Complete samenvatting van het vak 'Filosofie' (1ste Bachelor Sociaal werk, HoGent) gedoceerd door Yvan Houtteman. Het document omvat alle hoofdstukken van het handboek en is volledige door mezelf geschreven op basis van het boek. Met deze samenvatting heb je alles in één document om te slagen op ...
SV HB Filosofie
H1: De oorsprong van de filosofie
Inleiding
Filosofie: Griekse filein (houden van) en sophia (Griekse godin van de wijsheid)
Geschiedenis van de filosofie is een verhaal van mannen
Oorsprong
Zo oud als de mens zelf
Het is ontstaan in een bepaalde periode en binnen een bepaalde cultuur
In de stadstaten rond de Egeïsche zee en in de zesde eeuw v.Chr.
Overgang van mythos naar logos: van een wereldbeeld gebaseerd op mythen, meestal
gekleurd door een rijke wereld van goden en fantastische verhalen naar een wereldbeeld
dat haar fundering zoekt in een meer ‘rationele’ verklaring (toenemend belang van
observatie en argumentatie, natuur wordt uit de natuur verklaard)
Omschrijving en indeling van de filosofie
Tussen religie en wetenschap
Francis Bacon lanceerde de begrippen inductie en experiment
Volgens Crescenzo tussen religie en wetenschap
1. Wetenschap bestudeert op systematische wijze de ‘objectieve’ verschijnselen
of fenomenen
1. domein: de materiële (waarneembare?) werkelijkheid
2. natuurfilosofie werd fysica (1543: Copernicus en Vesalius), later ook
andere natuurwetenschappen en sociologie/psychologie
3. ratio (rede, verstand) en empirie (zintuiglijke waarneming)
2. Religie zoekt naar iets absoluuts en biedt troost en zingeving
1. domein: zingeving, waarden, bewustzijn
2. “voorbij” zintuigen en verstand
Drie grote vragen en domeinen
3 essentiële vragen volgens Kant:
1) Wat kan ik weten?
2) Wat moet ik doen?
3) Wat mag ik hopen?
Volgens Ferry houdt filosofie zich bezig met
a) Kennis
b) Ethiek
c) Wijsheid
Het huis van de filosofie
Je kan de filosofie het beste indelen aan de hand van het soort vragen dat men stelt
Onderscheid tussen ‘feiten’ en ‘waarden’ (ontologie, dat wat is)
Drie waarden of oervormen van Plato (‘goed’, ‘waar’ en ‘schoon’)
1
,Ontologische vragen: vragen naar het ‘zijnde’
Zijnde kan opgedeeld worden in drie grote domeinen
1) De wereld (kosmos, physis) kosmologie
2) De bovenwereld (metafysica) metafysica
3) De mens antropologie
Vragen naar de “drie waarden’
Waarheid Goedheid of Schoonheid
rechtvaardigheid
- Epistemologie of - Ethiek: onderzoekt het - Esthetica: vraag naar wat
kennisleer: vragen over goede schoonheid en kunst is
waarheid en kennis - Sociale en politieke
- Logica: wat is geldig filosofie: houdt zich bezig Kunst- en cultuurfilosofie
redeneren? met de (rechtvaardige)
- Wetenschapsfilosofie: samenleving
buigt zich over de - Rechtsfilosofie: aard en
grondslagen van de kennis oorsprong van recht + haar
van de afzonderlijke verhouding tot ethiek
wetenschappen Deontologie
- Taalfilosofie: ontstaan, Criminologie
ontwikkeling, betekenis en
functie van taal + verband
taal en de dingen + verband
taal en denken
De pre-socratische filosofie
Weinig bewaard gebleven
Eerste stappen gezet naar nieuw soort denken
Vooral kosmologisch geïnspireerd
Thales van Milete (624-545 v.Chr.)
Beschouwd als de ‘eerste filosoof’ om de volgende drie redenen:
a. Archè of oerbeginsel van alles is water: reductionisme of het herleiden van complexe
werkelijkheid tot één beginsel
b. Stelling van Thales: A/B = D/C
c. Ken jezelf als fundamentele filosofische taak
Anaximander van Milete (610-546 v.Chr.)
a. Leerling van Thales
b. Het apeiron (het onbepaalde of onbeperkte) is het eerste beginsel waaruit alles
voorkomt
c. Eerste overgeleverde poging tot een kosmogonie: verklaring voor ontstaan van de
wereld als een scheiding en inwerking van tegengestelde elementen op elkaar
Pythagoras (570-500 v.Chr.)
a. Term philosophos: “ik blijf zoeken en nadenken, tot ik de werkelijkheid begrijp”
b. Werkelijkheid kan uitgedrukt worden in getallen en hun onderlinge verhoudingen
2
, c. Harmonie der sferen (muziek)
d. Idee van reïncarnatie van de ziel
e. Stelling van Pythagoras
Parmenides (515-450 v.Chr.) en Herakleitos (540-480 v.Chr.)
Parmenides: het eeuwige “zijn”
a. Centraal staat de vraag naar het zijn (ontologie)
b. Beroemdste uitspraak: “Alles (het Zijn) is één en onvergankelijk en aan zichzelf gelijk”
- Al het tijdelijke verschijnt en verdwijnt in het eeuwige zijn
- Denk aan de metafoor van een computerscherm
Herakleitos: de voortdurende “wording” of verandering
a. Bijnaam “de Duistere” omwille van diepe uitspraken
- Alles vloeit (pantha rei)
- Je kan nooit tweemaal in dezelfde rivier stappen
- Oorlog is de vader van alles
b. De Logos is het principe achter de steeds veranderende werkelijkheid
c. ‘Rivier’, ‘vuur’ en ’oorlog’ als metaforen voor verandering
d. Een vergelijking met taoïsme (Tao is de orde en de tegenstelling yin-yang de
dynamiek) ligt voor de hand
Democritos
a. Alles bestaat uit niet-deelbare partikels: a-tomos
- Atomen klitten samen en komen los
- Verschillen in zwaarte: zwaardere = materie en lichtere = gedachten
b. Deze visie maakt hem tot de eerste filosofische “materialist”
Filosofie binnen het hoger onderwijs
Epicurus noemde filosofie geneeskunde voor de ziel om zo gemoedsrust te bereiken
Filosoferen heeft een transformerende kracht
Aangebrachte methodieken kunnen variëren naargelang de school
Voor Aristoteles bestond het doel van scholing en opvoeding erin om nuttige vaardigheden
te verwerven op het vlak van spreken, schrijven, kritisch denken en argumenteren en om de
jeugd moreel te vormen als voorbereiding op het samenleven binnen de polis. Filosofie gaat
over Bildung.
Het vak filosofie is zinvol op verschillende vlakken
Samengevat
In dit inleidend hoofdstuk hebben we de vraag gesteld naar de oorsprong van de filosofie en
naar haar inhoud. Verder stonden we stil bij een aantal van de vroegste filosofen. Belangrijk
bij dit inleidende hoofdstuk is dat je zelf een aantal filosofische vragen kunt formuleren en
die in het juiste domein kunt plaatsen, dat je weet dat filosofie de overgang maakte van
mythos naar logos en dat ze tegenwoordig nog steeds haar plaats heeft als inspiratiebron om
tot zelfkennis te komen en als kritische reflectie op het eigen denken en handelen (en dat
van anderen) vanuit een brandende ‘liefde voor wijsheid’.
3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur sillejacobs. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
