ETHIEK EN RZL
INHOUD
Mensvisie
Menswaardigheid
Vier deugden
Zorgrelatie
Filosofie
Het traditionele wereldbeeld
Het moderne wereldbeeld
Het postmoderne wereldbeeld
Diversiteit
Pluralistische samenleving
, Ethiek en RZL: mensvisie
De fundamenteel menselijke behoeften – A. Maslow
Fundamentele behoefte
= wat men nodig heeft om als persoon te kunnen
overleven, een verlangen naar wat men mist.
Wat stelt Maslow?
We bezitten allemaal een aangeboren neiging
tot groei en zelfvervolmaking. De mens verkeert
gedurende zijn hele leven in een voortdurende
staat van ontwikkeling, steeds gericht op de
toekomst.
Hoe kunnen we toekomen aan de behoeften in de behoeftehiërarchie?
De menselijke groei voltrekt zich via een piramide of trad. Deze heeft een
aantal treden, die elk menselijke behoeften stellen.
o Pas als aan een lagere behoefte is voldaan, kunnen we aan een
hogere toekomen.
o Basisbehoeften zijn bepalend voor gedrag van de mens.
Hogere groeibehoeften (Z- Behoefte aan zelfactualisatie: zelfvervulling en
behoeften): pas als D-behoeften zelfontplooiing
voldaan zijn, kunnen deze Esthetische behoefte: orde en schoonheid
bereikt worden. Ze komen uit Behoefte aan kennen en begrijpen: verlangen om te
een groeimotivatie. begrijpen, organiseren, analyseren, zoeken naar reacties enz.
Lagere fundamentele Behoefte aan waardering en zelfrespect: zelfwaardering,
behoeften (D-behoeften): waardering van anderen enz.
ontstaan uit een tekort. Behoefte om tot een groep te behoren: vriendschap,
genegenheid, geven en ontvangen van liefde enz.
Behoefte aan veiligheid: zekerheid, stabiliteit,
onafhankelijkheid enz.
Fysiologische behoeften: leven, eten, drinken, slapen,
onderdak enz.
Wat als de basisbehoeften onbevredigd blijven?
Er treden kenmerken van een tekort op. Basisbehoeften zijn bepalend voor
het gedrag van de mens.
Kenmerken van basisbehoeften
Elke menselijke basisbehoefte wordt gekenmerkt door fysiologische,
psychische en sociale behoeften.
Sterkte en intensiteit: verschilt van persoon tot persoon.
Structurele variabelen (geslacht, leeftijd, opleiding, beroep enz.):
kunnen fundamentele behoeften beïnvloeden.
Ziekte: verhindert de bevrediging
Soorten behoeften
Fysiologische behoeften (= existentiële of overlevingsbehoeften)
, o Behoefte aan voedsel, zuurstof, vocht, kleding, huisvesting enz.
Behoefte aan veiligheid en zekerheid
o Ze zijn op voldoende wijze bevredigd in de maatschappij:
ziekteverzekering, pensioenregeling, werklozensteun, enz.
o Frustraties van deze behoeften komen steeds vaker voor: Ziekten
die nog niet behandeld kunnen worden, economische crisis, ontslag,
werkloosheid, stijgende agressie enz.
Behoefte aan liefde en samenhorigheid:
o Behoefte aan samenzijn, sociaal contact, erbij horen, liefde enz.
Behoefte aan waardering
o zelfwaardering, zelfrespect, gevoel van eigenwaarde hebben of
krijgen.
o 2 aspecten
Behoefte aan achting van anderen, naar status, erkenning
enz.
Behoefte aan autonomie, eigen bekwaamheid enz.
Behoefte aan zelfrealisatie en persoonlijke groei
o Capaciteiten en talenten waarover je beschikt ontwikkelen en
benutten. Zal waarschijnlijk nooit helemaal bevredigd zijn, deze zal
ons gedrag en streven blijven bepalen.
Veel kritiek op mensvisie van Maslow
De mensbeeld van Maslow is niet wetenschappelijk onderbouwd. Daarnaast hield
hij geen rekening met culturele verschillen. Zo is het in Japan heel belangrijk om
tot sociale groepen te behoren.
Het medisch of reductionistisch model
= Eigen model van de medische wetenschap dat een geschematiseerde en
vereenvoudigde weergave is van de werkelijkheid. Het is afgeleid van
natuurwetenschappen.
Kenmerken
Vertrekpunt = dualisme: lichaam en ziel werden apart gezien, ze
hebben geen invloed op elkaar.
Het lichaam werd gezien als een machine: Mensen wilden dat die zo goed
blijft werken. Dit verklaart dat het lichamelijke veel aandacht kreeg.
Nadelen van dit model
Reductionistisch: klachten en symptomen werden steeds herleid tot
dysfunctie van een orgaan of systeem. Indien er geen symptoom
gevonden werd, kreeg het psychische aandacht.
Invloed op zorgrelatie: Een patiënt met een maagbloeding die veel
stress heeft wordt gezien als een maagbloeding.
, Taakverpleging: er is geen integratie. Voor elke taak heb je een andere
zorgverlener nodig.
Voordeel
Het lichaam werd gezien als een machine. Dit zorgde ervoor dat het
nauwkeurig onderzocht en ontleed werd. Er zijn veel ontdekkingen gemaakt
rond het lichaam. Geneeskunde zou niet zijn wat ze is zonder dit model.
Kritiek op medisch of reductionistisch model
Door …
Verschuiving van acute en infectieuze aandoeningen naar meer chronische
en degeneratieve ziekten.
Sterke toename van psychosociale en psychosomatische klachten.
Vergrijzing van de bevolking.
Holistisch mensbeeld van Martha Rogers
De mens moet holistisch gezien worden: in zijn totaliteit en onlosmakelijk
verbonden met de omgeving.
Haar visie verwerpt het medisch model.
Verschil met medisch model: lichaam en ziel zijn nu 1 geheel, niet meet
dualistisch.
5 basisstellingen (De kern van haar integraal mensbeeld is gebaseerd op 5
stellingen)
Stelling 1: De mens is een globale en unieke eenheid …
= Ziekte heeft een invloed op fysiek, psychisch, sociaal en metafysisch vlak. Zo
kan een somatisch probleem zowel niet – somatische gevolgen als oorzaken
hebben.
Bv. Ik lig met mijn been in gips. Daardoor ben ik verdrietig (=
psychologisch), kan ik niet meer afspreken (sociaal) enz.
Gevolgen voor verpleegkundig handelen
Er mag geen scheiding gemaakt worden tussen somatische en niet-
somatische aspecten, maar wel een integratie.
Iedereen is uniek, je moet dus handelingen bepalen vanuit individuele
behoeften van de patiënt.
Stelling 2: De mens is een open systeem … (systeem = geheel dat
functioneert o.w.v. onderliggende afhankelijkheid, bv. gezin, werk, samenleving
enz.)
= De relatie tussen mens en zijn milieu heeft 3 niveaus:
Individu – fysisch milieu: bv. slecht slapen door vreemde omgeving.
Individu- sociaal milieu: bv. steun en bezoek van familie en vrienden,
mantelzorg enz.
