Basis van gedragsbeïnvloeding
H1: Basisterminologie en structuur van de verschillende
werkvelden
Biomedisch model versus Bio-Psychosociaal model in de
gezondheids- en welzijnszorg
Het medisch model is heel lang bepalend geweest
- Eenzijdige kijk naar het totaal functioneren
o Klassiek wetenschappelijk model --> afbreuk op de totale persoonlijkheid van een
individu
Wat is het bio- psychosociaal model
Dit model is een uitbreiding van een medisch model van het menselijk functioneren
- In het ziekenhuis: patiënten
- Psychologie: cliënten
Systeemdenken: we kunnen mensen nooit zien als individuen, we zien ze als een deel van een groter
geheel
- We mogen een probleem niet verengen als een individueel probleem, maar we moeten naar
grotere gehelen kijken --> holistisch model
Er zijn 3 belangrijke luiken die moeten worden meegenomen om met cliënten om te gaan
- Biologie: gender, beperking, genetische kwetsbaarheid
o Wordt door dokters onderzocht
- Psychologie: bepaalde attitudes, overtuigingen, persoonlijkheid, karakter, emoties, ...
- Sociale context: sociale steun, familieachtergrond, culturele tradities, sociale economische
status, opleiding
Er is ook sprake van samenhang
- Veroorzaakt Stress de pijn of is het de pijn die de stress veroorzaakt
Basisterminologie (heel belangrijk voor het examen)
Ambulant – residentieel
1. Ambulant
- Een mobiele ondersteuning
, oDe hulpverlener verplaatst zich naar de cliënt, de cliënt blijft in zijn eigen omgeving
▪ Bijvoorbeeld: mobiele crisisteam (suïcide gedachten bij jongeren)
2. Residentieel
- Een ziekenhuis of een instelling
o Cliënt verblijft daar
▪ Bijvoorbeeld: psychiatrisch ziekenhuis OLV Brugge
Voorbeeld: Hannah
- Ambulante zorg: ze woont zelfstandig, maar daar is geen begeleiding
o Er woont geen begeleider in bij haar
Preventie – curatie
1. Preventie
Gericht om problemen te voorkomen door een vroegtijdige interventie
- Bijvoorbeeld: beweeg voldoende, leer goed omgaan met stress
o Preventieve behandelingen
2. Curatie
Richt zich op genezing en behandeling van acute en chronische aandoeningen
- Bijvoorbeeld: curatieve maatregelen bij depressie
o Langdurige psychotherapie
o Medicatie
o Opname in psychiatrisch ziekenhuis
Eerste lijn – tweede lijn – derde lijn zorg in GGZ
Nulde lijn: soms door vrijwilligers
- Heel laagdrempelige ondersteuning
- Risicogroep zonder probleem
o Bijvoorbeeld: AA-groepen, mantelzorgers
Eerste lijn: basiszorg geestelijke gezondheidszorg
- Kortdurende interventies ofwel doorverwijzing
- Basiszorg buiten de muren van een ziekenhuis zonder doorverwijzing
- Gezondheidsbevordering, psychosociale begeleiding, preventie
o Bijvoorbeeld: huisarts, eerstelijns psychologen
Tweede lijn: gespecialiseerde hulp
- Na doorverwijzing, meestal in een ziekenhuis
- Multidisciplinair team steunt op de inzichten van het biopsychosociaal model
- Behandeling, curatieve zorg
o Bijvoorbeeld: psychologen die enkel werken met mensen die psychose hebben,
revalidatiecentrum
Derde lijn: sterk gespecialiseerde hulp
, - Langdurige interventie
- Behandeling, curatieve zorg, rehabilitatie
o Bijvoorbeeld: neuropsychiater, forensische psychologie
Vierde lijn: zorg voor chronische patiënten (Palliatieve zorg)
- Mensen die al zo lang in een ziekenhuis verblijven, waarvan we niet zeker weten of ze nog naar
huis kunnen gaan
- Ondersteunende behandeling, palliatieve zorg
Voorbeeld Sayed:
Eerste lijn: het is eerder zijn vriend die hem aanmoedigt om hulp te gaan zoeken
- Stress op het werk, prikkelbaarheid, geen geduld, kwaliteit van de relatie is op
- Sociaal netwerk (de partner) geeft ook aan dat hij hulp nodig heeft
o Centrum geestelijke gezondheidszorg is perfect voor hem
▪ Kortdurige begeleiding (hij heeft geen burn-out, we zijn nog vroeg om deze
signalen op te pikken)
Voorbeeld Tom:
Derde lijn: NAH (niet aangeboren hersenletsel)
- Specifieke neuropsychiaters hiervoor nodig
o Medicatie: is van toepassing bij derde lijn
▪ Hoe meer naar rechts opschuiven bij de lijnzorg hoe meer de nood van medicatie
van belang is
Gedrag onderzoeken – gedrag beïnvloeden
Observatie
Bewust en doelgericht waarnemen
- Cliënt intensief gaan observeren
o Uit die observaties kunnen we soms ook conclusies gaan trekken
▪ Bijvoorbeeld: OBC-observatie behandelingscentrum de berkjes
Anamnese
Vaak bij een intake (eerste kennismaking) om De volledige levensloopbaan in kaart brengen
- Specifieke vragen stellen aan de cliënt
o Afkomst, leeftijd, gewicht en lengte
o Beschrijving van het ziektebeeld
Diagnostische screening
Psychodiagnostiek, selectiemethode om te kijken wie verder kan verwezen worden naar verdere
hulpverlening
, - Aan de ouders en aan de leerkracht vragen stellen
- Heel snel en neemt niet veel tijd in beslag
o Vaak door het CLB
o Bijvoorbeeld: child behavior checklist
▪ Probleemgedrag en vaardigheden van kinderen en jeugdigen kwantificeren
▪ Angst, ADHD, gedragsproblemen, depressie, autisme, licht verstandelijke
beperking
Diagnostische testing
Er is ook sprake van Psychodiagnostiek
- Een psychologische test of vragenlijst laten invullen
o Lang over nagedacht
▪ Bijvoorbeeld: Wechsler intelligence scale for children
Psycho- educatie
Met de cliënt samen uitleggen wat een diagnose inhoudt
- Eerste en noodzakelijke stap in de aanpak nadat de diagnose is gesteld
o Belangrijk voor alle betrokkenen (ouders, leerkrachten, jongere zelf)
Trainen
Specifieke methodiek, leunt sterk aan bij coachen
- Vooraf bepaald en specifiek bepaald welke vaardigheid we zullen gaan geven
- Kan aan 1 persoon, maar ook aan groepen gegeven worden
o In groep is het stimulerend om elkaar aan te moedigen en te stimuleren
▪ Bijvoorbeeld: assertiviteitstraining
• Vaak in een rollenspel technieken gaan toepassen
Coachen
Een proces dat mensen voorwaarts helpt doordat zij worden ondersteund
Eerst onderzoeken waar de client op vastloopt
- Onderzoeken van huidige situatie
- Onderzoeken van nieuwe mogelijkheden
- Stellen van doelen
- Nemen van actie om deze doelen te bereiken
- Wegnemen van weerstand
Contextbegeleiding
Er wordt Gewerkt met de ouders
- De Bedoeling is dat de jongere zo snel mogelijk terug naar huis kan gaan
o Bijvoorbeeld: VZW stappen
▪ Vooral ervaring met meisjes met een moeilijke thuisomgeving