T1DM
DEEL 1: BASISKENNIS
Definitie, pathogenese en prevalentie
• T1DM = insuline-afhankelijke DM = juvenile DM = childhood-onset DM
• Chronische metabole aandoening, 5-10% van alle gevallen van diabetes
• T1DM T2DM
T1 DM T2 DM
Absolute insuline deficiëntie = centraal probleem Pancreas in orde en produceert insuline, maar er is een
→ Inflammatie/destructie bèta-cellen pancreas perifeer probleem
→ Geen/weinig insuline productie → Insuline resistentie
→ Insuline sensitief
Auto-immune aandoening Door ongezonde levensstijl, metabool syndroom
→ meestal gedetecteerd in kindertijd → meestal gedetecteerd in volwassenheid
(65% diagnose < 18j)
(LADA = late onset diabetes in adults 35%)
Behandeling: insuline-afhankelijk Behandeling: in het begin niet insuline-afhankelijk, maar
→ moeten insuline injecties krijgen op den duur gaat de pancreas het ook begeven door
uitputting, dan ook insuline-afhankelijk omdat pancreas
zal stoppen met insuline productie
Niet-reversibel Reversibel
→ niet te voorkomen → door aanpassing levensstijl kan insuline
→ niet op te lossen sensitiviteit verhogen
Risicofactoren
• Omgevingsfactoren als trigger voor het auto-immuum mechanisme
o Virale infecties
o Klimaat (meer in Scandinavische (koude) landen, minder in warme landen)
o Voeding (hogere kans bij koemelk)
o Tijdens zwangerschap:
▪ Lichaamsgewicht moeder tijdens zwangerschap
▪ Vitamine D tekort bij moeder tijdens zwangerschap
• Genetische aanleg
o Er zijn enkele genen geassocieerd met de ontwikkeling T1DM, maar het is niet erfelijk!
Symptomen
• Kenmerkende symptomen = gevolgen van een verhoogde bloedglucose (hyperglycemie)
• Polydipsie (veel drinken, verhoogde dorst (door toegenomen osmotische waarde))
• Polyurie (veel plassen, vooral ‘s nachts)
• Wazig zicht (kleine vaten van retina zullen hun functie verliezen)
• Polyfagie (meer honger)
• Gevoel van zwakte, extreme vermoeidheid & plotseling gewichtsverlies
▪ Oorzaak: minder glucose opname door spier en vetweefsel → verminderde energieopname
→ glucose gaat verloren in urine, je verliest dus letterlijk je energie via je urine !
Negeer deze symptomen niet, zo snel mogelijk dokter raadplegen
Veel drinken & veel plassen & plotseling gewichtsverlies = hiermee kan je een klinische diagnose stellen
• Diabetische ketoacidose (DKA) = gevaarlijke aandoening, maar zelden eerste symptoom
o Extreem insuline deficiet → flucose kan niet opgenomen worden
→ ernstige hyperglycemie en ketose (> 1-1,5 mmol/l)
o Werkingsmechanisme:
o Dodelijke situatie indien onbehandeld
,Diagnose
• American Diabetes Association (ADA)
HbA1c > 6,5% EN Nuchtere plasmaglucose > 126 mg/dl OF Post-2-h OGTT > 200 mg/dl
o HbA1c (Hemoglobine A1c)
▪ Maat voor het gemiddelde van de bloedsuikerspiegel
▪ Een rode bloedcel bevat hemoglobine die zuurstof draagt doorheen het lichaam. Glucose
blijft aan hemoglobine plakken
▪ Normale mensen: 5% (5% van de hemoglobine draagt een glucose molecule)
▪ DM: > 6,5% (door constante hyperglycemie zal HbA1c stijgen)
• Nuchtere plasmaglucose
• Na 8u slapen wordt plasmaglucose gemeten
• Post-2-h OGTT (orale glucose tolerantie test)
• Heel glucoserijk drankje drinken, als je na 2 uur nog steeds een glucosewaarde > 200 hebt,
dan heb je problemen met inuslineproductie (type I) of insulinesensitiviteit (type II)
• Testen voor type 1 diabetes is snel, pijnloos en duurt slechts een paar seconden
Complicaties op lange termijn
• Veel LT complicaties → hoge morbiditeit en mortaliteit
• Noodzaak om te worden gescreend voor en onmiddellijk behandeld!
• Microvasculaire complicaties (vaak door langdurige hyperglycemie)
o Retinopathie ~ progressief verlies van het gezichtsvermogen
o Nefropathie ~ nierschade (toegenomen albumine excretie)
o Neuropathie ~ sensorische tekorten (door structurele veranderingen in zenuw microvasculatuur)
• Macrovasculaire complicaties
o Hart- en vaatziekten (CVD) (n°1 doodsoorzaak) ~ versnelde ontwikkeling van atherosclerose
→ Coronaire hartziekte (CAD)
→ Myocard infarct (AMI)
• CVA ~ 2 tot 3 keer hoger risico om te sterven aan een hartaanval of CVA
• Perifere arteriële aandoening (PAD)
• Myopathie (door hypoglycemie)
• Diabetes-geassocieerde cognitieve achteruitgang (door hypoglycemie)
• Overgewicht en ontwikkeling insuline-resistentie (T1DM) → centraal EN perifeer probleem
, Behandeling
Algemeen
• Doelstellingen van T1DM therapie zijn gebaseerd op:
o Vroege diagnose (hoe vroeger, hoe beter outcome)
o Preventie/behandeling van complicaties: sleutel tot het verminderen van morbiditeit en mortaliteit
o Behoud van QOL (vermindering van de impact van de ziekte): FA is hierbij belangrijk!
• Op pathofysiologisch niveau worden deze doelen bereikt door:
o Optimalisatie van glycemische controle (optimale HbA1c en minimale glycemische variabiliteit)
o Beheer van modificeerbare cardiovasculaire risicofactoren: hypertensie, hypercholesterolemie,
roken, overgewicht/obesitas, fysieke inactiviteit en ongezond dieet
• Multidisciplinair georiënteerd
• Huisarts, endocrinoloog, fysiotherapeut, diëtist, diabetesopvoeder, school, ouders, vrienden, ...
Algemene medische behandeling → regelmatige follow-up van:
• Glycemische controle:
o HbA1c < 7%, maar interindividuele verschillen afhankelijk van initieel level, leeftijd,…
• Cardiovasculair risicoprofiel:
o Optimale bloeddruk (SBP < 140mmHg)
o Lipidenprofiel (LDL-cholesterol < 100-130 mg/dl, HDL > 50-60 mg/dl)
o Geen tabaksgebruik (grote impact!!)
• Voedingsadvies
o Minder verzadigd vet, minder voeding me veel suiker, vet, zout → doel: lager CV risico
o Meer fruit, groenten, onverzadigde omega-3 plantaardige olie, vis,.. → doel: bescherming tegen CVD
• Visueel onderzoek:
o Jaarlijkse follow-up aanbevolen om retinopathie te vermijden
• Orthopedische controle:
o Voeten moeten regelmatig worden gecontroleerd op roodheid of wonden (neuropathie of
vasculopathie leidt tot het niet voelen van verwonding)
o Eventueel orthopedische schoenen
Farmacologische behandeling
• Insuline: levenslange dagelijkse toediening van exogene insuline (Tabel)
Type Start na injectie Duur Naam
Heel snel werkende/bolus 10-15min Piek na 1u Humalog
Tot 4u
Snel werkende 30m Piek na 2-3u Novolin
Tot 8u
Intermediair werkende 2-4u Piek na 4-12u Hagedorn, Isophane
Tot 18u
Langwerkende/basal >2u Geen piek Lantus
Tot 48u
SUBCUTANE INJECTIES MET INSULINE PEN → SCHEMA (Traditionele vier-injecties-regeling: een basale,
langwerkende insuline dosis voor het slapen gaan en drie snelwerkende, bolus insulines voor de maaltijd of voor snack)
INSULINE POMP
Bevat enkel snelle insuline → wordt continu in kleine hoeveelheden vrijgegeven in subcutaan vet
Instructies kan je ingeven op computer
• Anti-diabetica: andere glucose-verlagende geneesmiddelen worden ook gebruikt (weinig)
• Cardiovasculair risico ↓ : anti-hypertensiva (afname BD), statines (afname cholesterol),...
