Pathologie van de zwangerschap - Medische aspecten
Inhoud
1. Diverse ziekten van de moeder ....................................................................................................... 5
1.1 Hyperemesis Gravidarum (HEG):............................................................................................. 5
1.1.1 Emesis .............................................................................................................................. 5
1.1.2 Hyperemesis Gravidarum ................................................................................................ 5
1.1 Anemie .................................................................................................................................... 7
1.1.1 Begrippen ........................................................................................................................ 7
1.1.2 Wat gebeurt er tijdens de zwangerschap? ...................................................................... 7
1.1.3 Oorzaken anemie ............................................................................................................ 7
1.2.5 Types anemie................................................................................................................... 8
1.3 Diep veneuze trombose .......................................................................................................... 9
1.1.1 Werking ........................................................................................................................... 9
1.1.2 Symptomen ..................................................................................................................... 9
1.1.3 Soorten ............................................................................................................................ 9
1.4 Intra-hepatische cholestase (ICP) .......................................................................................... 10
1.4.5 Risicofactoren ................................................................................................................ 10
1.4.6 Symptomen ................................................................................................................... 10
1.4.7 Diagnose ........................................................................................................................ 10
1.4.8 Gevolgen ........................................................................................................................ 11
1.4.5 Behandeling ................................................................................................................... 11
2. Bloedgroep-immunisatie ............................................................................................................... 13
2.1 Immuunreactie bij de zwangerschap .................................................................................... 13
2.2 De bloedgroepen ................................................................................................................... 13
2.1.1 Het ABO-systeem........................................................................................................... 13
2.2.2 Rhesus-systeem .................................................................................................................... 13
2.3 De bloedgroeptesten............................................................................................................. 14
2.3.1 De indirecte Coombs ..................................................................................................... 14
2.4 Klinische Rh-immunisatie ...................................................................................................... 14
3. Bloedingen in de zwangerschap .................................................................................................... 17
3.1 Normale bloedingen .............................................................................................................. 17
3.2 Abnormale bloedingen .......................................................................................................... 18
3.2.1 Miskramen ..................................................................................................................... 18
3.2.2 Incidentie ....................................................................................................................... 19
3.2.3 Oorzaken miskramen..................................................................................................... 19
1
, 3.2.4 Aanpak miskramen ........................................................................................................ 19
3.3 Extra-uteriene zwangerschappen.......................................................................................... 21
3.3.1 Het verloop van een tubaire zwangerschap.................................................................. 21
3.3.2 Voorbeschikkende factoren .......................................................................................... 21
3.3.3 Symptomen ................................................................................................................... 21
3.3.4 Diagnostische testen ..................................................................................................... 21
3.3.5 Behandeling vd ectopische zws ..................................................................................... 22
3.4 De molazwangerschappen .................................................................................................... 23
3.4.1 Risicofactoren ................................................................................................................ 23
3.4.2 Symptomen en tekens ................................................................................................... 23
3.4.3 diagnostische testen...................................................................................................... 23
3.4.4 Aanpak en opvolging ..................................................................................................... 23
3.5 Abruptio placentae ................................................................................................................ 24
3.5.1 Voorbeschikkende factoren .......................................................................................... 24
3.5.2 Klinisch verloop en diagnose ......................................................................................... 25
3.5.3 Complicaties .................................................................................................................. 25
3.5.4 Aanpak ........................................................................................................................... 25
3.6 Vasa praevia, placenta praevia, invasieve placenta .............................................................. 26
3.6.1 Vasa Praevia .................................................................................................................. 27
3.6.2 Een invasieve placenta .................................................................................................. 27
3.6.3 Het klinisch verloop vd placenta praevia, vasa praevia, invasieve placenta ................. 28
3.6.4 Diagnose en principes van aanpak ................................................................................ 29
3.7 Een uterusruptuur ................................................................................................................. 29
3.7.1 Risicofactoren ................................................................................................................ 29
3.7.2 Symptomen en tekens ................................................................................................... 29
3.7.3 Preventie en behandeling ............................................................................................. 30
4. Preterme arbeid en PPROM .......................................................................................................... 31
4.1 Enkele definities .................................................................................................................... 31
4.2 Incidentie ............................................................................................................................... 31
4.3 Oorzaken en mechanismen (Examen)................................................................................... 31
4.4 Uteriene infectie (= Chorio-amnionitis) ................................................................................ 32
4.4.1 Symptomen v infectie.................................................................................................... 32
4.4.2 Aanpak ........................................................................................................................... 32
5. Bloeddruk, hypertensie en zwangerschap .................................................................................... 35
5.1 Wat is de bloeddruk? ............................................................................................................ 35
5.2 Klinische gevolgen vd veranderingen in hemodynamische parameters ............................... 36
2
, 5.2.1 Het hart.......................................................................................................................... 36
5.2.2 De arteries ..................................................................................................................... 36
5.2.3 De venen........................................................................................................................ 36
5.3 Hypertensie ........................................................................................................................... 37
5.3.1 Algemeen....................................................................................................................... 37
5.3.2 De gevolgen voor de placenta en de foetus .................................................................. 37
5.3.3 De gevolgen voor de foetus........................................................................................... 38
5.3.4 Wat is pre-eclampsie en eclampsie? ............................................................................. 38
5.3.5 Voorbeschiktheid pre-eclampsie ................................................................................... 40
5.3.6 Mogelijke complicaties moeder .................................................................................... 40
5.3.7 Beleid bij Pre-eclampsie: De algemene lijnen ............................................................... 42
6. Intra-uteriene groeirestrictie (IUGR) ............................................................................................. 45
6.1 De normale foetale groei ...................................................................................................... 45
6.1.1 Enkele definities ............................................................................................................ 45
6.2 Oorzaken ............................................................................................................................... 46
6.3 Pathofysiologie vd groeivertraagde foetus ........................................................................... 46
6.3.1 Asymmetrische type ...................................................................................................... 46
6.4 Uitkomst van IUGR: risico’s prenataal en op lange termijn .................................................. 47
7. Diabetes en zwangerschap ............................................................................................................ 49
7.1 Veranderingen in het glucose-metabolisme in de zwangerschap ........................................ 49
7.1.1 Het transport van glucose doorheen de placenta ......................................................... 49
7.1.2 De placenta induceert insulineresistentie ..................................................................... 49
7.1.3 Glucosurie ...................................................................................................................... 50
7.2 Soorten diabetes in de zwangerschap .................................................................................. 50
7.3 Risicofactoren GDM............................................................................................................... 51
7.4 Mogelijke gevolgen van diabetes voor de foetus ................................................................. 51
7.5 Mogelijke gevolgen van diabetes voor de boreling .............................................................. 52
7.6 Mogelijke gevolgen van diabetes voor de moeder ............................................................... 53
7.7 Hoe GDM opsporen? ............................................................................................................. 54
7.7.1 Screening ....................................................................................................................... 54
7.7.2 Diagnose ........................................................................................................................ 54
7.8 De medische aanpak v diabetes en zwangerschap ............................................................... 55
7.8.1 Dieet .............................................................................................................................. 55
7.8.2 Glucosemonitoring ........................................................................................................ 55
7.8.3 Medicatie ....................................................................................................................... 55
7.9 De verloskundige aanpak van diabetes en zwangerschap .................................................... 56
3
,8. Polyhydramnion en oligohydramnion ........................................................................................... 57
8.1 De productie van vruchtwater en het belang ....................................................................... 57
8.2 Oligohydramnion ................................................................................................................... 57
8.2.1 Mogelijke oorzaken ....................................................................................................... 57
8.2.2 Symptomen en tekens ................................................................................................... 58
8.2.3 Mogelijke complicaties .................................................................................................. 58
8.2.4 Aanpak ........................................................................................................................... 58
8.3 Polyhydramnion .................................................................................................................... 59
8.3.1 Mogelijke oorzaken ....................................................................................................... 59
8.3.2 Symptomen en tekens ................................................................................................... 59
8.3.3 Complicaties .................................................................................................................. 59
8.3.4 Aanpak ........................................................................................................................... 59
9. Intra-uteriene dood ....................................................................................................................... 60
9.1 Oorzaken ............................................................................................................................... 60
9.1.1 Acute of subacute Oorzaken ......................................................................................... 60
9.1.2 Chronische achteruitgang met uiteindelijk sterfte (foetale ziekte, zwsprobleem met
repercussies voor de foetus) ......................................................................................................... 60
4
, 1. Diverse ziekten van de moeder
1.1 Hyperemesis Gravidarum (HEG):
1.1.1 Emesis
Emesis: Braken, zeer voorkomend
− Oorzaak: progesteron → Relaxatie van de spieren slokdarm, maag & maagspier
− Gevolg:
o Meer terugkeer maagvocht nr slokdarm → °Reflux
o Voedsel blijft gemakkelijker in maag zitten → °Meer Maagvocht → °Vertraagde
maagontlediging
Symptomen:
− Pyrosis / Zuurbranden Sneller braken
− Vertraagde maagontlediging
1.1.2 Hyperemesis Gravidarum
Hyperemesis Gravidarum: Overmatig braken
Symptomen:
− Gewichtsafname: Moeilijk te verifiëren (+- 5%)
− Dehydratatie
o Toegenomen turbor
o Donkere oogkassen
o Donkere urine
− Stoornissen elektrolytenbalans: Vb. Na+, K+, Cl-, HCO3
o Kalium geraakt het snelste verstoord → °Hypokaliëmie
o Stoornissen maag-darm & hart
− Ketonen: Afbraakproduct bij hypoglycemie
o Ontstaan: Glycogeen w aangemaakt in lever → Bij braken w deze uitgeput
▪ Vet w aangesproken → °Vrije vetzuren → °Ketonen uit lever
o Alternatieve energiebron ~ Minderwaardig
o Transplacentair
o Diagnose: Bloed, Urine (+++: Abn.)
Misselijkheid
= Vanwege HCG, Oestrogenen & verhoging schildklierhormonen
Vb: Mola, Nemen vd pil
Risicofactoren:
− Teveel HCG
− Mola
− Eetstoornissen: Sensitiviteit reuk- & smaakorgaan
− Maagdarmziekte: Vb. Gastritis, maagzweer
o Bijkomende testen? Indien maagpijn symptoom (Indien maag-darmziekte)
− Leverziekten: Vb. Hepatitis
o Indien maag- & leverstreekpijn (Rechter epigastrium)
o Geelzucht
5
, − Hyperthyroïdie: Het teveel werken van de schildklier
o Gezwollen, BD , pols (>100bpm), Goiter, uitpuilende ogen, diarree, algemene
nervositas
− Hersentumor:
o Overdruk → °Braken
o Niet persé misselijkheid, vooral braken (= Projectiel braken)
− Psychologische problemen:
Behandeling
= Enkel indien noodzakelijk:
− Dehydratatie: Drinken (aquarius, bouillon)
− Elektrolytenstoornissen
− Ketonen
De behandeling:
1. Opname indien echt nodig
2. Bloedname: leverziekten & schildklierziekten uitsluiten
3. Echo: Mola?
4. Maag herstellen:
o NPO-periode (+-48u)
o 2-3L parenterale vochttoediening (IV): Elektrolyten & glucose
o Glucose nt direct: Eerst oplossen dehydratatie
Eerstelijnsmiddelen
5. Maagbescherming toedienen: Vb. Antacida, elektrolytenoplossingen (w nt opgenomen),
Medicatie dat helpt bij pyrosis & zuur (Omeprazole®)
6. Nausea: Antihistaminica
o Origineel bij allergieën
o Vb. Agirax®, Navalid®, Gember
7. Braken: Primperan, Motilium
o Motilium: meer gevaar hersenen, meer actieve stof doorheen placenta, meer in BV
o Sterkere werking: Ondansetron®: Meer kans op schizis
8. Indien vorige gefixt: Re-alimentatie indien 48u braakvrij
o Indien nt: TPN via CVK, PICK
9. Voedingshygiëne: geen vetten, wel yoghurt / pudding
10. Vitaminen: Foliumzuur: Soluvit-oplossing®
6
, 1.1 Anemie
1.1.1 Begrippen
Anemie: Daling van de RBC in het totale bloedvolume
/ Hematocriet
Hematoriet: De hoeveelheid RBC na centrifugatie (%)
Hemoglobine: (g/dl)
Bij bloedtransfusie: Alle componenten w afzonderlijk
gegeven. (= Componenttherapie)
− Indien volledig bloed: Meer kans op infectie
(te weinig screening)
− Packed cells: RBC die bij bloedtranfusie samen gegeven w
− Plasma (FFP)
− Bloedplaatjes:
o Nt snel apart: duur
− Meestal: PC & FFP
− Soms cryoprecipitaat
Mean Corpuscular Volume (MCV): De grootte vd RBC
Hoeveel Hb in 1 RBC
Mean Corpuscular Hemoglobine (MCH)
1.1.2 Wat gebeurt er tijdens de zwangerschap?
= °Fysiologische anemie:
− Normaalwaarde buiten zws: 12 – 16 g/dl
− Normaalwaarde binnen zws: <12 g/dl
o Plasmavolume > RBC
Gevolgen: Weefselhypoxie: Vermindering O2-toevoer weefsels → °Fysieke & psychische
vermoeidheid
− Vermoeidheid in de ogen
1.1.3 Oorzaken anemie
Teveel verlies RBC Gestoorde aanmaak RBC Afwijkingen Hb
− Bloedverlies − Tekort micronutriënten vo − Sikkelcelanemie:
− Hemolyse: Verlies aan enkel aanmaak Vervanging HbA → HbS
RBC o Fe, Foliumzuur, Vit. B12 − Thalasemie: Oosten &
o Infecties: Vb. Malaria midden-oosten
o HELP-syndroom o Chronische anemie
7
, 1.2.5 Types anemie
Achtergrond: de behoefte aan ijzer en foliumzuur neemt substantieel toe in de zwangerschap.
− IJzer maakt deel uit van het hemoglobine molecule, dat bij zwangeren in grotere
hoeveelheden wordt geproduceerd vanwege het groter bloedvolume en de snellere
turnover.
− Foliumzuur is nodig voor de celdeling van de embryonale weefsels, maar ook voor de
celdeling van de precursoren van de rode bloedcelelementen tot rijpe rode bloedcellen bij
moeder én foetus.
→ Zwangeren niet “voor twee moeten eten” zoals men wel beweert, ze toch wel “ijzer en foliumzuur
nodig hebben voor drie” (basis + extra behoefte voor de zwangerschap + foetale behoefte).
Ferriprieve anemie Foliumzuurgebrek anemie / “Anemie of the
poor”
= bloedarmoede door ijzertekort in het lichaam = Anemie door vitamine B12- of
foliumzuurdeficiëntie
Voeding: Voeding:
− Rood vlees − Groene groenten
− Volkoren producten
− Noten Risicofactoren:
Risicofactoren: − Armen
− Mola − Obesitas, diabetes
− Vegetariërs & veganisten Medicatie:
Diagnose: − Anti-epileptica: meer inname
− Hb <11 g/dl foliumzuur noodzakelijk
− Lage MCV & MCH Diagnose:
o Volume & Hb per RBC lager − Hb <11 g/dl
− Plasma: Ferritine (= Opslag Fe thv lever − Hoge / normale MCV & MCH
& milt) o Celdeling verstoort: Onvolwassen
Preventie: RBC
− Suppletie 16w zws Preventie:
− Omnibionta: Beperkte hoeveelheid Fe − Suppletie preconceptie
− Geven na foliumzuur geven − Eerst geven in zws
Behandeling:
→ Hb 9 – 10.9 g/dl: PO
→ Hb <9 g/dl: 100 – 500mg IV
8
, 1.3 Diep veneuze trombose
DVT: Ontstaan trombose in het onderste lidmaat / bekken
− Meer links dan rechts
1.1.1 Werking
1. Ontstaan klonter
2. Zorgt vo onstekingsreactie bloedvat → °Ontsteking (= Tromboflebitis)
1.1.2 Symptomen
Rubor, Calor, Dolor, Tumor
1.1.3 Soorten
Oppervlakkige Diepe tromboflebitis
tromboflebitis
= Kan leiden tt embolie
− Vena Cava → Hart → Long
Veneus Arterieel
= Longembolie = Hersenembolie
= Kan vastzitten in (CVA)
linker- of
rechterlong, of op
splitsing tss beiden
Zadelembool:
Trombose dat vastzit
in de afscheiding
rechter- &
linkerlongslagader
(FATAAL)
Risicofactoren:
− Genetisch: voornamelijk hormonaal (Oestrogeen): Vb. Trombofilie
− Hydrostatische factoren: Dikkere buik → Vermindering bloed onderste
ledematen (= Veneuze Stase)
− Inname pil & zws
o Met pil: 2-.000
o Zws: .000
o Pp: .000
− Bevalling: tt 12w na bevalling
Symptomen:
− Pijn id kuiten
− Opzwelling been: Omtrek meten
− Teken Homann: Meer pijn bij dorsiflexie
− Lichte koorts
Bij embolie:
− Kortademigheid, pijn borstkas
− Klonter ophoesten
− O2-daling
9
, Diagnose:
− Doppler-echo
− Bloedafname: D-dimeren
− ECG
− CT-thorax (bij embool): Verhoogde straling (ENKEL indien noodzaak)
Behandeling:
− Injectafer
− Laag-moleculaire gewichtsheparines: IV (hoog) of SC (laag)
o Gaat nt door placenta
o IV bij voorgeschiedenis embolie arteriële systeem
− Middelen PO anti-coagulentia: Vb. Marcoumar®
o Wel door placenta → °Bloedingen hersenen
o NOOIT gebruiken bij zws
→ Heparine tt 6w pp + volgende zws
1.4 Intra-hepatische cholestase (ICP)
Intra-hepatische cholestase: Accumulatie van gal in de
lever do verminderde galdoorstroming
− Galzuren / Galzouten: Galzuren, bilirubine, H2O
o Opname vetten dunne darm
o Bij vermindering → °toxische gal
− Werking:
o In levercellen, en verdwijnt in kanaaltjes
ad zijkant
− Cholestase?
o Genetisch: Trigger: oestrogenen,
progesteron & androgenen
o Heropname vd gal is verstoord →
galzuren
o Blaasproblemen
o 90% Heropgenomen
1.4.5 Risicofactoren
− Genetisch
− Zws & pil
− Omgevingsfactoren: Meer winter
− Voedingspatroon
1.4.6 Symptomen
− Jeuk: Distaal → Proximaal
− Slaapproblemen & krabletsels
− Geelzucht
− Verstoorde vetabsorptie: °Vetdiarree & donkere urine
1.4.7 Diagnose
− Jeuk
− Nuchtere bloedname: Galzurenconcentratie (>10 µmol/l)
o 10 – 40: Verstoord
o 40 – 100: Matige verhoging
10