Les 1-2 H1 Politiek en Politieke
wetenschap
Minister vlaamse regering biedt ontslag aan bij de voorzitter van het vlaams parlement
Politiek
Ruime: elke groep van ‘samen leven’
Beperkter: een territoriaal gebonden samenleving
Precieze: het proces waarbij samenlevingen op een voor de leden bindende wijze de regels
van hun samenleven bepalen, bewaren, wijzigen of handhaven.
Het handhaven van de maatschappij
Vormen politiek
Democratisch <-> Autoritair
Unitair <-> Federaal
En meer (kiesvormen)
Unitaire staatsvorm is een eenheidsstaat waar de regering bestaat als een soort van ultieme
autoriteit
Regels politieke wetenschappers
Intellectuele distantie
o De primaire bedoeling is niet om aan een politiek debat mee te kunnen doen
o Je mening mag je visie niet overtreffen
Wetenschappelijke methode
o Je bereikt intellectuele distantie grotendeels door wetenschappelijke methode door
te voegen
Systematiek
o Systemische data verzamelen om een verschijnsel te verklaren
o Montesquieu (1689-1755) onderzocht systematisch verschillende staatsvormen en
regimes
o Tocqueville(1805-1859) vergelijk amerikaanse met europese samenleving
o Niccolo machiavelli(1469-1527) die Il Principe schreef over hoe Italië te unificeren
Hoe kan een heerser macht verwerven en behouden
Visie van politiek en moraliteit los te koppelen
Hij heeft empirische basis voor zijn werk
Een heerser moet niet te goed/hatelijk zijn maar respect en vertrouwen
kunnen afdwingen en zorgen dat hij de macht kan behouden
Kwantitatieve en kwalitatieve data verzamelen
Openheid bij analyse en data
o Dit zorgt dat andere zien dat het onderzoek valide is
o Andere kunnen voortbouwen op je onderzoek
1. Instrumenten politieke wetenschap
,Concept
een begrip/categorie of verschijnsel dat benoemd wordt met de bedoeling om iets precies te
kunnen afbakenen
Gender
tweetaligheid van gender ontsnappen, een geslachtsverschil legt niet altijd een
genderverschil uit
Polyarchie (Rohert Dahl) een politiek systeem dat aan volgende voorwaarde voldoet
Controle over regering/beleid is in handen van gekozen mandatarissen
Verkiezingen verlopen vrij en eerlijk
Meeste volwassenen hebben recht om te stemmen of zich kandidaat te stellen
Burgers hebben gegarandeerde vrijheid van meningsuiting, ook over het bestuur
Vrije toegang tot info dat niet gecontroleerd wordt door het bestuur
Burgers kunnen zich verenigen in belangenorganisaties en politieke partijen
Dit lijkt op een moderne vorm van democratie maar democratie is een zeer vaag woord, dit is een
specifieke term voor wat we waarnemen als democratie
Model is een voorstelling van de realiteit op schaal
Soorten input politiek systeem
Eisen
Steun
Input wordt omgezet tot politieke beslissingen
Theorie
een theorie is concreter dan een model of concept en geeft aan hoe verschijnselen in
verband staan met elkaar, het houdt altijd een hypothese in.
, Les 3 Staat en Macht HO2
Bindende regels
Staat legt bindende regels op de samenleving en de samenleving kan alleen functioneren als deze
worden gevolgd
beperking van vrijheid door bv verkeer, regulatie markt
of
garandeert vrijheid door mensen hun vrijheid te beperken bv nachtlawaai
De Grondwet
legt structuur en fundamentele beslissingsvormen en rechten van burgers vast bv België als federale
staat, gevangenisstraf zonder rechtszaak
Belgische grondwet
Art. 1. Belgie is een federale staat samengesteld uit de gemeenschappen en gewesten
Art. 2. Belgie omvat drie gemeenschappen: de vlaamse, franse en duitstalige
Art. 3. België omvat drie gewesten: het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brusselse
Gewest.
Art. 4. België omvat vier taalgebieden (…)
Art. 5. Het Vlaamse Gewest omvat de provincies Antwerpen, Limburg, Oost-Vlaanderen, Vlaams-
Brabant en West-Vlaanderen. Het Waalse Gewest omvat de provincies Henegouwen, Luik,
Luxemburg, Namen en Waals-Brabant.
1. Macht
Overheid = machtsconcentratie
Wat is Macht?
een actor dat de handelingen van een andere actor controleert.
of
vermogen om regels af te kunnen dwingen
1. Weber(p46)
Gezag of legitieme is de aanvaarde vorm van macht
Weber zijn visie van macht was een actor die zijn wil kon opleggen aan anderen
Vormen van gezag
1. Traditioneel; berust op respect voor traditie en gewoonte
2. Charismatisch; berust op de persoonlijkheid machtshebber, bv kongingshuis
3. Rationeel/legalistisch; niet gebonden aan een persoon maar bv aan een institutie, respect
voor regels
1. Hoe macht meten (Robert Dahl)
Who Governs, 1961
, Hij neemt grotendeels de definitie van macht van Weber over maar hij verandert het een deel
“Macht impliceert niet de uitoefening van dwang maar de mogelijkheid om dwang toe te passen”
In het Nederlands is er geen onderscheid tussen het vermogen van macht en de feitelijke
machtsuitoefening, in het Engels is dit goed waarneembaar.
Power (abstract vermogen) vs Force (concrete waarneembare daad)
Kritiek op Dahl van Bachrach en Baratz
Onzichtbare macht: Politiekers hebben macht van uitsluiting, door een bepaald beleid niet te
bespreken, of in te voegen hebben ze macht dat de burger nooit kan achterhalen.
Hiermee beïnvloeden ze de waarde en normen van de maatschappij zonder ze dit weten
Diffuse macht: Oorsprong van een machtsuitoefening is moeilijk te achterhalen, er is niet altijd een
specifieke actor die macht uitvoert op een andere actor, dit zijn latente conflicten (conflicten die
onder de radar blijven)
Soorten macht (Steven Lukes)
1. Beslissen en bevelen
1. Macht om te beslissen en bevelen met eventuele straf voor ongehoorzaamheid
2. Meest zichtbare vorm van macht
3. Bv gemeentebestuur die snelheidslimiet zet
2. Agenda- setting (onzichtbare macht), Bachrach en Morton
1. Invloed over mate waarin thema’s besproken worden
2. Bv klimaat in de jaren 80 dat niet besproken werd omdat politiekers gevestigde
belangen hadden
3. Ideologische hegemonie (Chomsky)
1. Mensen volgen de culturele normen en traditie op, de bestaande orde wordt niet
ter
discussie gesteld
2. Onbewust
3. Onzichtbaar
Macht is dus niet alleen in institutionele politiek of een top down mechanisme
Circulaire macht of Discourse (Foucault);
Wat mensen bespreken over een maatschappelijk onderwerp wordt waar
Amartya Senn beweert dat als mensen echt vrij zijn ze geneigd zijn om dit op een optimale manier
te beleven, ze zullen lezen, cultuur beoefenen, zich bijscholen en aangezien mensen dit niet doen
toont dit aan dat mensen geen ‘echte’ vrijheid hebben
Proces staatsvorming
1. Kapitaal
2. Legimiteit
3. Een gedepersonaliseerde legimiteit
4. Homogenisering van je politiek systeem
Monopolie op legitiem geweld
een bindend karakter van overheidsregulering is dat de staat legitiem geweld mag gebruiken om
regels af te dwingen, dit kan gaan over dingen zoals boetes, ordediensten, inbeslagname goederen
of zelfs vrijheidsberoving
