Europe geleid tot de ontwikkeling en
organisatie van de welvaartstaat. De welvaartstaat baseert haar legitimiteit
namelijk op de capaciteit om haar burgers te beschermen tegen gevaren. Maar in
de risicosamenleving leven we in een wereld van oncontroleerbare risico’s
(=onnatuurlijke onzekerheden door de mens geproduceerd waar de gevaren van
geen grenzen kennen) waar we zelfs niet de taal hebben om de risico’s te
beschrijven waarmee we geconfronteerd worden.
3
, De risicomaatschappij mag niet verward worden met Neo-Spenglerisme/Angst.
De risicomaatschappij komt niet voort uit het feit dat het alledaagse leven
gevaarlijker wordt. Het gaat niet over een stijging, maar over een ontgrenzing
van oncontroleerbare risico’s.
De ontgrenzing van oncontroleerbare risico’s heeft 3 dimensies, nl. ruimtelijk, in
de tijd en sociaal.
- Ruimtelijke dimensie: we worden geconfronteerd met risico’s die over de
nationale grenzen van een land gaan, bv. klimaatverandering,
luchtvervuiling etc.
- Dimensie in de tijd: gevaren lopen vele jaren door, bv. de verwijdering van
nucleair afval etc.
- Sociale dimensie: de inaanmerkingneming van zowel het gevaar als de
daarmee samenhangende aansprakelijkheidsvraag leidt tot een probleem,
nl. dat het moeilijk is om op juridisch relevante wijze vast te stellen wie
verantwoordelijk is voor een bepaald gevaar/probleem omdat deze veelal
te wijten zijn aan gecombineerde optredens van vele individuen.
Oncontroleerbare risico’s moeten dus verstaan worden als niet te linken aan een
bepaalde plaats, moeilijk toe te schrijven aan een bepaald individu/agentschap
en kunnen bijna niet gecontroleerd worden op een nationaal level.
De verborgen vraag binnenin de risicomaatschappij is hoe men controle kan
veinzen over het oncontroleerbare in politiek, recht, wetenschap, technologie etc.
Er kunnen 3 assen van conflict onderscheiden worden in de risicomaatschappij:
- Ecologische conflicten
- Globale financiële conflicten
- Gevaar van globale terroristische organisaties
Belangrijk om op te merken, is dat het niet zo is dat alle regio’s en culturen in
gelijke mate worden getroffen door de niet-kwalificeerbare oncontroleerbare
risico’s. Globale risico’s zijn ongelijk verdeeld: ze ontvouwen zich op verschillende
manieren naargelang historische achtergrond, culturen, politieke affiliatie etc. De
risicomaatschappij is geen endogeen proces (autonome nationale
beslissingsmakingen), maar een exogeen proces (beslissingen in verschillende
landen gemaakt zijn van belang). Mensen kunnen zich hulpeloos voelen binnenin
de risicomaatschappij omdat veranderingen zeer moeilijk nationaal te bereiken
zijn.
De enige manier om globale problemen op te lossen, is om globale oplossingen
te voorzien. Hierdoor wint het principe van globaliteit grond, d.i. een groeiend
bewustzijn van globale samenwerking. Maar tussen de potentiële globale
samenwerking en de realisatie ervan, liggen een reeks aan risicoconflicten. De
reden voor deze conflicten is vaak de onevenredige manier waarop globale
4
