De maatschappelijke rol van aardrijkskunde
1) De ruimtelijke beroepenvelden
➢ Voorbeelden van ruimtelijke beroepenvelden kunnen geven
- Klimaatonderzoek, :Het KNMI doet experimenteel en theoretisch onderzoek naar de
invloed van de mens op het klimaat. Ook wordt onderzoek verricht naar variaties en
veranderingen in de ozonlaag, wat van grote betekenis is voor de hoeveelheid
schadelijke ultraviolette straling die het aardoppervlak bereikt.
- Meteorologie: De meteorologie of weerkunde is de wetenschap die de
weersverschijnselen bestudeert.
Meteorologie of weerkunde is de wetenschap die de fysische en chemische
eigenschappen van de atmosfeer bestudeert. Meteorologen zijn vooral
geïnteresseerd in de omstandigheden binnen de onderste laag van de atmosfeer, de
troposfeer.
- , seismologie,: De seismologie is een wetenschappelijke discipline binnen de
geofysica die zich bezighoudt met het bestuderen, beschrijven en meten van
seismische golven bij aardbevingen.
- hydrografie,: hydrografie is de wetenschap die zich bezighoudt met het beschrijven
van de waterbodem. In het kort kan men zeggen dat hydrografie landmeten op het
water is. Belangrijk bij hydrografie is meten, zoals de diepte, de samenstelling van het
water en de zeebodem, het getij, de golven en de stroming.
Deze metingen voert de hydrograaf uit vanaf het water of het land met behulp van
hydrografische apparatuur en een hydrografisch vaartuig. Er zijn verschillende
hydrografische methoden die toegepast kunnen worden om een hydrografische
opneming uit te voeren. Vervolgens worden deze hydrografische data verwerkt met
hydrografische software. Na de bewerking in de software kunnen de meetgegevens
weergegeven worden in hydrografische kaarten, profielen, volumes, tabellen en
grafieken.
- bodemonderzoek,: In het oriënterend bodemonderzoek onderzoekt men de
bodemtoestand van een grond. In de eerste plaats neemt de
bodemsaneringsdeskundige de nodige grond- en grondwaterstalen ter hoogte van de
'risicozones'. Dit zijn zones met verhoogde kans op bodemverontreiniging.
Voorbeelden daarvan zijn opslagtanks, productiezones, tankplaatsen. Daarnaast
neemt hij ook stalen ter hoogte van onverdachte zones. Het aantal stalen per
bodemonderzoek hangt af van het aantal risicozones, de grootte ervan en de grootte
van het perceel.
- weg-waterbouw,: GWW is een afkorting voor de in de civiele techniek gebruikte
term grond-, weg- en waterbouw.
, GWW omvat een groot aantal disciplines in deze bouwtak zoals de bouw van dijken,
bruggen, kanalen, cultuurtechnisch grondwerk, baggerwerken, waterbouw en
wegenbouw.
- delfstofwinning,: Delfstoffen zijn materialen die men uit de grond opgraaft of
opboort die als grondstof dienen voor de industrie, enkele voorbeelden hiervan zijn:
aardgas, erts, steenkool en aardolie.
Delfstofwinning is dus het omhoog halen van delfstoffen uit de grond voor industriële
doeleinden. Het winnen van delfstoffen is erg belangrijk voor de economie van een
land, delfstoffen zijn nodig voor de productie van goederen en het voorzien van gas
en elektriciteit onder de burgers. Naast dat delfstofwinning een positieve factor is
voor de economie wordt het ook gebruikt voor politieke doeleinden, denk hierbij aan
Rusland. Rusland heeft een grote machtspositie want als zij worden benadeeld door
bijvoorbeeld Europa kunnen zij de gaskraan dicht draaien wat grote gevolgen heeft
voor Europese landen want de landen zijn bijna allemaal afhankelijk van het gas dat
in Rusland door delfstofwinning wordt gewonnen.
- energie,
- landbouw,
- milieukunde,: Milieuwetenschappen, voorheen ook wel milieukunde of milieustudie
genoemd, bestuderen de aard, de omvang en de oorzaken van milieuproblemen en
ontwikkelen concepten, theorieën en methodieken om milieuproblemen te
analyseren, te verklaren en op te lossen. Milieuproblemen zijn door de mens
veroorzaakte, maar onbedoelde verstoringen tussen het milieu en de samenleving,
mits die als zodanig worden waargenomen door bepaalde maatschappelijke
groeperingen. Milieuproblemen zijn dus maatschappelijke problemen.
- crisisbeheer en water-, natuur- en landschapsbeheer. Het doel van het programma
Water-Land-Schap is om problemen met water in landelijke gebieden in onderlinge
samenhang op te lossen, in nauwe samenwerking met de gebruikers van het gebied
zoals landbouwers en bedrijven, dorpelingen en landschapsbeheerders.
De beoogde output van het programma is een sterkere landbouw, een duurzame
watervoorraad, een goede waterkwaliteit, een opvang van teveel aan water zowel in
bebouwde omgeving als in natuurlijke systemen en een sterker landschap in het
gebied. Het programma wil daarbij rekening houden met de extra stress die de
klimaatverandering op het watersysteem zal zetten.
- Verkeer-en transportsector
- Vastgoed,
- ruimtelijke ordening en planologie:
Planologie is namelijk een wetenschap die de samenleving een spiegel voor houdt en
constant in ontwikkeling is, en dus zelf ook voortdurend verandert van betekenis.
Ruimtelijke ordening omvat het zoekproces voor de ruimtelijke inrichting van een
veranderende samenleving en het maken van keuzes hoe en waar functies tot hun
, recht komen, vooral met het oog op lange(re) termijn ontwikkeling, inclusief de
reflectie daarop
Ruimtelijke planning: De systematische voorbereiding van beleidsvormende en
uitvoerende handelingen, die gericht zijn op het bewust interveniëren in de
ruimtelijke orde en op het organiseren van deze interventies
"Planologie is de wetenschappelijke discipline, waaruit de ruimtelijke planning haar
theorieën, methoden en technieken, maar ook - niet onbelangrijk - haar reflectie
put.”
Planologie kijkt naar de inrichting van de ruimte, de ruimtelijke ordening, en hoe
deze met beleid kan worden verbeterd. Planologen stellen bijvoorbeeld
bestemmingsplannen, structuurvisies of tracébesluiten op.
- Binnen- en buitenlandse bestuur en beleid , politiek en bij internationale organisaties
- Geo-informatie en ict
- Reiswereld
- Internationale handel
- journalist
2) De ruimtelijke onderzoeksdomeinen
➢ Voorbeelden van ruimtelijke onderzoeksdomeinen kunnen
geven
- Internationale migratie
Migratie is verbonden met economische , politieke , sociale , juridische , cultureel-religieuze
en ecologische oorzaken die zich in de herkomstregio’s situeren, maar ook met de
beeldvorming over de potentiele regio’s van bestemming
- Integratie en sociale cohesie:
De participatie van immigranten en hun nakomelingen in de samenleving verloopt vaak
moeizaam: hoge werkloosheid, laag scholingsniveau, oververtegenwoordiging in
criminaliteitsstatistieken, een minder goede gezondheid en discriminatie zijn daar
aanwijzingen van.
- Migratie en ontwikkeling
Migratie wordt wereldwijd steeds meer deel van het dagelijkse leven. Door nieuwe
technologieën en toenemende transportmogelijkheden blijft de interactie tussen regio’s van
herkomst en regio’s van bestemming bijzonder intens.
De plaatsbepaling en de kaarten
2) De plaatsbepaling op aarde
a. De absolute ligging van plaatsen op aarde
➢ Dit begrip definiëren
,Bij de absolute ligging maak je gebruik van geografische coördinaten, bij de relatieve ligging
beschrijf je hoe iets ligt ten opzichte van andere dingen.
- Absolute ligging: de geografische breedte
http://wiki.omopedia.nl/Geografische_breedte en lengte
http://wiki.omopedia.nl/Geografische_lengte
- Vb: Tilburg ligt ruim 51 graden noorderbreedte en 5 graden oosterlengte
➢ Deze ligging aflezen op een kaart
➢ Deze ligging correct noteren tot 5 minuten nauwkeurig
b. De relatieve ligging van plaatsen op aarde
➢ Dit begrip definiëren
- Relatieve ligging: beschrijving van de ligging ten opzichte van de omgeving.
Vb: Tilburg ligt in de provincie Noord-Brabant aan de A58 tussen Breda en Eindhoven
in.
➢ Bepalen voor elke plaats op aarde aan de hand van kaarten
c. Het global positioning system
➢ Dit begrip definiëren
Satellietnavigatie is een vorm van radionavigatie waarbij gebruik wordt gemaakt van
satellieten. Het is een systeem waarmee mensen wereldwijd, onafhankelijk van
weersomstandigheden , hun plaats kunnen bepalen.
➢ De standplaatsbepaling verklaren aan de hand van de werking
van het global positioning system
Gps gebruikt 32 (bij opstart 24) verschillende satellieten die elk in een van de zes banen op
20.200 km hoogte cirkelen. Deze banen zijn zodanig samengesteld dat vanaf elke plaats op
aarde altijd minstens 4 satellieten waarneembaar zijn.
Het meetprincipe van het global positioning system is gebaseerd op de afstandmeting tussen
satelliet en ontvanger en het bekend zijn van de positie van de satelliet. De afstanden tussen
de satelliet en de ontvanger worden uit de gemeten looptijden van radiogolven afgeleid
- 24 satellieten zijn in een baan rond de aarde gebracht
- Wanneer je contact hebt met 4 satellieten , worden 3 coördinaten doorgegeven
o Breedteligging
o Lengteligging
o Hoogteligging
- Twee signalen snijden elkaar in het cirkeloppervlak , 3de vlak snijdt deze cirkel in 2
punten -> dichtste punt bij aardoppervlak is de positie
- 4de satelliet maakt plaatsbepaling nog nauwkeurig , omdat deze voor een
plaatsbepaling in 3D zorgt , zo weet je de juiste tijd bijvoorbeeld als je op een berg
staat.
, ➢ Verbanden leggen tussen het global positioning system en het
geografisch informatiesysteem
is een computerprogramma waarmee informatie in kaart kan worden gebracht. Met GIS
worden ruimtelijke gegevens verzameld, opgeslagen, gecombineerd, geanalyseerd en
gevisualiseerd. De plaats waar iets "is" of "gebeurt" is dus heel belangrijk. Toch moeten niet
alle gegevens plaatsgebonden zijn. Ook andere informatie kan opgeslagen en gebruikt
worden in GIS. Het is reeds voldoende dat minstens één gegeven verbonden is aan een
locatie.
Men kan deze gegevens verkrijgen door gebruik te maken van het gps system, zo weet men
ook meteen de coördinaten van de desbetreffende plaats.
➢ Toepassingen van het gps-systeem benoemen
- Routenavigatie in schepen , auto’s en vliegtuigen
- Locatie bepalen op smartphone
- Geocaching
- Precieze tijdmetingen
3) de kaarten
a. afstanden berekenen
- schaal
de schaal is de vergrotings- of verkleiningsfactor. Deze wordt uitgedrukt in een
breuk(Als het model 10 x kleiner is dan het origineel , dan is de verkleiningsfactor 0.1
of anders geschreven 1/10 of nog ander 1:10 (=meest gebruikelijke. De schaal 1:10
geeft dus aan dat 1 cm van het model 10 cm van het origineel betreft
- soorten
schaal 1:1 betekent ware grootte
schaal 1:x betekent dat verkleind is afgebeeld
schaal x:1 betekent dat vergroot is afgebeeld
➢ afstanden berekenen aan de hand van een lijnschaal
op een lijnschaal kun je de afstand onmiddellijk aflezen. De lengte van de lijn stelt de afstand
voor de maat die erbij vermeld wordt.
➢ afstanden berekenen aan de hand van een breukschaal
een breukschaal geeft de verhouding tussen de afstand op de kaart en de werkelijke afstand
op het terrein.