FILMSTUDIES
SAMENVATTING
JULIE DE COCK
2017-2018
,TABLE
OF
CONTENTS
TABLE
OF
CONTENTS
......................................................................................................................
2
0.
INLEIDING
...............................................................................................................................
5
0.1
WAAROM
FILMSTUDIES?
.............................................................................................................
5
0.2
FILMSTUDIES
ALS
DISCIPLINE
.........................................................................................................
5
0.2.1
FILMTHEORIE
.................................................................................................................................
5
0.3
FILM
EN
FILMGESCHIEDSCHRIJVING
................................................................................................
5
0.4
DEFINITIE(S)
VAN
FILM
................................................................................................................
6
0.5
BASISTERMINOLOGIE
..................................................................................................................
6
0.5.1
FILMTECHNIEK
...............................................................................................................................
6
0.6
HET
LEVEN
VAN
EEN
FILM
............................................................................................................
7
0.6.1
LEVEN
VAN
EEN
FILM:
PRODUCTIE
.....................................................................................................
8
0.6.1.1
Productie
van
een
film:
artistieke
implicaties
.........................................................................
9
0.6.2
LEVEN
VAN
EEN
FILM:
DISTRIBUTIE
....................................................................................................
9
0.6.3
LEVEN
VAN
EEN
FILM:
VERTONING
(EXHIBITION)
................................................................................
10
0.6.3.1
Distributie
en
vertoning
van
een
film:
Artistieke
en
esthetische
implicaties
.......................
10
1.
VROEGE
CINEMA
&
KLASSIEKE
HOLLYWOOD-‐CINEMA
...........................................................
11
1.1
HISTORISCHE
ACHTERGROND:
PRE-‐CINEMA
....................................................................................
11
1.1.1
VROEGE
CINEMA:
PROJECTIE
..........................................................................................................
11
1.1.2
VROEGE
CINEMA:
NARRATIE
...........................................................................................................
12
1.1.3
VROEGE
CINEMA:
NARRATIE
EN
MONTAGE
........................................................................................
12
1.1.4
VROEGE
CINEMA:
INTERNATIONALE
EXPANSIE
(1907-‐1918)
...............................................................
13
1.1.5
VROEGE
CINEMA
(1907-‐1918):
EUROPA
.........................................................................................
13
1.1.6
D.W.
GRIFFITH
............................................................................................................................
14
2.
BEWEGINGEN
IN
DE
FILMGESCHIEDENIS
................................................................................
16
2.1
DUITSLAND
(WEIMAR):
HISTORISCHE
ACHTERGROND
......................................................................
16
2.1.1
BELANGRIJKSTE
KENMERKEN
...........................................................................................................
17
2.2
DAS
KABINETT
DES
DR.
CALIGARI
(1919):
BEGINPUNT
EXPRESSIONISTISCHE
FILM
..................................
17
2.3
BLOEI
EXPRESSIONISM
..............................................................................................................
18
2.3.1
FRITZ
LANG
.................................................................................................................................
18
2.3.2
F.W.
MURNAU
............................................................................................................................
18
2.4
‘NIEUWE
ZAKELIJKHEID’
............................................................................................................
18
2.5
FRANSE
AVANT-‐GARDE
..............................................................................................................
19
2.5.1
HISTORISCHE
ACHTERGROND
..........................................................................................................
19
2.5.2
EERSTE
AVANT-‐GARDE
IMPRESSIONISME:
GERMAINE
DULAC
................................................................
19
2.5.3
EERSTE
AVANT-‐GARDE
IMPRESSIONISME:
JEAN
EPSTEIN
EN
MARCEL
L’HERBIER
......................................
19
2.5.4
EERSTE
AVANT-‐GARDE
IMPRESSIONISME:
ABEL
GANCE
.......................................................................
19
2.5.5
TWEEDE
AVANT-‐GARDE
.................................................................................................................
20
2.6
FRANS
POËTISCH
REALISME
(1934-‐1940)
.....................................................................................
20
2.7
SOVJETFILM
............................................................................................................................
21
2.7.1
DZIGA
VERTOV
.............................................................................................................................
21
2.7.2
LEV
KULESHOV
.............................................................................................................................
22
2.7.3
SERGEI
EISENSTEIN
.......................................................................................................................
22
2.8
HOLLYWOOD
JAREN
‘20
............................................................................................................
23
2.8.1
STUDIOSYSTEEM
...........................................................................................................................
23
2
,2.8.2
CHARLIE
CHAPLIN
(1889
(UK)
–
1977
(ZWI))
...................................................................................
23
2.8.3
BUSTER
KEATON
(1895-‐1966)
......................................................................................................
24
2.8.4
ANDERE
KOMEDIE
.........................................................................................................................
24
2.8.5
JAZZ
ERA
.....................................................................................................................................
25
2.8.6
CECILLE
B.
DEMILLE
(1881-‐1959)
.................................................................................................
25
2.8.7
ERNST
LUBITSCH
(1892-‐1947)
......................................................................................................
25
2.8.8
ERICH
VON
STROHEIM
(1885-‐1957)
..............................................................................................
26
2.8.9
JOZEF
VON
STERNBERG
(1894-‐1969)
.............................................................................................
26
2.9
KOMST
GELUIDFILM
.................................................................................................................
26
2.10
KOMST
KLEURENFILM
.............................................................................................................
28
2.11
HOLLYWOOD
NA
DE
GELUIDSFILM
..............................................................................................
28
2.11.1
JOHN
FORD
(1894-‐1973)
...........................................................................................................
28
2.11.2
HOWARD
HAWKS
(1896-‐1977)
..................................................................................................
29
2.11.3
ALFRED
HITCHCOCK
(1899-‐1980)
................................................................................................
29
2.11.4
“MOVIE
BRATS”
.........................................................................................................................
30
2.11.5
INDEPENDENTS
IN
DE
MAINSTREAM
...............................................................................................
30
2.12
ITALIAANS
(NEO-‐)REALISME
......................................................................................................
30
2.13
FRANSE
NOUVELLE
VAGUE
.......................................................................................................
32
3.
GENRE
...................................................................................................................................
33
3.1
(FILM)GENRE
DEFINIËREN
..........................................................................................................
33
3.2
GENRES
ANALYSEREN:
CONVENTIES
..............................................................................................
35
3.3
GESCHIEDENIS
VAN
FILMGENRES
.................................................................................................
35
3.4
GENREMIXING
.........................................................................................................................
36
3.5
WESTERN
...............................................................................................................................
37
3.6
HORROR
................................................................................................................................
38
3.7
MUSICAL
...............................................................................................................................
39
3.7.1
BACKSTAGE
MUSICAL
....................................................................................................................
39
3.7.2
STRAIGHT
MUSCIAL
.......................................................................................................................
40
3.8
DOCUMENTAIREFILM
................................................................................................................
40
3.8.1
DEFINITIE
....................................................................................................................................
40
3.8.2
GENRES
IN
DOCUMENTAIRES
..........................................................................................................
40
3.8.3
VORM
........................................................................................................................................
41
3.9
EXPERIMENTELE
FILM
................................................................................................................
41
3.9.1
DEFINITIE
....................................................................................................................................
41
3.9.2
KORTE
GESCHIEDENIS
....................................................................................................................
41
3.9.3
VORMEN
.....................................................................................................................................
42
3.9.3.1
Abstracte
vorm
.....................................................................................................................
42
3.9.3.2
Associatieve
vorm
.................................................................................................................
42
3.10
ANIMATIEFILM
......................................................................................................................
43
3.10.1
TRADITIONELE
ANIMATIE
.............................................................................................................
43
3.10.2
STOP
MOTION
............................................................................................................................
44
3.10.3
DIGITALE
ANIMATIE
....................................................................................................................
44
4.
FILM
IN
HET
MIDDEN-‐OOSTEN,
NOORD-‐AFRIKA
EN
IRAN
......................................................
44
4.1
CONTEXT:
“WERELDCINEMA”
.....................................................................................................
44
4.2
NOORD-‐AFRIKA
......................................................................................................................
45
4.2.1
VROEGE
FILM
EN
KOLONIALE
FILM
...................................................................................................
45
4.2.2
MAROKKO
..................................................................................................................................
46
4.2.3
ALGERIJE
.....................................................................................................................................
46
3
,4.2.4
TUNESIË
......................................................................................................................................
47
4.2.5
LIBIË
...........................................................................................................................................
47
4.2.6
EGYPTE
.......................................................................................................................................
47
4.2.7
TRANSNATIONALE
ASPECTEN
..........................................................................................................
48
4.2.8
TURKIJE
......................................................................................................................................
48
4.2.8.1
Pioniers
en
propaganda
........................................................................................................
48
4.2.8.2
Ontwikkeling
van
filmindustrie
.............................................................................................
48
4.2.8.3
Traditionele
filmindustrie
“Yeşilçam”
...................................................................................
49
4.2.8.4
Sociaal
realisme
....................................................................................................................
49
4.2.8.5
Post-‐Yeşilçam
........................................................................................................................
50
4.3
IRAN
.....................................................................................................................................
50
4.3.1
CONTEXT
....................................................................................................................................
50
4.3.2
VANAF
JAREN
‘90
.........................................................................................................................
50
4.4
JAPAN
...................................................................................................................................
51
4.4.1
VROEGE
CINEMA
..........................................................................................................................
51
4.4.2
GOUDEN
TIJDPERK
........................................................................................................................
51
4.4.3
ANIME
........................................................................................................................................
52
4.4.4
GENRES
......................................................................................................................................
52
5.
SAMENVATTINGEN
FILMS
.....................................................................................................
53
5.1
SUNSET
BOULEVARD
................................................................................................................
53
5.2
BATTLESHIP
POTEMKIN
.............................................................................................................
54
5.3
BICYCLE
THIEVES
......................................................................................................................
54
5.4
CITIZEN
KANE
.........................................................................................................................
55
5.5
UNFORGIVEN
..........................................................................................................................
55
5.6
SPIRITED
AWAY
.......................................................................................................................
56
5.7
TASTE
OF
CHERRY
....................................................................................................................
56
5.8
RASHOMON
...........................................................................................................................
56
4
,0. Inleiding
0.1 Waarom
filmstudies?
- Belangrijk
onderdeel
van
‘culturele
geletterdheid’
en
culturele
kennis
- Medium
van
+100
jaar
dat
inzicht
geeft
in
maatschappelijke
en
culturele
ontwikkelingen
en
verschillen
- Medium
met
eigen
logica’s,
technieken
en
processen,
los
van
‘smaak’
of
‘genre’
- Zeer
geschikt
medium
om
evoluties
op
vlak
van
cultuurtheorie,
cultuurgeschiedenis
en
cultuuranalyse
te
bestuderen
0.2 Filmstudies
als
discipline
- Niet:
opleiding
tot
filmmaker
Ø Wel:
studie
van
narratieve,
artistieke,
esthetische,
culturele,
ideologische
en
maatschappelijke
aspecten
van
film
- Ontstaan
in
de
20e
eeuw
bij
ontwikkeling
van
filmtheorie
- Filmtheorie
vs.
filmgeschiedenis
vs.
Filmkritiek
0.2.1 Filmtheorie
- Vroege
hints:
Henri
Bergson:
Matière
et
mémoire
(1986),
L’illusion
cinématographique
(1906)
- Vroege
filmtheorie
Ø Filmmakers:
Germaine
Dulac,
Jean
Epstein,
Sergei
Eistenstein,
Lev
Kuleshov,
Dziga
Vertov
Ø Theoretici:
Béla
Balázs,
Siegfried
Kracauer
Focus
op
verschil
tussen
film
en
realiteit
Film
als
mogelijke
eigen
kunstvorm
- Na
WO
II:
o.a.
André
Bazin
Ø Film
is
mechanische
reproductie
van
realiteit
- Jaren
‘60
en
‘70:
invloed
psycho-‐analyse,
genderstudies,
semiotiek,
antropologie
Ø Screen-‐theorie
(MacCabe,
Heath,
Mulvey):
combinatie
Marxisme
en
psycho-‐
analyse
Ø Concept
‘gaze’
(blik)
(Metz,
Mulvey):
identificatie
wordt
geconstrueerd
door
de
film
- Jaren
‘80
en
‘90:
filmtheorie
meer
en
meer
als
eigen
discipline
0.3 Film
en
filmgeschiedschrijving
- Soorten
geschiedschrijving
Ø Klassiek:
‘grand
story’,
canon
van
films
en
filmmakers
Ø New
revisionist
film
history
(jaren
‘80)
Empirisch
onderzoek
(bv.
archieven,
andere
bronnen)
Geschiedenis
van
estethiek,
productie,
etc.
5
,- New
cinema
history
(hedendaags)
Ø Empirisch
onderzoek
(bv.
archieven,
andere
bronnen)
Ø ‘The
geographical
turn’:
belang
van
locatie,
bv.
stad
vs.
platteland
Ø Geschiedenis
van
vertoning
en
beleving
- Diverse
historische
invalshoeken
Ø Biografisch,
economisch,
esthetisch,
technologisch,
sociaal,
cultureel,
politiek
0.4 Definitie(s)
van
film
- Drager
/
technologie
Ø Pellicule
(nitraat)
Ø Televisie
(golven)
Ø Videocassette
(magnetisch,
analoog)
Ø DVD,
computer,
smartphone
(digitaal)
- Vorm,
inhoud,
betekenis
Ø Genres:
animatie,
live
action,
documentaire,
…
- Filmcultuur
Ø Bioscoop,
huiskamer,
…
- Productiestructuren
en
industrie
Ø Studiosysteem,
arthouse,
avant-‐garde,
third
cinema,
…
0.5 Basisterminologie
- Ik
maak
een
film
dus
ik
heb
nodig…
Ø Techniek
en
industrie
- MAAR:
film
is
meer
dan
een
optelsom
van
technieken,
Ø Ook
een
systeem
van
intertekstuele
en
artistieke
betekenissen
0.5.1 Filmtechniek
- De
optische
illusie
Ø Film
bestaat
uit
een
serie
frames
(stilstaande
beelden)
die
als
bewegend
worden
waargenomen
Ø Steunend
op
twee
psychologische
effecten
Flikkerfrequentie
(“critical
flicker
fusion”):
geeft
illusie
van
continuïteit
® Moderne
film
meestal
24
frames
per
seconde
® Vroege
film
meestal
16-‐20
frames
per
seconde:
‘flick’
Beta-‐bewegeing
en
Phi-‐fenomeen:
geven
illusie
van
beweging
® Hersenen
interpreteren
losse
beelden
als
beweging
vanaf
bepaalde
frequentie
- Foto-‐chemisch
proces
Ø Strook
met
afbeeldingen
(bewaard
op
een
spoel)
wordt
afgedraaid
voor
een
lens
en
projector
met
lichtbron
Ø Opname
en
afspelen
meestal
24
frames
/
seconde
Ø Filmstrook
is
meestal
een
negatief,
met
een
lichtgevoelige
gelatine
van
zilverkorrels
6
,- Standaardisering
(formaten)
Ø Beeldkwaliteit
afhankelijk
van
formaat
Ø Filmstrips
Super8mm,
16mm,
35mm,
70mm
(Imax)
meest
gebruikte
formaten
Ø Filmformaat
als
cinematografische
keuze,
bv.
16mm
- Computer
Ø Eerst
gebruikt
voor
montage
en
special
effects
Ø Nadien
ook
voor
digitale
opname
en
projectie
0.6 Het
leven
van
een
film
- Traditioneel
drie
fases:
productie,
distributie,
vertoning
- Taakverdeling
en
–concentratie
verschuift
doorheen
de
filmgeschiedenis
(zie
module
film
Mediageschiedenis)
Ø Glossarium
terminologie:
zie
PointCarré
- Video
on
demand,
streaming
en
sociale
media
platformen
zetten
traditionele
indeling
op
de
helling
- Productie
Ø Script
en
financiering
Ø Voorbereiding
Ø Opname
Ø Post-‐productie
7
, 0.6.1 Leven
van
een
film:
Productie
- Cruciale
rol
voor
producer
en
screenwriter
- Producer
Ø Verantwoordelijk
voor
zakelijke
en
organisatorische
aspecten
Ø Samenstelling
team,
link
tussen
verschillende
betrokkenen
Ø Organiseert
de
promotie
en
distributie
Ø Bij
grote
studio’s:
onderverdeeld
(bv.
executive
producer,
line
producer,
etc.)
Ø Sommige
filmmakers
wisselen
rollen
af
met
bv.
regisseur
(bv.
Steven
Spielberg,
George
Lucas,
Cecille
B.
DeMille)
Ø Bekende
producers:
Walt
Disney,
Harvey
en
Bob
Weinstein
- Screenwriter
Ø Voorbereiding
van
het
script
(screenplay)
Ø Uitgebreid
proces
van
pitch
tot
synopsis
tot
‘shooting
script’
Ø De
mate
waarin
een
script
is
uitgewerkt
verschilt
sterk
Ø Vaak
teams
- Voorbereiding
Ø Pre-‐productie
(director)
Filmschema
- Productiedesign:
sets,
decors,
kostuums,
etc.
- Grafisch
design
Ø Storyboard
Ø (Digitale)
pre-‐visualisering
(Zie
extra
fragment)
- Opname:
overzien
door
de
regisseur
(director)
Ø Crew
o.a.
script
supervisor,
assistant
director,
dialogue
coach
Ø Cast:
hoofdrollen,
bijrollen,
extra’s
Ø Stunt
artists,
dierentrainer
Ø Photography
unit:
director
of
photography
(cinematographer)
Camera
operator,
key
grip,
gaffer
Ø Sound
unit:
production
recordist
(sound
mixer)
Boom
operator,
third
man,
sound
designer
Ø Visual
effects
unit:
van
poppen
en
miniaturen
tot
computer
generated
graphics
Ø Ondersteunende
units
o.a.
make-‐up,
techniek,
transport,
catering
etc.
- Post-‐productie
Ø Opname
leidt
tot
een
massa
beeld-‐
en
geluidmateriaal
(vele
takes
van
één
scène).
Bv.
The
Social
Network:
286
uur
aan
opnames
naar
post-‐productie
Ø Montage
(editing):
van
ruw
materiaal
tot
rough
cut
en
final
cut
Eventueel
verschillende
versies,
bv.
voor
verschillende
markten,
director’s
cut,
etc.
Ø Special
effects
(zie
later)
Bv.
CGI
(computer-‐generated
images)
toevoegen
aan
blue
of
green
screen
opnames
8