VIRALE ZIEKTEN,
PRIONZIEKTEN EN
ZOÖNOSEN
Samenvatting van de lessen + cursus
WIES HAVIK
Universiteit Gent
,INHOUD
Kat..............................................................................................................................................................................4
inleiding.................................................................................................................................................................4
Respiratoir stelsel..................................................................................................................................................4
Feliene herpes virus 1........................................................................................................................................4
felien calicivirus.................................................................................................................................................8
spijsverteringsstelsel.............................................................................................................................................9
felien rotavirus (FRV).........................................................................................................................................9
Feliene enterisch corona virus (FECV).............................................................................................................10
Felien parvovirus (FPV)....................................................................................................................................11
feliene leukemievirus (FELV)............................................................................................................................13
FIPV..................................................................................................................................................................16
Felien immunodeficiëntievirus (FIV)...............................................................................................................19
de hud..................................................................................................................................................................21
Orthopoxvirus..................................................................................................................................................21
hond........................................................................................................................................................................21
respiratoir stelsel.................................................................................................................................................21
caniene parainfluenzavirus type 2 / caniene adenovirus type 2.....................................................................21
spijsverteringsstelsel...........................................................................................................................................22
canien rotavirus en canien coronavirus...........................................................................................................22
canien parvovirus............................................................................................................................................23
de huid.................................................................................................................................................................24
caniene papilloma virus...................................................................................................................................24
centraal zenuw stelsel.........................................................................................................................................25
Aujesky’s disease virus....................................................................................................................................25
Rabiësvirus.......................................................................................................................................................26
algemene aandoeningen.....................................................................................................................................27
Caniene adenovirus type 1..............................................................................................................................27
Hondenziektevirus...........................................................................................................................................28
Caniene herpesvirus........................................................................................................................................29
Paard........................................................................................................................................................................31
respiratoir stelsel.................................................................................................................................................31
Influenzavirus..................................................................................................................................................31
Equine herpes virus 1 en 4..............................................................................................................................32
genitaalstelsel......................................................................................................................................................33
Equine herpes virus 3......................................................................................................................................33
1
, de huid.................................................................................................................................................................34
equine sarcoïd – boviene papillomavirus........................................................................................................34
algemene aandoeningen.....................................................................................................................................35
equine virale arteritis......................................................................................................................................35
Equine infectieuze anemievirus.......................................................................................................................37
West-nile virus.................................................................................................................................................38
Varken......................................................................................................................................................................39
respiratoir stelsel.................................................................................................................................................39
Porcien respiratoir corona virus......................................................................................................................39
Swine influenza virus (SIV)..............................................................................................................................40
rota- en coronavirus........................................................................................................................................42
Reproductiesysteem............................................................................................................................................43
Porciene enterovirus (PEV)..............................................................................................................................43
Porciene parvovirus.........................................................................................................................................44
Porciene reproductief en respiratoir syndroom virus.....................................................................................45
Encephalomyocarditis virus.............................................................................................................................47
algemene aandoeningen.....................................................................................................................................47
Aujeszky...........................................................................................................................................................47
klassieke varkenspest......................................................................................................................................49
Porciene circovirus PCV2.................................................................................................................................51
Rund........................................................................................................................................................................52
respiratoir stelsel.................................................................................................................................................52
Parainfluenza virus 3.......................................................................................................................................53
boviene adenovirus 3......................................................................................................................................53
boviene respiratoir syncytieel virus (Brsv)......................................................................................................53
boviene corona virus.......................................................................................................................................53
pinkengriep bRSV-b.........................................................................................................................................54
spijsverteringsstelsel...........................................................................................................................................54
bovien rota en corona virus.............................................................................................................................54
huid en uitwendige slijmvliezen..........................................................................................................................55
mond-en-klauwzeer virus................................................................................................................................55
blauwtong virus (BTV).....................................................................................................................................56
boviene papilloma virus..................................................................................................................................57
centraal zenuwstelsel..........................................................................................................................................58
aujeszki disease...............................................................................................................................................58
boviene spongioforme encephalopathie (BSE)...............................................................................................58
Boviene virale diarree / mucosal disease........................................................................................................60
2
, Infectieuze boviene rhinotracheïtis (IBR)........................................................................................................61
boosaardige katarrhaal koorts (BKK)...............................................................................................................62
kleine herkauwers...................................................................................................................................................62
Visna-Maedi virus & Caprine arthritis en encephalitis....................................................................................62
besmettelijk ecthyma (ORF)............................................................................................................................63
scrapie.............................................................................................................................................................64
blauwtong virus...............................................................................................................................................64
Schmallenberg virus (SBV)...............................................................................................................................64
3
,KAT
INLEIDING
- Meer katten op kleinere plaatsen groepsgebonden virale infecties nemen toe
RESPIRATOIR STELSEL
- Niesziekte
o Viraal
FHerpesV 1
FCaliciV
Reovirussen belang nog onzeker, zowel bij gezonde als ziek katten
o Bacterieel
Zowel primair als secundair
o Omgeving
Verhoogde infectiedruk hygiëne!!!
Stress adrenaline en noradrenaline hebben een effect op de eerste barrières van
het lichaam
FELIENE HERPES VIRUS 1
Inleiding
- Ook wel feliene rhinotracheïtis virus genoemd
- Alle katachtigen
Viruseigenschappen
- Herpesviridae alfaherpesviridae
- Groot virus
- DNA virus
- Envelop deel van de membraan van de gastheercel
o Weinig resistent in de omgeving gevoelig aan detergenten en desinfectantia
o Glycoproteïnen waarmee ze aan gastheercellen vastbinden, die zijn ook verantwoordelijk voor
het cytopatisch effect
Binding en penetratie van een gastheercel: gB en Gc glycoproteïne van virus binden
aan heparine dragende suikermoleculen op de celmembraan (zwakke binding)
bindingen verbreken en worden weer aangegaan virus zakt door de suikerlaag naar
de celmembraan gD glycoproteïne bindt aan entry mediator (internalisatie
receptor) op de membraan (sterke, eiwit-eiwit binding) fusie van de envelop en de
plasmamembraan injectie van nucleocapsid in de cel
Cytopatisch effect: glycoproteïnen van de envelop komen ook op de membraan van
geïnfecteerde cellen kunnen dan binden aan entry mediatoren van gezonde cellen
syncytia vorming = celgeassocieerd spreiden ontsnappen gemakkelijker aan de
humorale immuniteit
- Vermenigvuldiging: DNA virus wordt meteen afgelezen immediate earlies (vroege eiwitten) early
genes geactiveerd (late eiwitten) vorming kapsid virus gaat door de kernmembraan en vormt zo de
envelop
o Cyclus kan stop gezet worden, zodat de immuniteit het virus niet opmerkt kan op het juiste
moment weer gereactiveerd worden
Epizoötiologie en verspreiding
4
, - Overdracht via inhalatie direct contact / 1,5 meter in druppels / likken / zelfde drink en eetbak
- Latente infecties: bij stress gaan dragers weer uitscheiden (of bij toediening van cortico’s)
o Latentie in de trigeminale gangliacellen kan dit doen omdat het in staat is de
basaalmembraan te doorbreken m.b.v. proteasen
Niet alle herpes virussen kunnen dit: suisHV1 / Herpes simplex virus 1 / bovine
herpes virus 1 kunnen dit ook
- Acute ziekte bij jonge katten bij verlies van de maternale immuniteit
Pathogenese
- Stadium 1
o Vermeerdering bovenste luchtwegen en conjunctiva herpesvirussen hebben een sterk
tropisme voor de bovenste luchtwegen
o Geeft eventueel epitheelnecrose (bij kittens soms necrose van groeizone neusschelpen)
o Bij hoge infectiedruk eventueel ook vermeerdering in lagere luchtwegen
- Stadium 2 (jonge kat)
o Celgeassocieerde viremie
- Stadium 3 (jonge kat)
o Vermeerdering in andere organen osteoblasten (sterfte in 1e week), milt, darmen, nieren
o Heeeeeel zelden abortus want eigenlijk nooit viremie bij volwassen dieren
- Mucuslaag werkt sterk vertragend op de migratie van het virus
o Bestaat uit negatief geladen deeltjes virus ook negatief geladen, dus kan niet makkelijk
bewegen (chemische barrière)
Sommige virussen (bv. Influenza) maken neuramidase aan waardoor ze makkelijker
door de mucus kunnen verbreekt de bindingen tussen hemaglutinine (virus) en
syaalzuur (mucus)
o Hierdoor krijg je plaques van geïnfecteerde cellen in de bovenste luchtwegen, omdat eenmaal
weer buiten de cel de virussen niet ver kunnen raken kunnen gaan necrotiseren
- Basaalcellen kunnen niet geïnfecteerd worden
o Na 2 – 5 dagen gaan die het epitheel weer herstellen
o Er is namelijk veel collaterale schade door de massale neutrofielen infestatie
Anti-inflammatoire middelen kunnen dus de schade beperken
- Secundaire bacteriële infecties krijgen de kans mucuslaag is weg, basaalmembraan ligt bloot
(bacteriën hebben daar een enorme affiniteit voor) en er is exsudaat voedingsbron voor bacteriën
o Bacteriën trekken ook neutrofielen aan meer collaterale schade
- Na 2 weken komen andere delen van immuniteit op en is er stabilisatie van het virus
o Basaalmembraan, epitheelcellen en mucuslaag hersteld
o Productie van IgA’s
o Productie van IgG’s bescherming van longen tot keel
Immuniteit
- Neutraliserende antistoffen zijn belangrijk binden aan liganden op het virus virus kan cellen niet
meer binnengaan
o Binden aan gB, gC, gD
o Worden gebruikt voor vaccinaties
- ADCC (complement)
5
, o De neutraliserende As gaan ook op de glycoproteïnen van geïnfecteerde cellen zitten
- Fagocyten, neutrofielen en NK-cellen gaan de As ook herkennen op de cellen en vernietigen de cel of
nemen deze op
- Celgemedieerde immuniteit
o MCH I presenteert virale antigenen cytotoxische T-cellen herkennen geen self meer cel
wordt gedood
Cel moet wel levend zijn om dit te kunnen doen bij gebruikt van dode vaccins
wordt deze tak van de immuniteit niet gestimuleerd
MHC I presenteert al non-self antigenen vanaf de aanmaak van immediate earlies, de
glycoproteïnen (As, complement, fagocyten) worden pas met de late eiwitten
aangemaakt
Cytotoxische T-cellen kunnen de geïnfecteerde cel dus al doden vóór er viruspartikels
gevormd zijn, daarom is dit zo’n belangrijk mechanisme en gebruik je het best een
geattenueerd vaccin
Latentie
- Virus is enkel in genetische vorm aanwezig in de cel bij inactiviteit geen virale antigenen op de
membranen / geen nieuwe viruspartikels worden gevormd
- Ganglion trigeminale virusreplicatie wordt stilgelegd in neuronen bij stress terug gereactiveerd
o Toediening cortico’s, transport, partus, lactatie, andere respiratoire aandoeningen
- Ze moeten vanaf de neuronen weer door de basaalmembraan naar de epitheelcellen
- Bij reactivatie recurrente oogproblemen
- Vooral celgemedieerde immuniteit is heel belangrijk bij de controle van reactivaties
- Grafiek voor reactivatie en herinfectie van buitenuit bij een immune kat zien er hetzelfde uit
Kliniek
- Meeste infecties subklinisch heel klein beetje ziek, maar men gaat niet naar de dierenarts meeste
dieren zijn seropositief
- Kliniek hangt af van de leeftijd en de infectiedruk
o Hygiëne!!!
o Ventilatie: oude vieze lucht naar buiten schone lucht naar binnen
o Colostrale immuniteit van belang! IgG pomp (prof. Denkt dat er in de eerste levensweken
ook IgG pompen in de bovenste luchtwegen zitten, omdat de immuniteit daar zo goed is))
Hoe hoger de As titers in het begin, hoe langer de immuniteit blijft werken
- 4 syndromen geassocieerd met FHV1 (vooral bij dieren < 6 maanden)
o Abortus
Zeldzaam
Waarschijnlijk door de niet-specifieke effecten van de infectie zoals koorts
o Neonatale ziekte
Geen/slechte maternale immuniteit
AH-stoornissen, verstopte neus, algemeen erg ziek
Sterfte na enkele dagen
o Klassieke rhinotracheïtis
Tussen 6 – 12 weken leeftijd (verdwijnen maternale immuniteit)
Rhinitis, niezen, loopneus, conjunctivitis, lopende ogen
Conjunctivitis kan overgaan in corneativitis en daar keratitis veroorzaken antivirale
zalven op de ogen aanbrengen niet behandeld kan het tot een cornea ulcus
(ulceratieve keratitis) leiden
Na een tijdje zijn de neus- en ooguitvloeiingen niet meer sereus, maar mucopurulent
t.g.v. secundaire bacteriële infecties
Faryngitis, tracheïtis en pneumonie kunnen ook als secundaire bacteriële infecties
ontstaan
Bij een viremie osteïtis kan ontstaan
6
, Snufflers zijn dieren met chronische rhinitis, sinusitis of conjunctivitis als gevolg van
bacteriële infecties
Sterfte door bacteriële infecties
Herstel mogelijk na 2 weken
o Recurrente rhinitis
Herinfectie of reactivatie bij oudere katten
Milde en korte duur van symptomen
Diagnose
- Microscopisch
o Necrose epitheel
o Intranucleaire inclusies
- Klinisch
o Niezen
- Labo
o Afkrabsel conjuctiva nucleaire inclusies
o Nasaal en conjunctivaal swabs incubatie cytopatisch effect OF immunofluorescentie /
immunohistochemie (laatste kan ook op coupes)
o PCR aantonen genetisch materiaal
- Ddx: calicivirus
Behandeling en bestrijding
- Veel kittens (gevoelige dieren) in dezelfde periode (mei – juni) wanneer maternale immuniteit weg is
explosie van virussen infectiedruk stijgt
- Symptomatische behandeling
o Breed spectrum antibiotica secundaire bacteriële infecties
Kittens ampicilline
Katten oxytetracycline
o Oogzalven met AB, zonder cortico’s die verminderen de wondheling
o Rehydratatie
o Luchtwegen vrijhouden
Mechanisch reinigen
Waterdamp
Decongestiva
o Antivirale oogzalven
Acyclovir = humaan keratitis vermijden
- Bestrijding
o Hygiëne
Overpopulatie (stress, infectiedruk)
Ventilatie
Direct contact vermijden in klinieken
Regelmatig reinigen en ontsmetten
Kittens in risicosituatie eventueel weghalen op 4 – 5 weken voor ze de maternale
immuniteit verliezen
o Vaccinatie
Moederdieren maternale immuniteit verbeteren
Kittens wanneer ze hun maternale immuniteit kwijt zijn
9 – 12 weken geattenueerd vaccin , hoef je niet te boosten, maar doe je
toch, want je weet niet zeker of de maternale immuniteit weg was op 9
weken / dood vaccin moet je altijd boosten
De verschillende soorten vaccins
Geïnactiveerd IM: minst goede vaccin, geïsoleerde katten
Geattenueerd IM: cattery’s, immuniteitsopbouw meteen vanaf 1e vaccinatie
7
