Inleiding
Orthopedagogiek?
De orthopedagogiek is, in Vlaanderen en Nederland, één van de disciplines binnen de
pedagogische wetenschappen (Broekaert, 2005) en betreft een volwaardige, autonome
discipline met een specifieke eigenheid (Noens, 2016). Ze bestudeert op een wetenschappelijke
wijze het handelen in als problematisch omschreven opvoedingssituaties. De orthopedagogiek Met opmerkingen [ACB1]: Thema waar orthopedagog
is daarmee niet louter gericht op de studie en de behandeling van individuele stoornissen en mee bezig zijn.
beperkingen, maar op het handelen in de gehele problematische opvoedingssituatie met een Met opmerkingen [ACB2]: Niet louter gericht op stud
bijzondere aandacht voor de context (Broekaert, 2005; Maes et al., 2013). en behandeling. Niet alleen naar de persoon kijken maar
naar de bredere omgeving.
Definitie ‘klinische orthopedagogiek: “Het uitoefenen van de klinische orthopedagogiek is het Met opmerkingen [ACB3R2]: Vooral onthouden dat w
vanuit een wetenschappelijk onderbouwd referentiekader verrichten van handelingen gericht naar het geheel kijken!
op de preventie, de diagnostiek, de begeleiding en behandeling van opvoedings-, ontwikkelings- Met opmerkingen [ACB4]: Term misschien niet ideaa
maar geeft aan dat er opvoedingsvragen zijn, een bepaald
, leer-, gedrags- en emotionele problemen en de psychosociale gevolgen ervan bij kinderen, nood bij de persoon of in de omgeving waarbij we kunnen
jongeren of volwassenen en hun context. De orthopedagogiek is de discipline die de theorieën, gaan ondersteunen.
modellen, methoden en technieken ontwikkelt voor het bedoelde wetenschappelijke Met opmerkingen [ACB5]: Erkent gezondheidsberoep
referentiekader.” Met opmerkingen [ACB6]: We kijken breed, we kijken
naar verschillende leeftijden.
Hoge Gezondheidsraad. Klinische orthopedagogiek in België. Brussel: HGR; 2017. Advies nr.
9380.
Orthopedagogisch begrippenkader
• Gewone versus verzwaarde opvoeding Met opmerkingen [ACB7]: Normaal verloopt opvoedi
spontaan en intuïtief maar als er een beperking aanwezig
• Specifieke opvoeding zijn er mogelijk meer vragen, minder evident (zien we in
Vooral in onderwijs gebruikt. Wijst op de specifieke noden, bijzondere vragen op versch vlakken. Unieke literatuur en praktijk). Elke situatie is UNIEK! Steeds met
vragen betekent ook dat er een uniek aanbod nodig is. Omgeving gaat zich moeten afstemmen op de vraag. twee woorden, hypothetisch spreken. Het is vaak zo, niet
altijd!
Zoektocht naar een juste afstemming op de vraag.
• Als problematisch omschreven opvoedingssituatie
• Opvoedingsvragen en opvoedingsproblemen
• …
Wetenschappelijk referentiekader
- interactioneel, ecologisch & systemisch -> persoon is ingebed in een omgeving, ontwikkeling
gebeurd door interactie met de omgeving.
Orthopedagogiek Handicaps lesnotities A-C B| 2022-2023 p. 1/6
,- Levensloopperspectief: kijken naar verschillende leeftijden, inzetten op levenskwaliteit en
ontwikkeling voor alle leeftijden.
- Biopsychosociale verklaringsmodellen: op verschillende lagen. Bepaalde biologische
kwetsbaarheden en sterktes kunnen interageren met aantal risicofactoren en beschermende
factoren in de omgeving en we zitten ingebed in een maatschappelijke context.
Praktijk- en handelingsgerichte wetenschap:
Verbetering in het leven van mensen met een beperking bereiken
- Bevorderen van ontwikkelings- en ontplooiingskansen
- Bevorderen van kwaliteit van leven
- Ondersteunen van volwaardige participatie (relationeel, sociaal en maatschappelijk)
- Gericht op diverse domeinen van ontwikkeling en functioneren
- Focus op krachten en competenties van cliënten (niet focussen om wat moeilijk loopt)
Stel eens in 3 zinnen een person met een handicap voor die je kent.
Een volwassen vrouw met een mentale beperking van 38 jaar oud. Ze heeft een mentale leeftijd
van 7 jaar.
➔ Nadien opnieuw bekijken met het ICF-kader (stoornis, beperking, handicap)
➔ Zowel positieve als negatieve aspecten betrekken, problemen en krachten aangeven
Terminologie
Bepaalde terminologie niet meer gebruikt tegenwoordig. Zoektocht naar wat je wel kan zeggen
waarmee je niet kwetst en toch de lading dekt van de ‘beperking’.
Tekst van Rebecca Atkinson (Ontwikkelde speelgoed: in speelgoed zit geen natuurlijke variatie)
Tijd om te stoppen met word ‘disability’. Gaat in discussie met zichzelf op zoek naar een betere
term -> conclusie: ze vindt geen woord en zegt dat de lading van woorden persoonlijk is,
verschillen in voorkeur van woorden.
Welke term gebruiken? ICF kader legt nadruk op handicap. In praktijk merken we dat mensen
handicap vaak beledigend vinden. Terminologie heeft te maken met gevoeligheden.
Orthopedagogiek Handicaps lesnotities A-C B| 2022-2023 p. 2/6
, VISIE OP HANDICAP – ICF 2001
Geeft handvaten over terminologie maar ook over hoe we naar personen met een handicap
kijken.
Model van de Wereldgezondheidsorganisatie dat een visie geeft op handicap
- International Classification of Functioning, Disability and Health
- Internationale Classificatie van het menselijk Functioneren
Kader dat opgesteld is om international te kunnen spreken over de gezondheid van mensen.
Gezondheid heel breed bekeken (fysiek maar ook mentaal). Het gaat over functioneren. Om
gemeenschappelijke terminologie te kunnnen hanteren. Achtergrond: Streven naar een zo goed
mogelijke fysieke en mentale gezondheid van iedere person.
Toont hoeveel verschillende zaken een invloed op de gezondheid van personen
Omgeving speelt een grote rol in het functioneren van een persoon!
Orthopedagogiek Handicaps lesnotities A-C B| 2022-2023 p. 3/6
