Verbintenissenrecht
Inhoud
Inleiding..................................................................................................................................................4
hoofdstuk 1: contractbegrip en het algemeen contractenrecht in perspectief..................................4
Bronnen van verbintenissen:..............................................................................................................5
Onrechtvaardige verrijking.............................................................................................................6
Rechtmatig vertrouwen..................................................................................................................6
Bronnen verbintenissenrecht:........................................................................................................6
Het leven van een contract.............................................................................................................7
Andere bronnen van verbintenissen dan een contract..................................................................8
Bronnen van verbintenissen...........................................................................................................8
Hoofdstuk 2: Het nieuwe verbintenissenrecht...................................................................................8
Belang van de bron van de verbintenis?.........................................................................................8
STRUCTUUR BOEK 5 & 1.................................................................................................................9
Rechtmatig vertrouwen als bron van verbintenissen...................................................................12
Bijzondere toepassing -> vertrouwensleer...................................................................................12
Schijnvertegenwoordiging............................................................................................................13
Eenzijdige wilsuiting.....................................................................................................................13
Verbintenissen van de zaakwaarnemer........................................................................................15
Aansprakelijkheid van de zaakwaarnemer...................................................................................16
Onverschuldigde betaling art.5.133-5.134...................................................................................16
Restitutieverbintenis....................................................................................................................17
Aard..............................................................................................................................................21
Deel 1: contractvrijheid, contractuele gebondenheid en hun beperkingen.........................................23
Hoofdstuk: 1 fundamentele rechten, contractvrijheid en gebondenheid p55.................................23
Hoofdstuk: 2 Contractvrijheid p67....................................................................................................23
Hoofdstuk: 4 Mechanismen ter beperking van de contractvrijheid en de contractuele
gebondenheid p79............................................................................................................................23
Regels van openbare orde............................................................................................................24
Frans omnia corrumpit.................................................................................................................27
Verbod van wetsontduiking (algemeen rechtsbeginsel)...............................................................28
Buitencontractuele aansprakelijkheid..........................................................................................28
Deel 2 precontractuelefase: ontstaan en geldigheid van contracten...................................................29
Precontractuele fase of onderhandelingsfase..............................................................................30
1
, Andere vormen in de precontractuelefase...................................................................................33
Hoofdstuk 2: Totstandkoming van een contract...............................................................................33
Hoofdstuk 3: De geldigheid van het contract...................................................................................35
Op grond waarvan kan een contract het vaakst tot het einde komen?........................................35
Toestemmingen en wilsgebreken.................................................................................................39
B2C- contracten (vorige pagina)...................................................................................................41
B2B- contracten (ondernemingen onder elkaar)..........................................................................41
C2C...............................................................................................................................................42
Hoofdstuk 4: Sancties voor geldigheidsgebreken: nietigverklaring en verval...................................42
Nietigverklaring............................................................................................................................42
Hoe moet je nietig verklaren?......................................................................................................42
Exceptie (niet onderworpen aan een termijn) van nietigverklaring:............................................43
Mogelijkheid tot afstand van een nietigverklaring (lezen boek)...................................................43
Verweermiddelen ten opzichte van een nietigheidsvordering.....................................................43
Sancties van niet kantmelding......................................................................................................44
Hoe ver reikt de nietigverklaring ?................................................................................................44
Gevolgen van nietigverklaring......................................................................................................44
Verval (‘Caducité) van de verbintenis door verdwijning van het voorwerp (lezen boek) .🡪 ...........46
Art 5.265.......................................................................................................................................46
Hoofdstuk 5: contracteren via vertegenwoordiging.........................................................................47
Wat brengt een contract met zich mee?......................................................................................47
Deel 3: inhoud en werking van contracten...........................................................................................48
Hoofdstuk 1: Ten aanzien van contractpartijen................................................................................48
Hoofdstuk 2: Ten aanzien van derden..............................................................................................48
Relativiteit 🡪 Art5.103 (zie ppt foto)...............................................................................................48
Exoneratiebeding..........................................................................................................................49
Kwalitatieve rechten🡪 Art5.105,.....................................................................................................50
Verweermiddelen tegen 3de..........................................................................................................51
Zijdelingse vordering p836 Art
🡪 5.242............................................................................................52
Paulianaanse vordering Art. 5.243 BW.........................................................................................52
Simulatie=veinzing........................................................................................................................53
Derdenwerking............................................................................................................................53
Tegenwerpelijkheid......................................................................................................................53
Wat is het gevolg van een contract voor de contractpartijen.......................................................55
Inhoud van een contract...............................................................................................................56
Obligatoire gevolgen.....................................................................................................................60
2
,Deel 4: wanprestatie, verzuim en sancties...........................................................................................71
Hoofdstuk 1: stap 1🡪 toerekenbare niet-nakoming of wanprestatie ..................................................72
Hoofdstuk 2: Stap 2 🡪 SA in verzuim stellen/verzuim en ingebrekestelling 5.227 ..............................75
Hoofdstuk 3: Stap 3 🡪 sancties wegens wanprestatie 5.83 en 5.224 ..................................................77
Deel 5: Overmacht en imprevisie.........................................................................................................95
Hoofdstuk 1: Overmacht..................................................................................................................95
Hoofdstuk 2: Imprevisie....................................................................................................................98
Pluraliteit van SA............................................................................................................................100
3
,INLEIDING
HOOFDSTUK 1: CONTRACTBEGRIP EN HET ALGEMEEN CONTRACTENRECHT IN
PERSPECTIEF
Lesweek 1
Verbintenissenrecht
Andere bronnen en Algemeen deel
Zoeken tussen wie een rechtsband bestaat.
A -> B -> C (schade) -> D -> E
C kan vorderen tegen B omdat contractuele verbintenis
C kan contractueel voederen tegen A omdat C de vordering van B tegen A kan uitoefenen. C heeft
met het koopcontract tss C en B ook de contractuele vordering tss A en B. deze wordt overgedragen
aan C. Art 1615 Oud BW -> wat bijkomstig aan de verkoop is wordt ook overgedragen. Alle
toegevoegde worden ook overgedragen. Geen buitencontractuele vordering, het is een gewone
vordering.
Contract is een bron van verbintenis, maar is geen verbintenis. Hieruit kan wel een verbintenis
ontstaan.
● Verbintenis = rechtsband tussen twee of meerdere
© personen, waar dat de ene (schuldenaar)
een prestatie verschuldigd is aan de andere (schuldeiser) en deze dat recht kan afdwingen
o Bv. Huwelijk (= contract)
o Bv. Koopovereenkomst
o Bv. Arbeidsovereenkomst
o Bv. Leencontract
o Bv. Vennootschapscontract
o Bv. Huurcontract
o Bv. Verzekering
▪ Betalen van een premie
▪ Dekken van de schade
o Bv. Onderwijscontract
o Bv. Lastgevingscontract
▪ Verschil lastgeving en aanneming (rechtsregels verschillen)
● Lastgeving: iemand aanstellen om een rechtshandeling uit te voeren
o Bv. Vastgoedmakelaar die huurder moet zoeken en een
contract met die huurder moet sluiten
Bv.
Lening is een zakelijk contract -> Arbeidsovereenkomst -> verbintenissen: Verzekeren -> verbintenis: betalen van de
verbintenis: het terugbetalen van de som Betalen van loon in het hoofd van de verzekeringspremie, verzekeraar moet
werkgever en de werknemer moet arbeid
4
, met de eventuele intresten verrichten. schade vergoeden
Rechtshandeling is een handeling die je
stelt op het oog op gevolgen. Vb. contract
BRONNEN VAN VERBINTENISSEN:
● Contracten (bv. Schenking!!)
● De wet (bv. belastingen)
● Buitencontractuele aansprakelijkheid
● Onverschuldigde betaling (bv. Iemand schrijft je plots zonder reden 1 000 000 euro over)
● Eenzijdige wilsuiting/belofte (bv. Hond kwijt, vinder krijgt 100 euro)
● Zaakwaarneming
o Verbintenis tussen zaakwaarnemer en meester van de zaak
o Bv. Buur die op reis gaat, dakpannen vliegen eraf door storm, jij gaat aannemer
aanspreken om het te herstellen => eens je begin moet je ermee doordoen
● Ongerechtvaardigde verrijking (bv. ...)
● Rechtmatig vertrouwen (bv. Bakker geeft geld aan bankbediende die de bank
vertegenwoordigt, maar eigenlijk is die bankbediende een oplichter en vlucht met zijn geld,
bakker kan een vordering stellen tegen de bank op vlak van rechtmatig vertrouwen)
o Art 1382-1383 oud BW
o Vanaf er een gedraging is van de bank waardoor de bakker kon vertrouwen in de
bankbediende kan er beroep gedaan worden op rechtmatig vertrouwen
Wet, contracten/ contractuele aansprakelijkheid , buitencontractuele aansprakelijkheid,
onverschuldigde betalingen, eenzijdige wilsuiting of belofte ( vb. prijs/beloning aan de persoon die
een hondje vindt), zaakwaarneming, onverschuldigde verrijking, rechtmatig vertrouwen
Belastingen, bron? De wet
Onderhoudsgeld ook uit de wet
Meester van de zaak -> zaakwaarneming
Kosten zijn voor de meester van de zaak
Vb. 3 alpinisten dat gaan klimmen en 1 persoon breekt zijn been. Eén persoon gaat naar het dal en de
andere blijft bij de persoon. Een lichaamsdeel is niet goed verwarmd bij de persoon die er bleef en zijn
teen moet geamputeerd worden. De meester van de zaak is de persoon die zijn been heeft gebroken
Een schenking is een wilsovereenkomst geen eenzijdige wilsuiting. Een schenking is een meerzijdige
rechtshandeling
5
,Onrechtvaardige verrijking
Vb. met 2 samenwonen en de ene persoon koopt alles aan voor het nieuwe huis zonder daar iets voor
te vragen. Dan een is er een scheiding dan rijst de vraag wat met alle voorwerpen die persoon zelf
heeft gekocht. Je moet het hele plaatje bekijken of er een onevenwicht bestaat. Er kan een verbintenis
ontstaan voor de persoon die overmatig veel werk heeft verricht.
Rechtmatig vertrouwen
Vb. Bakker vertrouwt bankbediende met een som geld en de bankbediende misbruikt dit geld.
Bakker gaat een vordering starten tegen de bankbediende. Kan de bakker ook een vordering starten
tegen de bank zelf? OP grond van 1382-1383 maar dan moet je fout van de bank bewijzen. Met de
vertrouwensleer kan de bakker de bank aanspreken en dan moet de bakker aantonen dat het geld
………… rechtmatig vertrouwen. Vanaf er sprake was van rechtmatig vertrouwen tegenover de bakker
dan kan de bakker een vordering instellen -> theorie rechtmatig vertrouwen.
Bronnen verbintenissenrecht:
- Wetgeving; burgerlijkwetboek -> boek 5
- Buitencontractuele aansprakelijkheid vind je in boek 6.
- Wetboek economisch recht -> boek 1: definities, boek 6 -> (B2C) ondernemingen en
consumenten, ondernemingen en ondernemingen
- Boek 6 -> een bescherming voor de zwakke partij.
- Bijzondere wetten -> anti-discriminatie wet en wet van 2 augustus 2002
- Eu-recht en regionaalrecht
Wetgeving
o Boek 5 BW
▪ Niet buitencontractuele aansprakelijkheid => boek 6
● Bestaat nog niet, work in proces
o Oud BW
o WER
▪ Boek 1
▪ Boek 6
● B2C (business and consumer)
● B2B (business and business)
o Bijzondere wetten
▪ Antidiscriminatiewet
▪ Wet van 2 augustus 2002 tot bestrijding van de betalingsachterstand bij
betalingstransacties
6
, Rechtspraak: – Uiteraard is de rechtspraak van de hoven en rechtbanken – in het bijzonder van het
Hof van Cassatie – van belang voor de interpretatie, aanvulling en soms zelfs wijziging van de diverse
wetsbepalingen.
Rechtsleer: via talloze wetenschappelijke artikelen en annotaties of noten becommentarieerd. Een
overzicht van het oude verbintenissenrecht is in handboeken terug te vinden. Over het ruime nieuwe
verbintenissenrecht zijn er tot nog toe nog geen handboeken verschenen (al zal dat ongetwijfeld
gauw veranderen).
Algemene rechtsbeginselen: In de rechtspraak wordt ook vaak een beroep gedaan op algemene
rechtsbeginselen58 (die al dan niet bijzondere toepassingen in de wetgeving kennen59). In het BW
zijn heel wat van die algemene rechtsbeginselen gecodificeerd.
Supranationale instrumenten
Begrippen voor boek 5
Alle harmonisatie zijn niet doorgegaan maar hebben wel invloed gehad
CISG -> internationaal verdrag van de koop van goederen
PICC -> principes voor internationale handelscontracten
PECL -> principes van Europeesrecht
DCFR -> het ontwerp gemeenschappelijk en referentiekader
Het leven van een contract
Precontractuele fase/ Geboorte contract Uitvoeringsfase/contractuele fase Einde van een Postcontractuele fase
onderhandelingsfase contract
1ste: het sluiten van een contract en 2 de: beëindiging van het contract -> verschillende soorten
beëindigingen ….
Tss 1 en 2 moet het contract worden uitgevoerd
Vb. koopt een antiek beeld, je betaalt da en neemt da mee naar huis. Blijkt dat het geen antiek
beeldje, je bent bedrogen. Je kan vragen voor de nietigheid van het contract ligt voor 1ste fase. Want
geen contractbreuk gepleegd maar een pre-contractuele breuk. Buitencontractuele aansprakelijkheid
Vb 2. Antiek beeld gekocht en je komt terug voor het op te halen maar de koper heeft er eentje
nagemaakt. Dit is bedrog bij de uitvoering van het contract en niet meer voor het sluiten van het
contract. Dus contractuele aansprakelijkheid, andere sancties als bij pre-contractuelebreuk.
7
, Lesweek 2
Verbintenissenrecht
Andere bronnen van verbintenissen dan een contract
Bronnen van verbintenissen
Artikel 5.1. Verbintenis
Art 5.3. Bronnen van verbintenissen en draagwijdte van de bepalingen
Verbintenissen ontstaan uit , wet, rechtshandeling, oneigenlijke contracten , buitencontractuele
aansprakelijkheid
Toelichting: wet in de ruime zin: “ook de gewoonte en de algemene rechtsbeginselen”
Nuance: verbindende kracht vloeit steeds uit een wet (in de ruime zin) voort
HOOFDSTUK 2: HET NIEUWE VERBINTENISSENRECHT
Belang van de bron van de verbintenis?
-Rechtsregels verbonden aan de bron van de verbintenis kunnen verschillen
Bijv. verjaringsregels CA/BCA; verzekering
! Gelaagdheid van het recht: bijzondere wetgeving, Europese regels, …
- Cumulatieve/alternatieve/exclusieve toepassing?
Vb. Man op achterbank en vrouw veroorzaakt accident op welke grond aansprakelijk ? Rechter zegt
dat het contractuele aansprakelijkheid is en de verzekering komt niet tss want is niet
buitencontractueel
Belangrijk -> structuur wetboek goed kennen! En voorbeelden
8
