Volledige samenvatting
Epidemiologie en Volksgezondheid
(16/20)
www.stuvia.com
Wil jij €76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
EPIDEMIOLOGIE
1. Inleiding tot de epidemiologie en
volksgezondheid
“Epidemiologie” komt van de Griekse woorden epi: in/ binnen, demos: mensen, en logos: de leer. Het
woord heeft dus roots in de studie van wat in een populatie gebeurt. Men kijkt naar voorkomen en
distributie van gezondheid gerelateerde zaken in specifieke populaties. Ook kijkt men naar determinanten
die staten bepalen: risicofactoren, protectieve factoren… Bv. roken, kankerincidentie, chocolade. En deze
kennis toepassen om gezondheidsproblemen te controleren.
- Studie: surveillance, observatie, hypothesen testen, research, experimenteel onderzoek
- Distributie: tijd, plaats en categorieën of subgroepen v personen in een populatie/ gemeenschap
- Determinanten: alle fysische-, biologische-, sociale-, culturele-, economische- en gedragsfactoren
die de gezondheid beïnvloeden
- Health related states and events: omvat ziekten, doodsoorzaken, gedrag, reactie op preventieve
programma’s en voorziening en gebruik van gezondheidsaanbod
- Specified populations: degenen met gemeenschappelijke identificeerbare karakteristieken
- Application to control: expliciteert het doel van epidemiologie, nl. promotie, beschermen en
herstellen van gezondheid
Primaire kennis -(knowledge)- object van epidemiologie als wetenschappelijke discipline zijn oorzaken van
gezondheid gerelateerde gebeurtenissen in populaties. Men zoekt verbanden en probeert ze te
bevestigen. De voorbije 70 jaar is de definitie uitgebreid van besmettelijke ziekten tot alle fenomenen
gerelateerd aan gezondheid in populaties. Epidemiologie is meer dan een tak vd geneeskunde die
epidemieën behandelt.
Doel en toepassingsgebied
Aanvankelijk: ontrafelen van de oorzaken van ziekte & identificatie van mogelijkheden voor preventie
Causaliteit: genetische- en omgevingsfactoren (biologisch, chemisch, fysisch, psychologisch, andere…)
gedrag, levensstijl. Een associatie betekent niet per se dat er causaliteit is. Het is niet omdat mensen die
veel alcohol drinken meer kanker krijgen, dat het ook per se zo is dat alcohol kanker veroorzaakt.
Recenter: toepassen van de methoden op vragen van klinische aard (=> ‘klinische epidemiologie’)
Historiek
Hippocrates (460-377 v.C) opperde dat ziekte gerelateerd kan zijn aan omgeving. In de 17 e eeuw begon
men belang te zien van nauwkeurige observatie en gegevens bijhouden. Pott vond een verband bij
scrotum kanker bij schoorsteenvegers en roken bij lipkanker. James Lind deed een clinical trial in de 18 e
eeuw bij zeevaarders met scheurbuik. In de 19e eeuw werd ontdekt dat kraamvrouwkoorts een
veralgemeende infectie was bij vrouwen na de bevalling. John Snow (anesthesist) in 19e eeuw: aanhanger
vd Germ Theory:
1
Wil jij €76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
Binnen 10 D stierven in 1 gebied in Londen 500 mensen. Hij probeerde de oorzaak te vinden door elk
sterfgeval op een kaart te zetten: ziekte mapping. Hij zag dat mensen dicht bij één waterpomp ziek
werden. Bradford Hill (1897-1991) maakte een lijst van factoren om te beslissen of er een causaal verband
is of niet.
Types epidemiologie
1. Communicable vs. non-communicable diseases
o Kanker, ouder worden, chronische ziekten
o Onderscheid tussen infectieziekten en geen infectieziekten is niet duidelijk
o Gewoon omdat er een microbe aanwezig is, is het niet per se een infectie
2. Occupational & environmental epidemiology (milieu): bv. luchtvervuiling & astma
3. Public health epidemiology: populatieniveau, preventie (alcohol, roken, verkeer)
4. Clinical epidemiology: diagnostische testen, klinische studies, staat dicht bij de kliniek
5. Molecular / translational epidemiology
o Genetic epidemiology, microbiome, omics… Cross-disciplinary research environment
Niet altijd evident om op te delen. Een andere manier om epidemiologie op te delen is a.d.h.v.:
� Etiologie: risico- en beschermende factoren in een populatie voor een bepaalde ziekte.
� Prognose: wie gaat er overleven of niet, gaan we hem nog behandelen?
� Diagnostische testen: welke soort test? Makkelijker, goedkoper, correcter?
Beschrijvende epidemiologie: hoe voe vaak komt iets voor. Men werkt a.d.h.v. frequentiematen voor
hypothese-genererend onderzoek. Analytische epidemiologie:
- Ziektegroep vergelijken met controlegroep
- Hypotheses testen (statistiek)
- Sterkte van associatie tussen risicofactor en ziekte
Exposure 🡪 outcome
Blootstelling of “exposure” is de letterlijke blootstelling aan een risicofactor (of beschermende factor). Dit
kan verschillende vormen aannemen: inherente karakteristieken zoals geslacht en leeftijd, genetische
varianten, lifestyle zoals hobby’s/beroep/dieet, socio-economische status.
Experimentele studies en observationele studies
Experimentele studies
Clinical trials. Men gaat een groep blootstellen aan exposure of een therapie en een andere groep niet.
Men vergelijkt de incidentie tussen de 2 groepen.
Observationele studies
Men gaat mensen geen medicatie geven of zo maar eerder gewoon observeren wat er gebeurt. In de
kliniek is het onderscheid tussen experimenteel en observationeel niet echt duidelijk, maar wanneer men
geen extra factor toevoegt die men gaat onderzoeken, is het observationeel.
3 belangrijke studie types:
2
Wil jij €76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?
, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
1. Cohort studie
2. Case-control studie
3. Cross-sectionele studie
Doel van epidemiologie
- Meten is weten: distributie en omvang van gezondheid en ziekte in een populatie
- Identificatie van etiologische factoren (risico- en protectief) in pathogenese van ziekte
- Planning en implementatie, evaluatie voor preventie, controle (diagnostiek, screening), en
behandeling van ziekten, en prioterisering.
Gezondheidszorg en beleid
Het is belangrijk om de data in acht te nemen als er beslissingen worden genomen. Er kunnen
verschillende beslissingen worden genomen op basis van dezelfde epidemiologische en klinische data.
De planning en evaluatie van gezondheidszorg heeft als doel het mogelijk maken van rationele
beslissingen voor het formuleren van prioriteiten en aanwenden van beperkte middelen. Hierbij zijn
keuzes (prioriteiten) noodzakelijk. Op elk niveau is er te weinig geld en moet er te veel gedaan worden.
Er moet zowel evaluatie van de waarde van specifieke behandelingen worden gedaan, als evaluatie van
algemene aspecten van zorg. Men gaat objectieven stellen: gezondheidsdoelstellingen of targets, en
bepalen hoe deze te bereiken zijn. Er zijn 6 Vlaamse gezondheidsdoelstellingen:
1. Voeding en beweging 4. Ongevallen in de privésfeer
2. Preventie van depressie en zelfdoding 5. Infectieziekten en vaccinatie
3. Tabak, alcohol en drugs 6. Kankeropsporing
Planningscyclus
Nodige info is meestal maar partieel beschikbaar. Hoe goed is deze info, wat is de waarde? Men gaat ook
nieuwe info verzamelen, bv. door surveys, via huisartsen, ziekenhuizen.. Het is een continu, cyclisch
proces:
1. Meten van het belang (last) van de aandoening
2. Identificatie van de oorzaken van de aandoening
3. Meten van effectiviteit van de versch. mogelijke interventies
4. Meten van efficiëntie (i.f.v. de aangewende middelen)
5. Implementatie van interventies
6. Monitoring van de activiteiten
7. Opnieuw bepalen van de last
Meten of vastleggen van het belang van de aandoening:
1e stap is kijken naar het belang: prevalentie, incidentie, mortaliteit, aantallen... Sommige ziekten hebben
een slechte overleving en sommige komen veel voor. Roken is een belangrijk topic in
gezondheidspreventie omdat het een enorme impact heeft op versch. ziekten. Men kan ook kijken naar
3
Wil jij €76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?
