Een uitgebreide samenvatting van de werkcolleges, hoorcolleges en de werkcollegeopdrachten. Daarnaast worden alle verplichte arresten behandeld. Aan het einde zit een oefententamen.
Korte samenvatting alle jurisprudentie Grondrechten
Samenvatting stof Grondrechten
Stappenplan 'Hoe een casus Grondrechten op te lossen'
Tout pour ce livre (17)
École, étude et sujet
Tilburg University (UVT)
Rechtsgeleerdheid
Grondrechten (620225B6)
Tous les documents sur ce sujet (39)
Vendeur
S'abonner
Moomen
Avis reçus
Aperçu du contenu
Grondrechten
Week 35
Omschrijving grondrechten =
fundamentele normen die de strekking hebben het individu persoonlijke vrijheid en een
menswaardig bestaan te verzekeren en die met name de handelingsvrijheid van de overheid
beperken.
Grondrechten zijn als volgt van aard:
- Principieel: fundamentele kenmerken van de hele rechtsorde
- Constitutioneel: condities voor rechtmatige uitoefening van publiek gezag
- Normatief: subjectieve rechten jegens de overheid, instructienormen voor de overheid en
rechtsbeginselen die doorwerken in de uitleg en toepassing van andere rechtsnormen.
Grondrechten zijn één van de vier beginselen van de democratische rechtsstaat:
1. Het ingrijpen van de overheid mag slechts geschieden op grond van de algemene
regels
2. Een verdeling van overheidsmacht over verschillende organen: wetgevende en
uitvoerende macht vallen niet samen.
3. Mogelijkheid van rechtsbescherming door een onafhankelijke rechter
4. Het bestaan van grondrechten: de burger dient beschermt te worden tegen
overheidsmacht.
Elementen van grondrechten
- ‘A’ heeft; een grondrecht heeft een drager
- Een aanspraak (recht) op X
- Jegens ‘B’; iemand of iets moet het grondrecht respecteren. Het kan worden
afgedwongen.
- Berustend op ‘Y’; juridische aanspraken
- Af te dwingen voor ‘C’
Dragers van grondrechten
Een grondrecht komt niet automatisch aan iedereen toe. In het grondrecht staat beschreven
aan wie het toekomst.
Het individu is drager van een grondrecht, maar:
- Niet altijd ieder individu
- Bepaalde categorieën personen zijn uitgezonderd
- Andere grondrechtendragers dan individuen
- Groepen personen
- Privaatrechtelijke rechtspersonen
Er kan een onderscheidt gemaakt worden in:
1. Droits de l’homme: rechten die eenieder toekomen
2. Droits de citoyen: grondrechten in het positieve recht die zijn gekoppeld aan de
nationaliteit = burgerschapsrechten. Bijv. kiesrecht in Nederland.
1
,Verschillende soorten grondrechten
1. Klassieke grondrechten Het zijn de oudste soort grondrechten met als functie dat ze in
te roepen zijn tegen de overheid. Zij veronderstellen een negatieve verplichting. De
overheid moet van die rechten afblijven. Voorbeeld is art. 11 lid 1 EVRM. =
onthoudingsverplichting van de overheid = negatieve verplichting
2. Sociale rechten (socio-economische rechten) Het is de tweede oudste soort
grondrechten. Het is een positieve verplichting. Om het grondrecht te vervullen moet de
overheid handelen. Er wordt een overheidsoptreden/prestatie verlangd. Voorbeeld is art.
20 GW
3. Jongste soort grondrechten. Ze zijn veelal gericht op groepen en de toekomst. Hierbij kan
worden gedacht aan het zelfbeschikkingsrecht volkeren, recht op ontwikkeling, recht op
cultuur en identiteit (inheemse) volkeren.
Ius congens = folterverbod = universeel recht. Voor de rest zijn er weinig universele rechten.
In de Nederlandse grondwet staat wat Nederland nodig heeft.
Klassieke grondrechten Sociale grondrechten
Grondrecht norm Gericht op Gericht op
overheidsonthouding; overheidsoptreden;
normeert overheidshandelen geformuleerd als zorgplicht.
op dusdanig duidelijke wijze,
dat het afdwingbaar is bij de
rechter
Drager Het individu Hoeven niet als individuele
rechten geformuleerd te zijn;
dienen veelal als het belang
van de bevolking als geheel.
Werking Kunnen zonder nadere Hoe ze nader worden
uitwerking als objectief recht ingevuld is afhankelijk van
functioneren, en zijn in collectieve beslissingen,
beginsel eenieder daarbij dienen een aantal
verbindende bepalingen. vragen te worden
beantwoord:
1. Wanneer moet de
overheid optreden?
2. Welk optreden van
de overheid is het
meest aangewezen
voor het specifieke
geval?
Werkingssfeer van grondrechten
- Verticaal (traditionele functie) = ten opzichte van de overheid
- Horizontaal (moderne functie) = ten opzichte van derden.
Bronnen van grondrechten
Nationale juridische bronnen;
o De grondwet (hoofdstuk 1 en art. 114 = de doodstraf mag niet worden opgelegd)
2
, o Nadere uitwerking van grondrechten in wetgeving, bijv. Algemene wet gelijke
behandeling
Europese Unie juridische bronnen;
o Het Handvest van de grondrechten de Europese Unie
o Algemene beginselen van EU-recht
Internationale juridische bronnen;
o EVRM
o IVBPR
o IVESCR
o Andere verdragen, waaronder die inzake de bescherming van de rechten van het kind
en die inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie
Rechters voor grondrechten bescherming
Welke rechters kunnen grondrechten beschermen? (bindende uitspraken)
Nationale rechter:
o Nationaal recht, wetgeving (let op art. 120 GW)
o Internationaal recht, bijv. EVRM en IVBPR (let op art. 94 GW)
o EU-recht: nationale rechter die het HVJEU een prejucidiële uitspraak kan/moet
vragen, artikel 267 Werkingsverdrag EU (art. 94 GW niet van toepassing)
De internationale rechter:
o Voornamelijk het EHRM op grond van art. 34 en 35 EVRM
o Het EHRM past het EVRM toe
De EU-rechter:
o Het Hof van Justitie van de EU (HvJEU) past EU-grondrechten toe.
Elke niet-rechterlijke instanties kunnen grondrechten beschermen (niet-bindende uitspraken)
Nationale beklagmogelijkheden
o College voor de rechten van de mens
Internationale beklagmogelijkheid
o Bijv. het Euorpees Comité voor sociale rechten
Toenemend belang
De oorzaken:
1. De werkingssfeer van grondrechten neemt toe; het aantal grondrechten blijft groeien en
de werkingssfeer van al langer bestaande grondrechten wordt uitgebreid.
2. Er bestaat een neiging om aan beperkingen steeds hogere eisen te stellen;
3. Aan grondrechten wordt steeds vaker een zekere werking in de relatie tussen burgers
onderling toegekend; de mogelijke horizontale werking van het grondrecht in contractuele
en andere civielrechtelijke verhoudingen.
4. Klassieke grondrechten worden niet meer enkel gezien als onthoudingsplicht van de
overheid; de onthoudingen kunnen gekoppeld worden aan positieve verplichtingen.
5. Het internationale stelsel van grondrechtsbescherming heeft meer invloed binnen de
nationale rechtsorde; veel grondrechtbepalingen uit klassieke grondrechtverdragen zijn
eenieder verbindend en hebben daarom voorrang binnen de Nederlandse rechtsorde.
Vraag naar de interpretatie van grondrechten: val je onder de reikwijdte
Komt onder andere naar voren in Pastafarisme + de Wilde / Nederland
3
, Toetsingsverbod art. 120 Gw
De rechter mag niet kijken of een wet in overeenstemming is met de grondwet.
Mag de wet in formele zin wel getoetst worden aan het Statuur of de fundamentele
rechtsbeginselen? Een dergelijke toetsing treft namelijk niet de Grondwet.
De rechter heeft hier antwoord op gegeven in het arrest HR Harmonisatiewet.
Rechter: nee. Het toetsingsverbod in art. 120 Gw geldt ook voor het statuut en de
fundamentele rechtsbeginselen.
Lagere wetgeving, zoals Amvb, mag wel worden getoetst aan de Grondwet. Dit is immers
geen wet in formele zin.
Hoe omvangrijk is deze toetsing aan de Grondwet?
- Een dergelijke toetsing mag niet neerkomen op een indirecte toetsing van een wet in
formele zin.
- Laat een wet in formele zin een discretie aan een lagere wetgever, mag de rechter de
uitoefening van de discretie niet toetsen aan de Grondwet
- Laat een wet in formele zin geen discretie aan een lagere wetgever, mag de rechter de
lagere regel niet toetsen aan de Grondwet.
DUS:
De nationale rechter mag:
- Een wet in formele zin niet toetsen aan grondrechten, in het statuut, de grondwet of aan
fundamentele rechtsbeginselen
- Lagere regelgeving wel toetsen aan grondrechten in de Grondwet, mits dit geen indirecte
toetsing van een wet in formele zin is.
Jurisprudentie
HR 14 april 1989 Harmonisatiewet
Casus:
In 1988 is de Harmonisatiewet ingevoerd. De Harmonisatiewet zou zorgen voor een
verhoging van het collegegeld en een beperking op de studiefinanciering voor een bepaalde
groep studenten. Ook voor degenen die in 1987/1988 al als student ingeschreven stonden
aan een WO of HBO-instelling, tellen de eerdere onderwijsjaren mee voor de maximale
inschrijvingsduur. Met de oude wetgeving zou dit niet mee hebben geteld. Vanwege deze
nadelige gevolgen eisen de studenten de wetsbepaling niet toe te passen. De studenten
menen dat de wet in strijd zou zijn met de rechtszekerheid volgens art. 43 Statuut.
Bovendien zou de wetsbepaling in strijd zijn met ongeschreven fundamentele
rechtsbeginselen.
Rechtsregel:
Een wet in formele zin mag niet aan de Grondwet, het statuut of aan de algemene
rechtsbeginselen getoetst worden.
ECSR 27 oktober 2009 (DCI/Nederland)
Casus:
De huisvesting van minderjarige illegalen in Nederland is niet goed geregeld en zelfs strijdig
met de rechten van de mens. In te veel gevallen bestaat het risico dat kinderen uit deze
groep dakloos worden. Dat stelt althans de niet-gouvernementele organisatie Defence for
Children International (DCI) die daarover een klacht heeft ingediend bij het ECSR. De
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Moomen. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,70. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
