DANA SCHEPENS – BACHELOR VERPLEEGKUNDE (2023-2024)
VERDIEPING NEONATOLOGIE EN PEDIATRIE
CHRONISCHE ZORG – KINDERREVALIDATIE
WAT IS KINDERREVALIDATIE?
= kinderrevalidatie richt zich op kinderen of jongeren die, als gevolg van een verworven of aangeboren ziekte of aandoening en de daar
uit voortvloeiende stoornissen in functies en anatomische eigenschappen, problemen hebben op niveau van activiteiten en participatie.
> problemen op diverse domeinen van functioneren -> nauw verweven met de ontwikkeling en interactie met de omgeving (ouders, gezin)
> stoornissen kunnen alle functies en anatomische structuren betreffen
> beperkingen en participatieproblemen kunnen zich in alle domeinen van functioneren voordoen
> aanwezigheid stoornissen in motoriek en beperkingen in de mobiliteit
DOEL?
> optimalisering participatie – rekening houdend met groei en ontwikkeling
ICF-CY
= International Classification of Functioning, Disability and Health for Children and Youth – WHO
> terminologie om functioneren te benoemen
> de gevolgen van ziekte/ aandoening worden beschreven op niveaus: lichaamsfuncties en/of anatomische structuren, activiteiten en
participatie (= overkoepelende term voor deze niveaus: functioneren)
> biedt kader om functioneren kind en relevante omgevingsfactoren systematisch te analyseren
> middel om op een gestructureerde manier over het functioneren te communiceren
DOELGROEPEN EN INDICATIES
> geen vaste relatie tss medische diagnose en indicatie voor revalidatie
> factoren of kind met aandoening voor revalidatie in aanmerking komt:
* ernst aandoening
* mate progressie van de aandoening
* gevolgen van de aandoening voor de activiteiten en maatsch participatie
* gevolgen van de aandoening voor de ontwikkeling vh kind in andere domeinen van het functioneren (lichaamsfuncties, anatomis che
structuren, omgevingsfactoren)
* gevolgen voor het functioneren van het gezin en de interacties binnen het gezin
* wijze waarop ouders en kind problemen m.b.t. aandoening ervaren
DIAGNOSEGROEPEN
> geen vaste relatie medische diagnose – ontwikkelingsperspectief
> toch ziektebeelden waarvan kan worden verwacht dat ze leiden tot verstoring in de ontwikkeling -> interventie vanuit kinderrevalidatie kan
ontwikkeling positief beïnvloeden
> voorbeelden van diagnosegroepen die leiden tot beperkingen in actvt en participatie op verschillende gebieden:
* spina bifida
* cerebrale parese (categorie kinderen cerebrale aandoening ontstaan binnen eerste levensjaar -> ongvr ½ revalidatiepopulatie)
* NAH (= niet-aangeboren hersenletsel)
* juveniele idiopathische artritis
* aangeboren afwijkingen armen en benen
> mobiliteitsproblemen kunnen met andere problemen (cognitief, gedragsmatig) verweven zijn -> baat bij specifieke aanpak kinderrevalidatie
> ook kinderen met minder scherp omschreven medische diagnose (complexe hulpvraag):
* niet-aangeboren hersenletsel met hinderlijke neuropsychologische stoornissen, maar lichte motorische stoornissen
* developmental co-ordination disorder (DCD)
* chronische pijn en vermoeidheid (SOLK: somatisch onverklaarde lichamelijke klachten)
* meervoudige beperking, met name de combinatie motorische en cognitieve beperking
Pagina 1 van 33
, DANA SCHEPENS – BACHELOR VERPLEEGKUNDE (2023-2024)
LEEFTIJDSGRENS
> elk kind – geen ondergrens
> op 18 jaar naar volwassenenrevalidatie
> 18 jaar grens ICF-CY
> aandachtsgebieden: fysieke problemen, zelfstandig wonen, seksualiteit, tijdbesteding, werkgelegenheid
> goed uitgewerkte transitie !
REVALIDATIEBEHANDELING
HULPVRAAG, METHODIEK EN MULTIDISCIPLINARITEIT VAN DE KINDERREVALIDATIE
> hulpvraag kind en ouders -> belangrijkste uitgangspunt voor observatie en doelgerichte interventie
> meestal doorverwijzing huisarts of medisch specialist
> consult bestaande uit: - hulpvragen en draagkracht kinderen en ouders
- kennis anders verlopende ontwikkeling
- mate waarin ontwikkeling te beïnvloeden is door therapie of andere interventies
- revalidatiediagnose – bevat volgende elementen:
* geslacht, leeftijd kind
* medische diagnose (eventueel gekende etiologie)
* gevonden stoornissen
* beperkingen in activiteiten en participatie
- functionele prognose -> mogelijkheden en uitdagingen
➔ resultaat: afgestemd behandelvoorstel
-> indien ouders en kind instemmen -> behandeling a.d.h.v. doelstellingsgericht revalidatieplan
-> evaluatie tussentijds en aan het einde
> revalidatieteam (afh. hulpvraag en complexiteit problematiek):
* revalidatiearts *psycholoog of orthopedagoog *verpleegkundige * logopedist
* fysiotherapeut *maatschappelijk werker *revalidatietechnicus * ergotherapeut
! TAAK VERPLEEGKUNDIGE BINNEN DE REVALIDATIE:
* specifieke verpleegkundige handelingen (eerste zorgbehoeften)
* belangrijke schakel bij en tussen therapieën
-> het geleerde moet geïntegreerd worden in de leefregels en dagprogramma van het kind -> vpk’ moet er op toezien dat kind ruimte houdt om kind te zijn door creëren spel- en rust-
momenten
* coachende rol naar kind en ouders
* krijgt te maken met diverse culturen en levensbeschouwingen -> op de hoogte zijn van de diverse gebruiken (hebben invloed op revalidatieproces) -> aanpassen revalidatieplan
* hulp bij zorg in thuissituatie ter ondersteuning van de vaak zeer intensieve taak van ouders
> kind met een beperking zo zelfstandig mogelijk laten functioneren !
-> verpleegkundige handelingen zoveel mogelijk door kind zelf of door directe verzorgers -> beperken afhankelijkheid van derden
> behandelplan wordt omgezet in een doelgericht revalidatieplan
> variatie locatie en intensiteit behandeling -> monodisciplinaire behandeling in de eerste lijn VS interdisciplinaire behandeling binnen revalidatieteam
> uitgangspunt behandeling: zo dicht mogelijk bij huis, in de minst belastende vorm
> individuele behandeling en behandeling in groepsverband
KENMERKEN REVALIDATIEBEHANDELING
> gericht op verbeteren praktische competenties kind en zijn directe leefomgeving -> zo mogelijkheden tot participatie te vergroten
<> niet gericht op genezing van ziekte of aandoening
> door: - training van de nog aanwezige mogelijkheden en van specifieke vaardigheden
- leren toepassen compensatiestrategieën
- gericht toepassen hulpmiddelen en/of aanpassingen in de omgeving
Pagina 2 van 33
,DANA SCHEPENS – BACHELOR VERPLEEGKUNDE (2023-2024)
> kenmerken hulpaanbod/revalidatiebehandeling:
• leeftijdsgebonden diagnostiek en behandeling: er dient rekening gehouden te worden met eisen passend bij de kalenderleeftijd (wat kind zou moeten
kunnen beheersen) en met feitelijke ontwikkelingsleeftijd van het kind
o afstemming zorgt voor hogere slaagkans van vooropgestelde doel
• ontwikkelingsgerichte benadering: interventies zijn gericht op ontwikkeling. Het kind w uitgelokt de volgende stap in zijn ontwikkeling te zetten. De
behandelaar moet goed op de hoogte zijn van actuele ontwikkelingsfase vh kind en de te verwachten volgende stap.
o gericht op interventies m.b.t. mobiliteit, ook in functie van ADL-training, communicatie en onderwijs
• opvoedkundig klimaat: het leerproces is nauw verweven met de opvoeding -> belangrijk middel om gestelde doelen te bereiken is het scheppen van
een geschikte omgeving waarin een goede overdracht aan kind en ouders kan plaatsvinden en waarin kind zich optimaal kan ontwikkelen.
Handelen artsen en andere revalidatiemedewerkers moet pedagogisch verantwoord zijn en gericht op bevorderen van de ontwikkeling tot een per-
soon met een eigen identiteit
o alle revalidatiemedewerkers dienen in hun denken en handelen opvoedend bezig te zijn
• betrokkenheid van de ouders: jonge kinderen nog niet vermogen om zelfstandig beslissingen te nemen -> anderen die de keuzes maken voor het kind.
Ouders hebben het laatste woord -> sterk afhankelijk van informatie en adviezen van de behandelaars over de mogelijkheden voor hun kind
o goede samenwerking tussen ouders en behandelaars is zeer belangrijk
• aandacht voor het gezin: bij ontwikkeling van vaardigheden is jonge kind afhankelijk van gezin. Enerzijds beïnvloedt het kind met een functionerings-
probleem de wijze van functioneren vh gezin <> anderzijds heeft de wijze van functioneren vh gezin een belangrijke uitwerking op de ontwikkelings-
fase vh kind. In de kinderrevalidatie probeert men de ontwikkeling vh kind positief te beïnvloeden door aandacht te schenken aan het gezin en de
directe omgeving van het kind
• toekomstgericht denken: revalidatie richt zich op optimale groei en ontwikkeling vh kind en optimale participatie aan het maatschappelijk leven. De
beoordeling van het uiteindelijke effect van de revalidatie kan pas vastgesteld worden als het kind volwassen is.
o het revalidatieproces is vaak langdurig, waarbij per levensfase van het kind de revalidatiedoelen en de behandelingsintensiteit variëren
• maatschappelijke participatie: kinderrevalidatie streeft maximale participatie na, maar meer nadruk op optimale en gewenste participatie. Maat-
schappelijke participatie is afhankelijk van de mogelijkheden en wensen van het kind en zijn omgeving maar ook van beperkingen bijv. mogelijkheden
tot transport, toegankelijkheid van gebouwen…
KINDERREVALIDATIE IN BELGIË
> grootste deel voor revalidatie aangemelde kinderen -> poliklinische behandeling
> opname in revalidatieziekenhuis of revalidatiecentrum (bv. Pulderbos, Zeepreventorium) -> wanneer poliklinische behandeling niet mogelijk is
of onvoldoende resultaat geeft
Pagina 3 van 33
, DANA SCHEPENS – BACHELOR VERPLEEGKUNDE (2023-2024)
DOELGROEP DOELSTELLING VOORZIENING
> algemene toestand, zelfredzaamheid en het psychologisch welzijn van de zorggebruiker te verbeteren > revalidatieziekenhuis Inkendaal vzw
locomotorische > personen met een locomotorische of neurologische
-> zo goed mogelijke socia le en professionele (re-)integratie
& neurologische aandoening
revalidatie > start revalidatie acute fase of na opstoot
> of bij duidelijke achteruitgang
Respiratoire > <18 jaar (soms 21 jaar)
> fysieke en mentale gzh kind verbeteren, ontwikkeling stimuleren, re-integratie in maatschappij en school vergemakkelijken
> vzw Puld erbos
& neurologische aandoe- > complexe chronische aandoeningen: > Zeepreventorium (De Haan)
> afh. ziektebeeld:
ningen * ernstige chronische ziektes die familie niet langer thuis
* chronische ziektes (ook respiratoire aandoeningen): verderzetting van zorg verzekeren, ziekenhuisopnames voorkomen of duur
kan behandelen
beperken, het kind en zijn omgeving leren hoe het in het dagelijkse leven beter met de ziekte kan omgaan, eventuele
* bepaalde neurologische/ respiratoir e aandoeningen
* pathologische obesitas verstoringen van het gezinsleven door de ziekte behandelen
* neurologische ziektes: zie boven, streven naar ptimale ontwikkeling van motorische en psychologische vaardigheden die het kind
* fysieke/ psychologische gevolgen mishandeling
nog heeft, hem leren om zijn handicaps te compenseren
> aangepaste zorg, aanleren kind en omgeving hoe beter
met ziekte omgaan in dagelijks leven, behandeling evt. * obesitas: gewicht verminderen en stabiliseren, complicaties beperken, het gedrag dat de obesitas veroorzaakt of in de hand
verstoringen in gezinsleven werkt van het kind en van het gezin veranderen, zijn psychologische situatie verbeteren
> optimale ontwikkeling nastreven van motorische en * mishandeling: fysieke en mentale gezondheid van het kind verbeteren, zijn ontwikkeling bevorderen zodat hij zo veel mogelijk de
psychologische vaardigheden die kind nog heeft toestand kan bereiken die als normaal voor een kind van zijn leeftijd wordt beschouwd, de relaties en gedragingen die tot de
(hoe compenseren handicaps) mishandeling hebben geleid binnen het ge zin analyseren en veranderen, voor het kind mogelijk maken om weer bij zij n familie of
in een geschikte onthaalomgeving te gaan wonen
Eenheden respijtzorg > rechthebbenden <19jaar met een ziekte met1 of > streven ernaar de ouders en onmiddellijke omgeving een rustmoment te bieden tijdens de periode waarin het kind thuis w > Villa Rozerood
meerdere kenmerken: verzorgd, door het kind te ontvangen voor een kort verblijf met medische zorg > De Limmerik
* ziekten die kunnen leiden tot vroegtijdig overlijden als > verzekeren verderzetting gespecia liseerde verzorging die zorggebruiker nodig heeft
de behandeling mislukt > duur: minstens 1 dag en 1 nacht, tot max 32 dagen en nachten per periode van 1 jaar
* ziekten die onvermijdelijk tot vroegtijdig overlijden leiden
* ziekten die evolueren, soms over lange periodes,
zonder kans op genezing
> de zorggebruiker moet thuis verzorgd worden, waarbij
een frequente en noodzakelijke verzorging nodig is
Voorzieningen visuele re- > een persoon met een gezichtsstoornis > een zo groot mogelijke zelfredzaamheid in het dagelijks leven geven -> hem/haar basisvaardigheden aan te leren > Centrum voor visuele revalidatie en low-vision UZ Gent
validatie > lijden aan slechtziendheid of blindheid -> afh. behoefte > visuele revalidatie en low-vision UZA
-> vastgestelde voorwaarden omtrent ernst en soort -> betrekking op oriëntatie en mobiliteit, lezen en schrijven
Psychosociale revalidatie > kinderen/ adolescenten met een ernstige psychische > gevolgen van zijn/haar stoornis(sen) te verminderen, zodat hij/ zij in staat wordt gesteld om op zo kort mogelijke tijd de meest > vzw De Appelboom
kinderen en jongeren zorgnood en complexe ondersteuningsnood, in residentiële optimale levenskwaliteit en beste sociale integratie te bereiken die voor hem of haar mogelijk is > vzw De Dauw
of ambulante zorg > op korte termijn: bv. familie en omgeving meer kennis en begrip bijbrengen omtrent stoornis, gevolgen en behandeling
> op lange termijn: bv. negatieve gevolgen van stoornis verminderen
Pagina 4 van 33
