CRIMINOLOGISCHE SOCIOLOGIE
1. KLASSIEKE THEORIE
Juridische definitie van criminaliteit = niet gelijk aan sociologische criminaliteit (de motivatie van daders, impact
op slachtoffers, hoe dit tot stand komt,)
- Historische context = grote transities in de 18e-19e eeuw in Europa -> belangrijk want fundamentele
transformaties (economische, politieke, verandering van denken over bestraffing)
Politiek
o Van feodaliteit (1 leenheer stelt stukken land ter beschikking, aan leenmannen, zij hebben akkers
waarop ze hun eigen economie uitbouwen -> moeten belastingen betalen in natura (koeien,) en
monetair aan de leenheer) -> fundamentele transformaties -> 1789 -> Franse revolutie, een revolutie,
omwenteling-> lagere klassen in opstand tegen de elites-> Bastille, gevangenis, aangevallen door volk
om hun vrij te laten -> mensen werden opgesloten zonder reden-> giotine -> uitgevonden door
fransman -> geciviliseerde vorm van straf want gaat heel snel -> revolutionaire verdreven door
Napoleon -> grijpt absolute macht en wordt keizer -> nu moderniteit
o Gedeelde macht -> gewone volk, niet enkel koning en leenheren -> verlichtingsfilosofen -> nieuwe
denkbeelden over statelijke inrichting veranderen, en criminaliteit, manier van bestraffen -> van
brutale lichamelijke bestraffing naar op regels gefundeerde sanctie -> regels op proportionaliteit ->
zware straffen verdienen zware sanctie, lichte straffen lichte sanctie -> zo kan deze persoon iets leren
uit zijn straf -> anders disproportioneel
o Fundamentele rechten van de mens -> in 1789 een nieuw e verklaring van eerste vergadering ->
verklaring van rechten van de mens en burger-> geïnspireerd door verenigde staten die onafhankelijk
geworden van Amerika -> hadden eigen grondwet
Cesare beccaria
o Italiaanse jurist die nadacht over allerlei kwesties in het strafrecht
o Vraag “op welke manier kan je het strafrecht humaniseren “-> hoe meer menselijk? -> is zeer
inhumaan in Italië en andere landen
o Schrijft in 1764 “dei delitti e delle pene” -> beschrijft de principes van een humaan strafrecht
Eerste principe
- Straf is er om aan preventie te doen, om de volgende criminaliteit te voorkomen, niet om leed of
wraak te creëren-> recidivisten -> personen die na vrijkomen opnieuw dezelfde gedragingen of andere
plegen -> ook voor andere personen -> als zij overtuigd zijn dat de bestraffing proportioneel, redelijk
is, gaan zij zelf 2 keer nadenken
,Tweede principe
- “let the punishment fit the crime” -> geen zware straffen op een lichte vorm van criminaliteit -> niet
rationeel
Derde principe
- Visie van utilitarisme met homo rationalis -> principe van rationaliteit -> er is een reden waarom
mensen dit doen, mensen begiftigd met rationaliteit -> denken na over hun gedragingen -> als ze zien
dat mensen op redelijke manier worden bestraft, gaan ze de preventie wel uitdragen en mogelijk
maken -> utilitarisme -> men kijkt naar de bruikbaarheid van de maatschappelijke reacties en sancties
Kenmerken van straffen -> die straffen moeten vertonen om dat utilitarisme uit te dragen -> ( de 6
basiselementen van straf )
1. Straffen moeten in het openbaar worden uitgevoerd -> vroeger in kerker, verborgen uitgevoerd ->
niemand kon zien op welke wijze zaken liepen -> willen nu zien dat de straffen redelijk gebeuren
2. Moeten snel gebeuren -> pas jaren erna -> minder impact op de personen zelf -> zijn al vergeten wat
ze gedaan hebben
3. Noodzakelijk om andere misdrijven te vermijden -> omdat je denkt dat het iets gaat opleveren
4. Moeten juist zijn, aangepast aan de omstandigheden
5. Proportionaliteit, lichte inbreuk leidt tot lichte straffen en omgekeerd -> altijd zo laag mogelijk
straffen, want anders mensen geen inzicht
6. “Nulla poena sine lege” (belangrijk) -> het zou moeten onmogelijk zijn dat een straf wordt opgelegd,
zonder dat er een wetgeving bestaat, die vooraf is uitgevaardigd waarin de daad wordt beschreven en
de straf zelf van deze daad -> anders straffen fabriceren
Teksten: wat vinden we hier altijd terug?
-redenen over wat gaande is
-iets over gebreken, bv-theorieën die niet aangepast zijn aan vandaag de dag
-alternatief aanbieden, een ander idee,
Eerste element van deze tekst-> straffen die boven uitsteken, wat nodig is voor de bescherming van de
publieke veiligheid, zijn niet nuttig -> idee van proportionaliteit
Tweede element van deze tekst-> belangrijk dat criminaliteit wordt voorkomen, maar ook dat ze minder vaak
voorkomt met de schade die ze betrekt -> criminaliteit liefst voorkomen maar blijft wss bestaan, maar dan
hopelijk in lichtere vormen -> moeten voldoende obstakels zijn om mensen af te schrikken van criminaliteit ->
in gemeenschappelijk belang
Conclusie -> de 6 verschillende basiselementen van straf -> grote evolutie over denken van straf, heel vroeg in
de verlichting
Cesare beccaria-> vertegenwoordiger van de klassieke school -> later gaan andere anders redeneren, kijken
wat mensen motiveert en niet meer kijken naar hoe je mensen straft
,Waarom klassieke school bespreken?
1. Op het einde van de 20ste eeuw-> denkbeelden van de klassieke school komen terug
2. Begin 20ste eeuw->sociologie probeert afstand de scheppen van deze denkbeelden -> zijn
geïnteresseerd in de sociale context van hoe dit tot stand komt.
2de persoon in de klassieke school -> denkbeelden van hem mee in uitwerking gebracht door andere o.a.
Jeremy Bentham
o Engelse jurist, die zijn stempel heeft gedrukt op de klassieke theorie
o Criminaliteit is inbreuk op de collectiviteit, op het “greatest happiness principle” de schade is
niet enkel voor individu maar ook op gemeenschap, en deze heeft nog recht op geluk ->
hedonisme of hedonistische calculus -> Proberen met zen allen zoveel mogelijk geluk te
bestrijden in de samenleving -> mensen die criminaliteit plegen verminderen de totaliteit van
het geluk dat aanwezig is
o Invloed op penologische en juridische praktijk -> beccaria focust op denkbeelden van straf
maar hij focust eerder op strafrechtpraktijk
Foto gevangenis leuven
- Einde van de 19de eeuw gebouwd
- Geconstrueerd volgens principe van panoptico -> 1 centrale plaats en alle zijbeuken waar de
gevangenen verblijven ( 570 cellen )
- Panoptico gevangenis? Gevangenis dat vanuit een centrale controletoren alle onderdelen van de
gevangenis in het oog kan houden -> toen geen camera’s,..
- Kon uitdrukking geven aan het idee van happiness -> Als de bewakers tevreden zijn over de
gevangenen -> gevangenen zelf ook in zekere mate tevreden-> weten dat ze proportioneel zijn gestraft
-> gevoel van aanvaarding -> utulitarisme zit hier ook in -> moeten zorgen dat leven zo gezellig
mogelijk zijn
Evaluatie van de klassieke school
Sterktes =
1. Mensen kunnen hun lot in eigen handen nemen, kunnen hun gedrag sturen -> zien eventueel
drempels optreden op de weg naar criminaliteit -> laat ik mij hierdoor afschrikken door bv straffen of
ga ik door met de eventuele gevolgen
2. Rationele visie op mens en samenleving -> mensen weten wat hen te wachten kan staan, maar weten
ook de uitvoering van de straf, waar ze terecht gaan komen -> veel informatie
Zwaktes =
1. Geen oog voor oorzaken -> ze zeggen dat dit wordt begaan en moet bestraft worden maar wat
mensen drijft, de motivatie hebben ze geen oog voor, interesseert hen niet-> logisch want hebben
andere soorten kennis/disciplines nodig( over de mens ) om dit te weten
2. Geen oog voor types van criminaliteit -> “criminaliteit” -> inbreuk op het strafrecht maar strafrecht is
heel breed -> geen onderscheid gemaakt, hun principes worden op alles toegepast zonder
, onderscheid ( onderscheid tussen iemand die boos,gefrusteerd is op andere manier criminaliteit
plegen in vergelijing met iemand die steelt, rijk wil worden)
3. Is plegen van misdaad echt een “vrije” keuze? -> eventueel druk van de omgeving
( vrienden,kennissen,) -> kunnen er niet veel aandoen aan de feiten die ze plegen
-> kantelmoment in westerse denkbeelden -> meer humane strafgeving naar meer sociologische benadering
2. OVERGANG NAAR SOCIOLOGISCHE THEORIEËN
2 Essentiële pijlers van sociologische criminaliteit
o Aandacht voor relatie criminaliteit en sociale omgeving =
Gaan verband leggen met d e sociale werkelijkheid, met wie zijn de criminelen opgegroeid,
hoe was de jeugd van deze persoon,vriendengroep,..-> nadenken over de context of bv met
de samenleving -> stellen rijkdom voorop, waar iedereen moet naar streven -> als je arm
bent, hiernaar op illegale manieren zoeken
o Nadruk op gelijkheid van criminelen en niet-criminelen =
Mensen gaan nadenken en zeggen van ja, is eigelijk niet zo abnormaal dat deze persoon dit
doet, veel mensen hierdoor aangetrokken-> onderscheid tussen wat crimineel en niet
crimineel is, veel meer weg te vagen, minder nadruk te geven. Op jurudisch vlak wel groot
onderscheid, op sociologisch vlak liggen denkbeelden dichter bij elkaar dan men denkt->
Probleem van de individuele verantwoordelijkheid
o Als mensen opgroeien met een criminogeen milieu ( waar ze het gewoon zijn om criminaliteit
te zien gebeuren ) kan je er dan nog afstand van nemen? Of wordt je gedwongen om mee te
doen hieraan?
3. GRONDLEGGERS VAN DE SOCIOLOGISCHE BENADERING
- Gaan kijken naar 3 grote grondleggers -> belangrijk -> liggen aan de oorsprong van sociologische denkbeelden
van criminaliteit ->inovatoren, vernieuwers op het vlak van de sociologische benadering van criminaliteit
- Grondleggers zijn uit europa afkomstig, maar de vormgevers hiervan vooral uit VS afkomstig -> laten zich door
amerikanen inspireren en keren dan terug naar europa terwijl zij eigelijk wel de officiële zijn
-wie zijn deze 3 grondleggers?
1. Adolphe Quetelet
o Een franstalige belg, frans was de taal van de intellectuelen
o De ecologische theorie, school -> ecologie is niet gewoon milieu ( bomen,wolken) besteed
meer aandacht aan de sociale milieu dat rond elk individu hangt en probeert te ontdekken
welke invloed dat heeft op mensen
