1
INHOUDSTAFEL
Management Accounting: Samenvatting ................................................................................................ 4
Ch1: Role of management accountants .............................................................................................. 4
1. Accountancy ................................................................................................................................ 4
2. Management vs. Financial accounting ........................................................................................ 4
3. De rol van management accountants ......................................................................................... 6
4. Basisbegrippen ............................................................................................................................ 8
CH2: Cost terminology......................................................................................................................... 8
1. General cost termen .................................................................................................................... 8
2. Basis cost terminologie................................................................................................................ 9
3. Directe kosten vs indirecte kosten .............................................................................................. 9
4. Variabele vs vaste kosten .......................................................................................................... 10
5. Inventarisbeerbare kosten - Periode kosten ............................................................................. 13
6. Productiekosten ........................................................................................................................ 14
7. Totaal vs eenheidkosten ............................................................................................................ 17
8. Conclusion ................................................................................................................................. 18
CH3: Cost-volume-profit analysis ...................................................................................................... 18
1.Inleiding ...................................................................................................................................... 18
2.Inkomensberekening .................................................................................................................. 18
3. Contributiemarge ...................................................................................................................... 19
3. Kritische afzet/omzet – Break even afzet/omzet ...................................................................... 20
4. Sensitivity analysis ..................................................................................................................... 23
5. Veiligheidsmarge (Margin of safety: MOS) ............................................................................... 24
6. Operationele hefboom (operational leverage) ......................................................................... 25
7.Effects van sales mix op CVP ...................................................................................................... 25
8. Contributiemarge vs bruto winst (gross margin) ...................................................................... 27
CH4: Job Costing ................................................................................................................................ 27
1. Job costing (opdrachtencalculatie) vs process costing (afdelingscalculatie) ............................ 27
2. Job costing: cost assignment (opdrachtencalculatie) wat een waarom? ............................. 28
3. Costing-approaches (=kostenbenaderingen) in general .......................................................... 29
4. Seven-step Job costing .............................................................................................................. 29
5. Journal entries ........................................................................................................................... 32
6. Accounting for overhead ........................................................................................................... 34
CH17: Process Costing ....................................................................................................................... 37
1
, 2
1. Process costing .......................................................................................................................... 37
2. Assumpties van process-Costing ............................................................................................... 38
3. 5-stappen proces ....................................................................................................................... 38
4. Equivalente eenheden ............................................................................................................... 39
5.Waarderingsmethode 1: gewogen gemiddelde methode ......................................................... 41
6. Waarderingsmethode 2: FIFO ................................................................................................... 42
7. Transferkosten = vorige departement kosten ........................................................................... 45
CH5: Activity based costing ............................................................................................................... 47
1. Traditioneel kostprijssysteem (Tekortkomingen) ..................................................................... 47
2. Activity Based Costing (Oplossing voor tekortkomingen van traditionele systeem) ................ 51
3. Activity based management ...................................................................................................... 61
CH6: Master budget .......................................................................................................................... 62
1. Definitie ..................................................................................................................................... 62
2. Budgetteringsproces ................................................................................................................. 62
3. Voordelen van budgetten.......................................................................................................... 63
4. Componenten van hoofdbudget (=master budget) .................................................................. 63
5. Basis budgetstappen ................................................................................................................. 63
6. Voorbeeld .................................................................................................................................. 64
7. Andere budgetteringsproblemen .............................................................................................. 73
8. Verantwoordelijkheidsrapportering (responsibility accounting) .............................................. 73
9.Menselijke aspecten van budgettering ...................................................................................... 73
CH 7 Flexibele budgetten, varianties en management controle ....................................................... 74
1. Basis concepten ......................................................................................................................... 74
2. Level 0, 1, 2, 3 analysis .............................................................................................................. 75
3. Het flexibel budget .................................................................................................................... 77
4. Level 2 variances: Flexible budget variance & Sales volume variance ...................................... 78
5. Level 3 varianties: analyse voor indirecte kosten (overhead) ................................................... 79
CH8: Variantie-analyse indirecte kosten ........................................................................................... 80
1. Varianties en journaalboekingen............................................................................................... 86
2. Standaard costing (calculatie) ................................................................................................... 87
3. Management gebruik van varianties ......................................................................................... 87
4. Acitivity-based costing en varianties ......................................................................................... 90
CH9: intergrale en variabele kostencalculatie................................................................................... 91
1. Methoden van kostencalculatie ................................................................................................ 91
2. Performance problemen en absorptiekostencalculatie ............................................................ 95
2
, 3
3. Throughput costing ................................................................................................................... 96
4. Vergelijking van alternatieve voorraadkostensystemen ........................................................... 96
5. Capaciteit analyse: keuze van denominator level ..................................................................... 97
6. Productie volume variantie ....................................................................................................... 99
CH10: Kostengedrag .......................................................................................................................... 99
1. Gebruikelijke kostenfunctieaannamen (usual Cost function assumptions) .............................. 99
2. Tijdspanne en relevant interval/bereik (range)....................................................................... 100
3. Lineaire kostenfuncties ........................................................................................................... 100
4. Toegerekende, discretionaire en engineeringkosten.............................................................. 101
5. Methode voor het inschatten van kosten ............................................................................... 102
6.Criteria voor het meten van alternatieve kostdrijvers ............................................................. 104
7. Non-lineaire functies ............................................................................................................... 104
8. Data problemen....................................................................................................................... 106
CH11: Beslissingen gebaseerd op relevante informatie.................................................................. 107
1. Besluitvormingsproces (=decision making process) ................................................................ 107
2. Concepten: relevante / incrementele / differentiële opbrengsten en kosten........................ 107
3. Soorten beslissingen ................................................................................................................ 108
4. Gedragsimplicaties (=behavorial implications) ....................................................................... 114
3
, 4
Management Accounting: Samenvatting
Ch1: Role of management accountants
1. Accountancy
Accountancy
= omvat het verzamelen, samenvatten en rapporteren van financiële als niet-financiële
informatie
Accounting als een informatie systeem
2. Management vs. Financial accounting
Het verschil tussen management en financial accounting:
Managerial accounting Financial accounting
Doel van de Het helpt managers om beslissingen te nemen Communiceert de financiële positie van een
informatie om zo de doelen van een organisatie te organisatie aan beleggers, banken,
vervullen toezichthouders en andere externe partijen
Primaire gebruikers De managers van de organisatie Externe gebruikers zoals beleggers, banken,
toezichthouders en leveranciers
Focus/emphasis Toekomstgericht (= budget voor 2017 Verleden
opgesteld in 2016)
Regels van de meting Interne metingen (measures) en rapporten Financiële statements moeten GAAP volgen
en rapportage hoeven geen GAAP te volgen, maar zijn en worden gecertificeerd door externe,
gebaseerd op kosten-batenanalyses onafhankelijke accountants
Tijd span Varieert van uurlijkse informatie tot 15 tot 20 Financiële verslagen: jaarlijkse en kwartaal
jaar
Gedragsimplicaties (= Ontworpen om het gedrag van managers en Het rapporteert economische gebeurtenissen
impact op mensen die andere werknemers te beïnvloeden maar beïnvloedt ook het gedrag, omdat de
in het bedrijf werken) vergoeding van de managers vaak gebaseerd
is op de financiële resultaten
Activiteiten van financial en management accounting
Financial accounting Management accounting
Boekhouding Cost accounting
Consolidatie Cost management
Financial statement analyse Strategische lange termijn planning
Externe audit Budgettering
Management controle
=> verschillende accounting systemen voor verschillende doelen
4
, 5
Vb: berekenen van de kosten van een product = cost accounting. De waarde van de voorraad moet op
de balans staan naar buiten toe gericht = financial accounting en keuzes van het management welk
product te promoten = management accounting
Cost accounting
= is het proces van het meten, analyseren en rapporteren van financiële en niet-financiële
informatie die gerelateerd zijn aan de kosten voor het verwerven of gebruiken van middelen
in een organisatie
✓ vb: de kostprijs van een product berekenen het kost object bepalen en de kosten
daarrond vastleggen
Cost management
= De activiteiten die managers ondergaan om middelen te gebruiken die de waarde van een
product verhogen voor de klant en zo de doelen van de organisatie te bereiken
✓ Vb: designverandering van een product
Boekhouden
= Transactie boeken
Financial statement analyse
= Ratio’s berekenen ivb met de winst, toegevoegde waarde, liquiditeit, om zo de financiële
status van de organisatie te analyseren
Consolidatie
= De boekhoudtechniek om de resultaten van moeder- en dochtervennootschappen bij elkaar
te voegen, zodat een groep een resultatenrekening en balans krijgt alsof ze
één vennootschap is
Externe audit
= Het controleren van een organisatie -> nagaan of het bedrijf conform is met de GAAP regels,
geeft de boekhouding wel een getrouw beeld?
Management accounting is gericht op interne rapportage
✓ Belang van waardeketenanalyse (=value chain analysis)
✓ Belang van planning- en controlesystemen
1. Value Chain analyse
• Welke functies kunnen in de waardeketen worden geïdentificeerd, welke
afhankelijkheden kunnen worden gemaakt en wat zijn de gevolgen voor het
management accounting systeem?
Onderdelen van de value chain:
Managers gaan in elke categorie de kosten nagaan. Management accounting informatie
helpt managers om cost-benefit tradeoffs te maken.
5
, 6
2. Planning- en controlesystemen
• Organisaties hebben nuttige planning- en controlesystemen nodig om hun strategie te
ontwikkelen en uit te voeren
5-stappen proces bij het maken van beslissingen in planning & controle:
1) Onderken het probleem en de onzekerheden
2) Verkrijg informatie
3) Maak voorspellingen over de toekomst
4) Kiest uit verschillende alternatieven
5) Implementeer het besluit, evalueer de resultaten en gebruik de ervaringen bij
nieuwe beslissingen
eerste 4 stappen zijn planning beslissingen en de 5e behoort tot de controle
beslissing
✓ Controle: uitvoering van planning, evalueren resultaten en geven van
feedback
Het maken van een budget is de meest belangrijke planningstool
3. De rol van management accountants
De bijdrage van management accountants voor beslissingen te nemen over strategie, planning en
controle:
• Probleemoplossend/ besluitvorming
. Planning: belangrijkste instrument = budget
• Puntentelling
. Prestatiemeting
• Attentie gericht
. Controle: acties uitvoeren die de planningsbeslissingen implementeren, besluiten
over hoe prestaties te evalueren, feedback geven om te helpen bij toekomstige
besluitvorming
Management accounting richtlijnen
1) De kosten-batenbenadering (cost-benefit) wordt vaak gebruikt: voordelen moeten de kosten
overschrijven = basisbesluitregel
2) Gedrags-en technische overwegingen: mensen zijn betrokken bij beslissingen, niet alleen
dollars en centen bv: praat met de werknemers wanneer ze onderpresteren ipv een
rapport te sturen
3) Er zijn verschillende kosten voor verschillende doeleinden kosten kunnen anders
weergegeven worden op de resultatenrekening bij financial en management accounting door
regels bij financial accounting
6
, 7
De positie van management accountants binnen de organisatiestructuur
• Lijnmanagement
• Zoals: Productie, marketing, distributiebeheer
• Ze zijn direct verantwoordelijk voor het bereiken van organisatorische doelen
Bv: managers van de productieafdelingen zijn verantwoordelijk voor het
voldoen aan bepaalde niveaus van productkwaliteit en veiligheid
• Personeel’s management
• Zoals: management accountants, IT, HRM magement,
• Geven raad en leiding aan het lijnmanagement
• Vandaag: teams, lijn vs personeel management is minder duidelijk
Typische Organisatiestructuur en de Management Accountant
Chief executive officer (CEO) = financiële directeur
Is de leidinggevende die verantwoordelijk is voor het toezicht op de financiële operaties van de
organisatie.
Hij is verantwoordelijk voor volgende gebieden:
✓ Controllership:
verstrekt financiële informatie voor rapporten aan managers en stakeholders
✓ Belasting:
plant de inkomstenbelasting, omzetbelasting en internationale belastingen
✓ Schatkist:
overzeese banking en korte en lange termijn financiering,..
✓ Risicomanagement:
beheert het financiële risico van de interest rente, en wisselkoers
✓ Beleggersrelaties:
communiceert met shareholders
✓ strategische planning:
definieert de strategie en alloceert de middelen die nodig zijn om de strategie te
implementeren
7
, 8
Professioneel ethisch gedrag
De vier normen van ethisch gedrag voor management accountants bepaald door het instituut van
Management Accountants (pg 37)
1) Bevoegdheid
Bv: Behoud een level van professionele expertise
2) Vertrouwelijkheid
Bv: Men mag geen vertrouwelijke informatie gebruiken voor een onethisch of illegaal
voordeel te creëren
3) Integriteit
Bv: men mag geen activiteiten ondersteunen/aangaan die het beroep kunnen
schenden
4) Objectiviteit
Bv: Communiceer de informatie eerlijk en objectief
4. Basisbegrippen
• Kost is NIET GELIJK aan een uitgave
▪ Kost = verbruikte middelen nodig om opbrengsten te realiseren
▪ Uitgave = uitstroom van financiële middelen als vergoeding voor geleverde prestaties
(vb: levering grondstoffen, arbeid,..)
• Werkelijke kost is NIET PERSE GELIJK aan een gebudgetteerde kost
▪ Werkelijke (actuele) kost = gerealiseerde, historische kost
▪ Gebudgetteerde kost = voorspelde of toekomstige kost
• Kostenobject = oogmerk, doel van het maken van kosten activiteit die aanleiding geeft tot
kosten en waarvan we de kosten wensen te kennen
CH2: Cost terminology
1. General cost termen
Kosten ≠ uitgave
▪ Kost = Het opofferen van middelen om bepaalde doelen (opbrengst) te bereiken
o Bv: afschrijving is een kost, maar geen uitgave
▪ Uitgave= uitstroom van financiele middelen als vergoeding voor geleverde prestaties
o Bv: een machine is een uitgave, maar geen kost
Werkelijke kost = niet perse gelijk aan gebudgetteerde kost
▪ Werkelijke kosten = kosten gemaakt (historisch, kosten in het verleden)
▪ Begrotingskosten = voorspelde of verwachte kosten (toekomstige kosten)
‘kostobject’ = waaraan kosten worden doorgerekend, zoals product, service
Zijn dus activiteiten die aan leiding geeft tot kosten en waarvan we kosten wensen te kennen
Bv:
* Product (wagen, paar schoenen, bak bier,..)
* Dienst (consultancy opdracht, treinrit,..)
* Project (bouw voetbalstadion, autostrade,..)
* Afdelingen (productie-afdeling, distributie,..)
* Klanten (businesspassagier vs economy passagier, groothandel vs kleinhandel,..)
Kosten kunnen gerelateerd worden aan meerdere kostenobjecten
8
, 9
Kosten is niet hetzelfde als cash outflow:
Afschrijving, waardevermindering, voorzieningen is een kost, maar geen cash outflow
(=kasstroom) op het moment van aankoop van een truck is het een cash outflow, maar
omdat je de truck 5 jaar gaat gebruiken, ga je de kosten spreiden over 5 jaar. Dus voor elk
boekjaar, ga je bv 2000 euro aan kosten boeken. De afschrijving is een kost, maar geen cash
outflow
2. Basis cost terminologie
Hoe de kost van een kostobject bepalen?
1. Cost accumulation = accumulatie per kostensoort
= verzamelen en optellen van alle kosten kosten ‘identificeren’
bv: type van materiaalkosten, afschrijvingen, administratiekosten,.;
2. Cost assignment = kostensoorten toewijzen aan kostenobject
▪ Sommige kosten rechtstreeks toewijzen aan kostenobject
▪ Andere kosten onrechtstreeks toewijzen
Door eerst de kosten naar een ander kostenobject te traceren en vervolgens
alloceren naar definitieve naar definitieve kostenobject
3. Directe kosten vs indirecte kosten
T.o.v kostenobject
Directe kosten: Kosten waarbij op het ogenblik van het maken ervan onmiddellijk vastgelegd kan
worden tot welk kostenobject ze behoren, in de mate dat het economisch verantwoord is (afweging
kwaliteit kosteninformatie vs kostprijs informatie)
directe kosten worden via cost tracing toegewezen aan een kostenobject
Indirecte kosten = overhead kosten: kosten waarbij op het ogenblik van het maken ervan niet
onmiddellijk vastgelegd kan worden tot welk kostenobject ze behoren omdat dit niet economisch
verantwoord is je hebt nood aan een verdeelsleutel om deze kosten te alloceren aan het
kostenobject zijn
indirecte kosten worden via cost allocation toegewezen aan een kostenobject
Bv.: Elektriciteitskost = €10.000. Je moet deze over
product A en B verdelen Verdeelbasis kan zijn:
o # producten per type
o # machine-uren
o …
Keuze verdeelsleutel (=allocatiebasis) bepaald
zeer hard de kostprijs v/h object
9
, 10
OPGEPAST: Een kost kan direct tov een bepaald kostenobject en indirect zijn tov een ander
kostenobject
Bv: Huur productiehal:
*Direct tov kostenobject ‘productieafdeling’
* Indirect tov kostenobject ‘product A’
Factoren die invloed hebben op de classificatie van directe/indirecte kosten
1) Relatieve belangrijkheid van de kosten
Of het economisch haalbaar is om kosten te herleiden tot een bepaald kostobject
zoals bv een papiertje bv: een papiertje kan worden toegerekend als directe kost,
maar de kost om dit te administreren is veel hoger dan de waarde van het papiertje,
dus dit wordt logischerwijs als indirecte kost aangemerkt
2) Beschikbare informatietechnologie
Bv: het gebruik van scanners in een fabriekshal die per product bijhoudt hoeveel
materialen zijn verbruikt
3) Soort opdracht
Soms worden de faciliteiten maar voor één product of klant gebruikt wanneer een
faciliteit voor 1 product wordt gebruikt, dan kunnen de kosten makkelijker direct
gemaakt worden Loon arbeiders: Je weet welke arbeider aan welke wagen
werkt.
Voorbeeld: Direct vs indirect kosten Loon kwaliteitscontroleur: Controleur zal alle types
• Een autofabrikant maakt 3 types van auto’s (A, B en C). wagens controleren.
Kostobject: auto A
– Banden Direct Indirect
– Elektriciteit kosten van de productiehal Direct Indirect
– Afschrijving van machines Direct Indirect
– Het loon van de productiearbeiders Direct Indirect
– Verzekering Direct Indirect
– Het loon van de kwaliteitsinspecteur Direct Indirect
4. Variabele vs vaste kosten
Enkele noodzakelijke begrippen
Kostengedrag is in relatie met kostendrijver (cost driver)
▪ Kostengedrag= mate waarin totale kosten wijzigen wanneer activiteitenniveau of
outputvolume wijzigt
▪ Kostendrijver
De activiteiten die de kost veroorzaken variabele zoals activiteitenniveau en
outputvolume, die totale kosten beïnvloeden
Vb: de hoeveelheid geproduceerde auto’s is een cost driver mbt de totale kosten die
in de auto zijn verwerkt
Onderscheid variabele en vaste kosten is afhankelijk van de mate waarin de totale
kosten wijzigen in functie van de kostendrijver
10
