INLEIDING
Economie = sociale wetenschap
- Economische inzichten <> politiek-maatschappelijke visies
- Gebaseerd op een serie rivaliserende (en veranderende) denkkaders
- Mens van vlees en bloed als fundament van theorieën
- Resultante van een dynamisch samenspel binnen een institutioneel kader
Economie is geen exact wetenschap
- Geen enkele persoon past perfect in een theorie
- De socio-economische context verandert steeds
- Mensen zijn niet rationeel
- Mensen zijn niet voorspelbaar
Economisch probleem:
- Schaarste (beperkt hoeveelheid middelen)
- Keuzeproblemen (veelheid aan bestedingsmogelijkheden)
Economisch motief:
- Micro-economie: economisch probleem analyseren op kleine schaal
- Macro-economie: economisch probleem analyseren op grote schaal
3 kernbegrippen
1. Behoeften
• Verlangens van de mens (onbegrensd)
• Vervulling door inzet schaarse middelen
• Verschillende zaken kunnen een behoefte vervullen (substituten)
• Het nut van goederen is subjectief, en dus kan de prijs (waarde) variëren van persoon
tot persoon
• Economie oordeelt niet over de wenselijkheid van behoeften en is neutraal
(staatsregulering nodig?)
• Welvaart = de mate waarin de behoeften worden vervuld met schaarse middelen
• Welzijn = de combinatie van welvaar met de vervulling van niet meetbare behoeften
2. Productiefactoren
3. Goederen
• Gericht op behoeftevervulling
• Zijn ook schaars, want worden gevormd uit schaarse productiefactoren
• Duurzaam (meerdere gebruiken) of niet-duurzaam (slechts eenmalig gebruik)
• Consumptiegoed: directe behoeftebevrediging
• Investeringsgoed: indirecte behoeftevervulling
o Duurzame investeringsgoederen (=kapitaalgoederen)
o Niet-duurzame investeringsgoederen
, • Finale goederen (eindproduct) of intermediaire goederen (halffabrikaten)
De spelers
THEORIEËN
Economische stromingen:
Mercantilisme
- Tot 1750
- Voornaamste pre-klassieke denkrichting (niet de enige)
- Economische gedachten (geen autonome wetenschappelijke discipline)
- Telkens focus op één aspect
- Product van Ancien Régime (drie standen)
- Obsessie met edele metalen: goud en zilver in eigen land houden
- Handelsbalans: zo weinig mogelijk andere naties laten verkopen aan u
- Nationalisme/Protectionisme
- Koloniaal (westers) systeem
- Voedingsbodem voor conflict en oorlog
- Trump als hedendaagse variant
Fysiocratie
- 1750 – 1790
- Obsessie met landbouw: natuur als basis voor rijkdom
- Economische kringloop
- Economische kringloop
- Eerste poging tot een analytisch totaalmodel
- Landbouw = productieve klasse
- Handel & Ambacht = ‘steriele’ klasse
- Vrije prijsvorming
- Schaalvergroting en privébezit landbouwgronden
Klassieke School
- 1775-1875
- Eerste volwaardige economische theorie
• Adam Smith
• Thomas Malthus
• David Ricardo
- Individuele vrijheid en concurrentie: laisser-faire
- Homo economicus
- Lotsverbetering mensheid
- Verlichting – einde Ancien Régime
- Industriële Revolutie
- Verder uitgebouwd in neoklassieke school
,Adam Smith
- Startpunt van economische wetenschap
- An inquiry into the nature and causes of the Wealth of Nations (1776)
- Vrijhandel (vs. Mercantilisme)
- Ambacht, handel en industrie vs. Fysiocratie
- Specialisatie en ruil
- Arbeidsverdeling
- ‘the invisible hand’ die voor evenwichten zorgt
Neoklassieke school
- Abstraheren klassieke theorieën
- Integratie statistiek en wiskunde
- Loskoppeling van historisch-institutionele factoren
- Modellen en voorspellingen
- Angelsaksisch
- Oostenrijkse school: rebel binnen neoklassieken
• Onzekerheid integreren
• Focus op grote lijnen
• Non-sciëntisme: kritisch t.o.v. modellen (gaat om mensen, niet voorspelbaar)
Keynesiaanse school
- 1936 – heden
- John Maynard Keynes
- Afwijzen van neoklassieke macro-economie
- Great Depression & New Deal politiek (VS)
• Grote ommekeer in omstandigheden: crisis
- Overheidsgeld als motor (anticyclisch budget: overheid als katalysator als economie niet
goed gaat, wanneer wel goed gaat, gewoon laten doen)
- Belang van koopkracht: vraag-economie
- In jaren 70 uit de gratie geraakt (in VS)
• Milton Friedman zette de neoklassieke macro-economie weer op de troon
• Aanbodeconomie (bedrijven stimuleren om meer te produceren) vs. vraageconomie
- In Europa nog steeds aanwezig
Marxistische school
- 1854-1989
- Karl Marx (communistisch manifest – 1854)
- Ontstaan uit ontbering fabrieksarbeiders
- Totalitaire visie op samenleving
- Arbeid heet waarde, handel etc. niet
- Privé-bezit afschaffen centraal geleide economie
- Vaagheid over postkapitalisme: snel twisten (men moest gaan naar een systeem zonder
centrale leider, maar in deze fase is men nooit geraakt)
Geëindigd in humanitaire en ecologische catastrofe
- USSR, China, Cubam Noord-Korea
- Socialisme als ‘kapitalistische variant’
, Verband economie en westerse geschiedenis
Neoklassiek nog steeds mainstream?
- Vrije markt
- Privé-bezit
- Democratische staten
- Globalisering
Enorm belangrijk: neoklassieke school sluit het best aan hierbij
Druk op neoklassieke school
- Keyensiaanse en zelfs in zeer beperkte mate marxisitische stromingen blijven sluimeren.
- Vele ‘lokale’ varianten
• EU: zgn. derde weg
• China: staatsgeleid met vrije zones
• Rusland: Crony Capitalism (doet zich voor als vrije markt, maar wordt geleid door enkele
leiders: geen vrije markt!!)
- Grote nieuwe uitdagingen:
• Ongelijkheid (vroeger geografische ongelijkheid, heden in elke land ongelijkheid)
• Isolationisme en afbrokkelende democratie
• Klimaatverandering
Economische orde
= centrale mechanisme van een samenleving om het economisch probleem op te lossen
3 aspecten:
1. Allocatiemechanisme: hoe vinden dingen hun plaats in een economie
bijna overal gemengde economie: op schaal weer te geven
Link met politiek systeem
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur berthevandesande. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,79. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
