SAMENVATTING LUNA BOUDEWYN
SOCIAAL-AGOGISCHE VAARDIGHEDEN
Goede hulpverlening kan je op verschillende manieren invullen
- Vanuit het juiste mensbeeld
- Vanuit het volgen van juiste methoden en procedures
- Vanuit de positie van de cliënt
- …
Bij sociaal-agogische vaardigheden draait het om de relatie tussen cliënt en hulpverlener. Daarbij
is het nodig stil te staan bij de factoren van hulpverlener en cliënt die de relatie kunnen
beïnvloeden.
Hulpverlening heeft enkele centrale kenmerken
1. Betekenisgericht = betekenis van het probleem, hulpverlening … voor de cliënt
2. Dialogisch = interactie tussen cliënt en hulpverlener
3. Krachtgericht = het stimuleren en versterken v/d krachten v/e cliënt
H1 BASISHOUDING
DOEL VAN HULPVERLENING
Bijdragen aan waardevol bestaan v mensen … wat is ‘waardevol’ = subjectief gekleurd
Kijk naar persoon in zijn totaliteit, niet enkel gericht op de problemen v/e cliënt
Schalock (2007) onderscheidt het algemeen persoonlijk welzijn in 8 # domeinen
DIMENSIE VAN KWALITEIT VAN BESTAAN VOORBEELD VAN OBJECTIEVE INDICATOREN
Emotioneel welbevinden Veiligheid, geluk, gn stress, zelfbeeld …
Interpersoonlijke relaties Intimiteit, affectie, gezin, vriendschappen …
Materieel welbevinden Eigendom, voeding, werk, bezittingen …
Persoonlijke ontwikkeling Onderwijs, vaardigheden, activiteiten …
Lichamelijk welbevinden Gezondheid, recreatie, mobiliteit …
Zelfbepaling Autonomie, keuzes, beslissingen
Sociale inclusie (erbij horen) Acceptatie, woonomgeving, rollen …
Rechten Privacy, toegang, eerlijk proces …
Sijnke (2009) heeft 6 thema’s ‘kwaliteit van leven’ die van belang z voor hulpverlening
REGIE In welke mate we zelf het stuur in handen hebben
In welke mate we ons leven richten naar ons eigen idee
KIEZEN Keuzes maken (zowel grote als kleine)
RESPECT = wederzijds proces. Nodig om zelfrespect op te bouwen & dat is belangrijk voor zelfvertrouwen en
een positief zelfbeeld
VEILIGHEID Een gevoel van veiligheid stelt je beter in staat met anderen om te gaan en actief t zijn in de
samenleving
ONTWIKKELEN Door het opdoen van (toevallige) ervaringen ontwikkelen we onze vaardigheden, die we gebruiken
om invulling aan ons leven te geven
NETWERK Ons sociale netwerk geeft ons een beeld over welke plek we in de samenleving kunnen innemen
Actieve deelname a/d SL w beter mogelijk wnr er voor deze 6 punten aandacht is.
1
,SAMENVATTING LUNA BOUDEWYN
Wisselwerking: deelname aan de samenleving kwaliteit van bestaan
Voor mensen die ondersteuning behoeven en zich in een afhankelijke positie bevinden, is
er hulp nodig zodat ook zij de kwaliteit van bestaan kunnen ervaren.
VISIE OP HULPVERLENING
Van Gennep (2007) beschrijft een kenmerk van professioneel handelen als ‘het erkennen en het
streven naar empowerment (= het krachtgerichte, de persoon versterken, mensen in staat stellen
voor zichzelf op te komen & controle over leven in eigen handen nemen) van mensen met
functiebeperkingen om een goede kwaliteit van bestaan te hebben’
Belangrijk voor alle mensen die een ondersteuningsvraag hebben
Empowerment (E) = een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en
gemeenschappen greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via het
verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren
van participatie.
Verzaal (2002) stelt vast dat er overeenstemming is i/d houding v/d hulpverlener om E te werken
Respectvolle en onvoorwaardelijke positieve bejegening, waarbij er w geluisterd naar
de cliënt, de cliënt serieus w genomen en de cliënt eigen verantwoordelijkheid kan
nemen
Waarbij w aangesloten bij hoe de cliënt zijn eigen situatie ziet en ervaart. Er w
aangesloten bij de behoeften v/d cliënt
Waarbij er vraaggericht gewerkt w, waarbij de cliënt geholpen w zijn eigen behoeften
te verduidelijken, zijn doelen te stellen en eigen mogelijkheden te kunnen inzetten.
Waarbij consequent benoemd w wat goed gaat. Positief gedrag w bekrachtigd
2 HULPVERLENINGSMODELLEN
DIAGNOSE-RECEPT MODEL SAMENWERKINGSMODEL
Wat Hulpverlener kijkt (samen met cliënt) wat Hulpverlener en cliënt kijken samen
het probleem is & schrijft recept voor naar het probleem & zoeken welke opl.
Te vgl met medische wetenschap men kan vinden/ haalbaar z
(motivatie!)
Voorbeeld Dokter schrijft hoestsiroop voor aan Hulpverlener en cliënt zoeken
verkouden patiënt samen naar opl. voor
Hulpverlener stuurt cliënt naar kamer, concentratieprobleem, overwegen wat
opdat hij daar even rust kan vinden goed gaat en wat niet
Doel Het definiëren v/d problematiek & Een zo goed mogelijk beeld vormen
daarbij horende oplossingsmethode van belevingswereld v/d cliënt zowel
door te luisteren als door empathie
Hulpverlening: samenwerkingsmodel > diagnose-recept model
Samenwerkingsmodel lijkt voor de hand liggend en eenvoudig in theorie, maar is in praktijk
niet steeds het geval, bijvoorbeeld als je (als hulpverlener) …
o In een valkuil valt
o Uitgedaagd w je deskundigheid te tonen
o Onzekerheid verbergt achter een houding van professionaliteit
2
, SAMENVATTING LUNA BOUDEWYN
boven
Leary (1957): interacties tussen mensen inzichtelijk maken
aanvallen
leiden
verdedigen
volgen
ikjij
stel
moet
me naar
superieur
mij luisteren
op en ga de strijd aan
ikzeg
stel
ik maar
mevoor
zorg onderdanig
wat
u je wilt,en
ik pas
ook me
vijandig
wel aan
op
2 menselijke behoeften in het omgaan met anderen
tegen samen Nabijheid-as
1. Iets teweegbrengen bij een ander
= dominantie (wie leidt? Wie volgt?)
2. Geaccepteerd (en gewaardeerd)
worden door de ander
= nabijheid (willen de betrokkenen
onder
samenwerken of mekaar
Dominantie- tegenwerken?)
as
Binnen hulpverlening zijn er veel cliënten met voorkeurspositie ‘onder-samen’, waarbij de
professional voor hen bepaalt wat het beste is, maar volgzaamheid ≠ samenwerkend
Voorbeeld: persoon in armoede is moe gestreden tegen vooroordelen, heeft geleerd het ‘zich te
laten overkomen’ (onder-samen) en niet geleerd eigen beslissingen te nemen of oplossingen te
zoeken
DUS als professional kiest voor interactie ‘onder-samen’, lokt dat ‘boven’ gedrag bij cliënt
uit
Binnen hulpverlening zijn er ook cliënten in de ‘tegen-boven’ positie, waarbij de cliënten niet
willen meewerken, zelf bepalen hoe zaken verlopen … (tegendraads of agressief gedrag).
Hulpverleners die controle willen houden, stellen zich dan ook in een ‘tegen’ positie … vicieuze
cirkel
Voorbeeld a.d.h.v. de assen: als cliënt ‘tegen’ gedrag vertoont, leidt dat tot meer ‘tegen’ gedrag,
tenzij we (als hulpverlener) ons als ‘samen’ opstellen
DUS als hulpverlener neem je bewust een positie in, waardoor je de cliënt uitnodigt dat ook
te doen. Zo krijgt de relatie tss cliënt en hulpverlener een andere diepere dimensie
FUNDAMENTEN VAN EEN EMPOWERENDE BENADERING
Het gaat duidelijk om luisteren naar wat cliënt belangrijk vindt, met geloof naar diens
mogelijkheden
HULPVERLENING IS …
voorbeeld: agressie is
hoe beleeft we zullen de cliënt moeten elke mens is verschilllend,
een vorm van
de persoon begrijpen m.b.t. welke betekenis/waarde
betekenisgericht zijn levensgeschiedenis, iemand hecht aan een
communicatie -> wat
wilt de cliënt ons
hulpvraag? wereld en levensbeeld ervaring dus ook
duidelijk maken?
dialoog is een meer dan je leert betekenissen van Egan (2007) zegt dat er 4 vereisten z
proces waarbij enkel je cliënt kennen en cliënt om te komen tot een goede dialoog:
dialooggestuurd je in interactie luisteren, je leert zichzelf kennen door om de beurt spreken, aansluiten,
3 gaat met je bent ook wat betekenisvol voor hem wederzijdse beïnvloeding en
cliënt betrokken is = eigenwaarde gezamenlijk de uitkomsten bespreken
je bent niet
blind voor
niet enkel focussen op de hulpverlener drukt zijn geloof
problemen,
, mogelijkheden/krachten cliënt in zichzelf
(empowert) de
krachten
SAMENVATTING LUNA BOUDEWYN
HET BELANG VAN ERVARINGSKENNIS
Hoe kunnen we personen met een ondersteuningsvraag op een kwaliteitsvolle manier
ondersteunen?
We vertrekken niet vanuit een standaard-hulpverlening
We vertrekken vanuit ervaringskennis (maatwerk)
Bv. d.m.v. dialoog en reflectie gaan we op zoek naar de ervaringskennis, beleving/inleving
en betekenisgeving v/d cliënt om een duidelijk referentiekader v/d cliënt en van onszelf als
hulpverlener/ ondersteuner te creëren
4
